Arangkada for October 19, 2007

          LABWANAY SA BARAHA

 

          Si House Speaker Jose de Venecia klarong nahimuot pag-ayo sa kalit niyang pagkahumot ngadto sa mga kaatbang ni Pres. Arroyo.   Ang oposisyon nga andam na untang moitsa sa puti nga toalya human naunhan na sab sa pagpasaka sa labing bag-ong impeachment complaint batok ni Pres. Arroyo kalit lang nabuhian og dugo atubangan sa ilang gilaoman nga inanayng pagpalayo ni de Venecia gikan sa Malakanyang tungod sa mosunod nga pasiuna niyang mga lakang:

·        Wa badlonga ang iyang anak, Jose de Venecia III, sa pagbutyag sa dagkong komisyon nga gitanyag aron makalusot ang $329 milyones nga transaksiyon sa NBN; ug

·        Pagpasusi sa mga pasangil nga gisuwayan pagsuburno ang mga kongresista aron paluyohan ang huyang nga impeachment complaint ni Atty. Roel Pulido.

-o0o-

          Nisamot kataas ang layat sa kalipay sa mga lider sa oposisyon tungod sa nisunod nga mas kusganong mga lakang ni de Venecia nga ilang giisip nga mga timaan nga di na siya itoy sa presidente:

·        Ang iyang pagsalikway sa pagbanhaw ni Arroyo sa charter change (cha-cha) gihubad nga pagdumili ni de Venecia nga sa makausa pa magpagamit sa palasyo paglipat sa katawhan gikan sa nangalisbong eskandalo sa pagbaha sa suburno ngadto sa lokal nga mga opisyal sud mismo sa Malakanyang;

·        Wa badlonga ang iyang alyadong mga kongresista nga gawas nga niangkong nakadawat nitino pa gyod nga nakit-an nilang presidente nga nakatambong sa aktuwal nga hinatagay sa kuwarta; ug

·        Ang iyang kusganong pag-awhag ni Arroyo nga papason ang lapad nga pangurakot sa kagamhanan labi na gyod sa Malacanang pinaagi sa pagtudlo og batan-on ug mas takos nga mga opisyal.

-o0o-

          Salamat sa pamostura ni de Venecia, ang kadagkoan sa oposisyon nagkarakara na karon pag-andam og ikaduha ug mas lig-on nga impeachment complaint batok sa presidente.   Gawas sa suburnohay, NBN, Hello Garci ug ubang eskandalo, iapil sab nila ang laktod nga pagpamatay sa mga aktibista.  Masaligon silang andam nang mga kaso ug tanang ebidensiya inigbalik sa mga kongresista human sa ilang bakasyon sa Kalagkalag.

          Nahibawo hinuon sila nga bisan unsa pa kalig-on ang ilang kaso, di silang katandog ni Arroyo kon wa silay numero.   Nga maoy alas nga gihuptan ni de Venecia.

-o0o-

          Ang kapin na lang sa duha ka tuig nga nahibilin sa termino ni Arroyo, pun-an sa kahadlok nga nangambisyon siyang magpabilin lapas sa 2010 pinaagi sa cha-cha, maoy labing dakong hulga sa kalig-on sa politikanhong alyansa nga nakapukan sa unang duha ka pagsuway pagpalagpot niya pinaagi sa impeachment.

          Apan di monopoliya sa pamunoan ang posibleng pagkabuak-buak.   Ang oposisyon, bisan pag ipakapin si de Venecia, wa gihapon magkahiusa.  Kay may pipila lang gihapon nga nipalabi sa ilang kahadlok nga kon matangtang si Arroyo, mas lig-on nga Noli de Castro ang ilang ikabangga sa 2010.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 18, 2007

          BAKAK NGA TINUOD

 

          Di santo si Gobernador Ed Panlilio, nga gipabakasyon sa Simbahang Katoliko pagkapari human nidaog batok sa duha ka higanteng politikanhong mga pamilya sa Pampanga.   Tawo siya nga dunay kahuyangan.  Di siya lunsay nga bayani.  Apan di sab angayng isalikway ang iyang maisugong pagbarug alang sa kamatuoran.

          Buot sa mga tawo nga nagsaulog sa kamatinud-anon ni Panlilio nga laktawan na lang ang pait nga kamatuoran nga ang kasayuran nga gibutyag ni Panlilio, nga nakapatay-og sa pamunoan nga tang-an na sa daghang nangaging mga eskandalo, nanukad sa bakak.   Wa siya magsulti sa tinuod sa unang pagpahibawo sa iyang pagdawat og kuwarta gikan sa Malakanyang.

          Apan wa ning kapugong niya pagtul-id sa iyang kasaypanan.

-o0o-

          Sa ngan sa katarung ug kaangayan, niang mga bakak ni Panlilio sa una niyang pagbutyag sa nangalisbo nga suburno sa Malakanyang niadtong Sabado:

·        Una, lalaking opisyal sa Malakanyang ang nihatag niya sa kuwarta (babayeng opisyal sa Malakanyang diay ang nitunol sa duha ka paper bags ngadto ni Bulacan Governor Joselito Mendoza kinsa gitugon nga tagsa sila si Panlilio); ug

·        Ikaduha, nibalibad unta si Panlilio apan namugos ang opisyal pagahatag sa kuwarta (unsaon niya pagbalibad nga ang gitunolan ni Mendoza sa kuwarta mao mang iyang chief of staff nga si Archie Reyes?).

Ato ning klaruhon:  Ang pamakak ni Panlilio mas maayo pa kay

Sa papating nga pagbalibad sa ubang mga politiko nga nakadawat sab sa gibanabanang P119 milyones nga kinatibuk-ang suburno.

-o0o-

          May sukaranan ang pagsaway sa CBCP sa pagdawat ni Panlilio sa kuwarta.   Ang iyang pasalig nga gastuhon ang kuwarta alang sa kaayuhan sa katawhan sa Pampanga di makapapas sa pait nga kamatuoran sa pagpanuburno sa Malakanyang ug sa iyang paghingpit sa krimen pinaagi sa gawasnong pagdawat sa suburno.

          Maong angayng hingpiton ni Panlilio ang pagtul-id sa iyang sayop.   Kinahanglang iuli sa labing daling panahon ang P500,000 ngadto sa palasyo.  Ug ikiha ang opisyal nga nihatag niya sa kuwarta.  Bahala na kon, ubos sa atong mga balaod, maapil sab siya sa kaso.

-o0o-

          Sa di pa nato hingpit tungluhon ang kasaypanan ni Panlilio, hinaot nga di kalimtan ang mas dakong krimen sa way kukaikog nga pagpabaha sa buhis sa katawhan pagpamalit sa mga politikong naa sa labing maayong posisyon pagpabilin ni Pres. Arroyo sa katungdanan.   Bisan lapas pa sa 2010, kon molampos ang kalit lang gibanhaw nga cha-cha.

          Kon mahuman na tag panghimaraot ni Panlilio, hinaot makalitok sab og pipila ka pung sa pasalamat nga tungod sa iyang pagtingog nalikayan ang mas salawayong kahimtang kon nitak-om pa siya.   Mahimo ra gyod untag magpakahilom ug pasagdan ang iyang kaugalingon nga malamoy sa kukhang mga kurakot.

          Salamat nga, bisan sa kadangog ug kamadanihon sa pagpaundayon sa tentasyon, gipaminaw pang iyang tanlag.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 17, 2007

          KANIADTO UG KARON

 

          Kaniadto:  Ang Ombudsman mosusi sa mga pasangil sa kahiwian batok sa kadagkoan ug mga kawani sa kagamhanan bisan di magpaila ang nagreklamo, bisan di pirmahan ang suwat-reklamo, bisan itawag lang sa telepono, o bisan pinasikad lang sa mga taho ug mga reklamo nga madawat sa mga sakop sa media.

          Karon:  Ang Ombudsman di na magtagad pagsusi sa mga pasangil sa kahiwian kon way mobarug nga moreklamo, o way mga ebidensiya, o bisan duna pay mangisog nga complainant ug lig-ong mga ebidensiya kon sikit sa luwag ang gireklamohan.

          Ambot tungod ba ni sa naglut-od nga mga kaso, sa katapolan, sa katalawan, o kay nasuburnohan, o naduhigan na sa pamolitika ang tibuok buhatan.  O sa tanang nahisgutan.

-o0o-

          Kaniadto:   Giimbestigar sa Visayas Ombudsman si kanhi Cebu City Mayor Alvin Garcia tungod lang sa iyang pag-angkon atubangan sa mga sakop sa media nga ang pinalit niyang Viagra gikan sa Estados Unidos iyang gida sa Sugbo ug giapod-apod sa suod niyang mga higala.

          Karon:   Wa imbestigaha sa Visayas Ombudsman si Gobernador Gwen Garcia ug ubang kadagkoan sa Kapitolyo bisan sa ilang pag-angkon nga wa isubasta ang pipila ka transaksiyon sa CICC, bisan sa sibaw nga mga pasangil nga gibuak-buak nilang mga kontrata aron kalutsan ang mga lagda sa subasta ug bisan sa nag-usab-usab nga banabana sa gobernadora ug sa ubang kadagkoan sa Kapitolyo sa kinatibuk-ang gasto sa proyekto gikan sa kapin sa P500 milyones ngadto na sa dul-an sa P1 bilyon.

Ambot tungod ba ni sa naglut-od nga mga kaso, sa katapolan, sa katalawan, o kay nasuburnohan, o naduhigan na sa pamolitika ang tibuok buhatan.  O sa tanang nahisgutan.

-o0o-

          Kaniadto:   Ang Ombudsman gitahud ug gikahadlokan bisan sa labing gamhanang mga politiko tungod sa ilang kaisog nga mosusi bisan sa labing tinagoang mga transaksiyon, sa ilang kapaspas nga makasuspenso sa mga gipasanginlan sa kahiwian ug sa ilang ka-determinadong mopasaka og mga kaso sa hukmanan.

          Karon:   Ang Ombudsman gisayun-sayon na lang sa paghudlat, ang ilang kadagkoan gipangiha, gipakauwawan, ug way pupanaganang gipanamastamasan ang ilang kadungganan.

          Ambot tungod ba ni sa naglut-od nga mga kaso, sa katapolan, sa katalawan, o kay nasuburnohan, o naduhigan na sa pamolitika ang tibuok buhatan.  O sa tanang nahisgutan.

-o0o-

          Kaniadto:   Ang Ombudsman niawhag sa media pagtabang sa ilang mga pakisusi ug nidasig sa katawhan pagdangop sa media aron kaaksiyonan dayon ang ilang mga reklamo.

          Karon:   Ang Ombudsman niawhag na sa mga nipasaka og kaso sa ilang buhatan sa paghunong na pagtagawtaw sa media ug paabuton na lang ang sunod nga himuon sa ilang buhatan.

          Ambot tungod ba ni sa naglut-od nga mga kaso, sa katapolan, sa katalawan, o kay nasuburnohan, o naduhigan na sa pamolitika ang tibuok buhatan.  O sa tanang nahisgutan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 16, 2007

          BAHA SA KUWARTA

 

          Kon nakadawat og brown envelope nga naghitinghiting sa kuwarta si Kongresista Antonio Cuenco, lisod tuohan nga gipalaway lang ang laing 189 ka mga kongresista nga nagpanon paingon sa Malakanyang sa niaging semana.   Sa pikas nga bahin, kon nakadawat sab og sama katambok nga shopping bag si Gobernador Ed Panlilio, lisod tuohan nga naghayon nga nanggawas sa Malakanyang ang laing 47 ka mga gobernador nga mas suod ni Pres. Arroyo.

          Kon gigahinan og kuwarta ang tanang nanambong sa buwag nga mga tigom sa palasyo, gibanabana nga di momenos sa P119 milyones ang kinatibuk-ang gahin nga giandam sa Malakanyang----o 119,000 ka tuskig pa kaayo nga tagsa ka libo nga gihansak sa 238 ka paper bags.   Nga gibanabanang gisudlan og P500,000 matag usa.

-o0o-

          Si Padre Panlilio, nga maoy labing unang nikumpisal sa paghupot sa dakong kuwarta, nipasabot nga usa sa nakaaghat niya sa pagdawat mao nga wa siyay bisan unsang papel nga gipirmahan ug labaw nang way mga kundisyon nga gipahamtang ang opisyal sa Malakanyang.

          Nga maoy labing dakong buslot ning labing uwahing eskandalo sa palasyo.   Kon makapagawas sila og ingon ini kadako nga kuwarta nga way resibohay, diin man diay ni gikan?  Ug unsaon man nila paghatag og kuwentada ning makalilisang nga gasto?   Kon ang kasarangang kawani sa kagamhanan mabilanggo kon di kahatag og resibo sa P10 lang niyang gasto, nganong wa may pupanagana ang Malakanyang pagpabaha sa buhis sa siningtan ug hinagoan sa katawhan sa kapaspas ug kabantang nga morag wa na mauso ang kuwarta?

-o0o-

          Si Msgr. Esteban Binghay, episcopal vicar sa Artsidyosesis sa Sugbo, na-eskandalo sa pagdawat ni Panlilio sa kuwarta sa Malakanyang.   Nipasabot si Binghay sa DYAB Abante Bisaya nga ang wa pagpahamtang sa palasyo og bisan unsang kundisyon di makapapas sa anomaliya kay kuyaw nga magpangikog na si Panlilio bugti sa pabor nga iyang nadawat.

          Bisan sa pag-insistir ni Panlilio nga di suburno ang P500 mil, may sukaranan ang kahadlok nga inanay na siyang nalamoy sa sistema.   Masaligon hinuon si Binghay nga uban ang hugot nga pangaliya ug pagpaluyo sa katawhan magpabiling ligdong ang mga opisyal sama ni Panlilio pagtuman sa ilang katungdanan.

-o0o-

          Karong nagkadaghan nang mga kongresista ug mga gobernador nga niangkong nakadawat sa Malakanyang, mapugos ang pamunoang Arroyo pag-usab sa ilang linya sa hingpit nga pagpanghimakak sa pagpabaha sa kuwarta.   Pipila ka kongresista nagsugod na paghulagway sa ilang nadawat nga lehitimong "allowances."

          Human nakalusot sa Hello Garci, Jose Pidal, NBN ug ubang eskandalo sa iyang pamunoan ug human nabaraw ang tulo na ka impeachment complaints sa niaging tulo ka tuig, kinsay makabasol ni Pres. Arroyo sa pagtuo nga makuha niya ang bisan unsang iyang gusto ug malutsan ang bisan unsang mahiagoman nga bulilyaso?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 15, 2007

        KUROG NI GWEN?

 

       Sa kataposan, giangkon na gyod sa bag-ong pangu sa Visayas Ombudsman ang pait nga kamatuoran:  Wa diay nila imbestigara ang gipasangil nga kahiwian sa Cebu International Convention Center (CICC).

Napu ka buwan human natukod ang istruktura nga gigastohan sa gibanabanang dul-an sa usa ka bilyon ka pesos nga hinagoan sa Sugbuanong mga magbubuhis, wa diay susiha ang gidudahang overpricing ug paglapas sa batakang mga lagda sa subasta sa kagamhanan.

Wa mokihol ang Ombudsman bisan sa pormal nga mga kaso ug reklamo, apil nang pagkuwestiyon sa giingong pagdumili ni Gobernador Gwen Garcia pagpakita sa mga dokumento sa CICC, nga gisang-at ngadto sa ilang buhatan sukad pa niadtong Pebrero ning tuiga.

-o0o-

        Kusganon hinuong gipanghimakak ni Deputy Ombudsman Pelagio Apostol atol sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nga nahadlok silang Gobernador Gwen Garcia ug sa iyang koneksiyon ngadto nilang Pres. Arroyo ug First Gentleman Mike Arroyo.

Apan mas makapahugno ang iyang katin-awan sa ilang pagdumili pagsanong sa sibaw nga awhag pag-imbestigar sa pagtukod sa CICC:

·         Komplikado ug dako kaayo ang gasto sa proyekto ug way katakos ang iyang mga imbestigador dinhi sa Sugbo sa pagsusi ini, maong maghuwat na lang sila sa sangpotanan sa post audit nga gihimo sa COA; ug

·         Pipila lang ang graft investigators sa Visayas Ombudsman karon busa mas maayo nga usa lang ka kaso ang ilang imbestigahon sa usa ka higayon, inay dunganon pagsusi ang nagkalainlaing mga proyekto nga di na hinuon magkadimao.

-o0o-

        Ang unang katin-awan maoy tubag ni Apostol nganong giuna nila pagsusi ang gipasangil nga overpriced nga computers ni Lapulapu City Mayor Arturo Radaza kay sa kaso sa CICC nga mas unang nasang-at siyam ka buwan nang nilabay.  Dihang ako siyang gipahinumdoman nga takos nga nasusi sa Visayas Ombudsman sa wa pa siya matudlo sa katungdanan ang komplikado sang mga transaksiyon sa decorative lampposts ug surveillance cameras, giluwatan niya ang ikaduhang katin-awan.

        Mosugot ba lang silang Ombudsman Director Virginia Palanca-Santiago ug kaubanan sa pagpakauwaw ni Apostol nila nga maayo lang sa overpriced computers apan di na takos nga mosusi sa CICC?

-o0o-

Hinaot nga di kahunahunang mga kawatan paghimo sa ilang mga transaksiyon nga mas komplikado pa.  Kay kon pahimuslan nilang kahuyangan sa Ombudsman nga gikumpisal ni Apostol, manguros na lang tang daan.

Gihatagan ni Apostol og bag-ong sukaranan ang kahadlok nga kartero rang nangawat og peso ang napabilanggo sa Ombudsman ug gipasagdang nagngisi ang mga politiko nga nakatulis og binilyon ka pesos sa buhis sa katawhan.

Sa pag-una sa computers ni Radaza kay sa CICC ni Garcia, gisupak ni Apostol ang batakang lagda sa Ombudsman nga, kay di man nila madungan pagsusi ang tanang kasong gisang-at sa ilang buhatan, angayng unahon ang pasangil sa mas dagkong kawat sa mas dagkong mga opisyal.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 14, 2007

       SERIAL KILLER?

 

       Kon nagpuyo o nakasuroy ka sa amihanang Sugbo karong bag-o, ug nakabantay nga mas mingaw ang pipila ka kabalayan sa Liloan inig tikyop na sa kangitngit, ayaw kahibung.  Tungod ni kay ang mga ginikanan mas sayong nanghipos sa kabataan uban ang pasidaan nga di na sila manggawas sa bay inigka alas-6 sa gabii.  Kon makasuway kag panuktok sa usa sa mga bay ug di dayon maablihan, ayaw dayon pangluod.  Kay gipahimatngonan sa mga ginikanan ang mga anak sa di pagtubag ni pagpangabli sa pultahan kon dunay manuktok inigka gabii na.

        Kon usisero kang dako ug nakabantay nga wa nay tsinelas nga gibilin gawas sa mga bay, ayaw katinga.  Gawas nga di magsakit ang imong tiyan ug wa kay labot asang mga tsinelas, gisugo sab sa mga ginikanan ang kabataan paghipos sa tanang tsinelas aron di mangitngitan sa gawas.

-o0o-

        Kay utro man kong usisero, nangutana ko sa taga Liloan nganong kalit nga nausab ang ilang lungsod.  Managlahi ang ilang kahimtang----drayber sa habalhabal, tinun-an, politiko, magsisibya, vendor ug panday----apan managsama ang ilang tubag:

        Dunay serial killer sa Liloan.

        Matod nila daghan nang nalugos ug napatay ang kriminal ug nanumpa nga mopatay og mas daghan pa (managlahi nang mga numero nga ilang gihisgutan, gikan sa lima ngadto sa walo ang napatay ug gikan sa 10 ngadto sa 15 ang patyunon pa).  Matod nila igo lang nanimawos ang serial killer kay gilugos sang iyang asawa ug gipatay uban sa tanan niyang anak.  Ug nia nay tubag sa imong kahibung mahitungod sa pagpanghipos sa tsinelas ug sa di pagpangabli:  Iyang lud-an ang mga tsinelas sa panimay nga sunod niyang sak-on ug manuktok sa di pa luguson ang mga babaye ug hutdon pagpatay ang tibuok pamilya.

-o0o-

        Wa na lang ko maghago pagsusi nabadlong na bang serial killer karong wa na siyay kalud-an nga mga tsinelas ni kasudlan nga abling pultahan.  Kay wa kaayo sila malingaw dihang nipakita ko pagduda sa ilang istorya.  Pagmatuod sa ilang pangangkon, gipahibawo ko nila nga nikatap sa tibuok Liloan ang posters sa dagway sa serial killer.  Ang wa nila masabti mao ang taho nga ang kapolisan nipahamtang og news blackout sa duguon ug bangis nga mga krimen.

        Unsa pa may lain nakong mahimo gawas sa pagpanawag sa kapolisan?  Ang kapolisan sa Liloan ug Danao nihimakak sa giingong mga kasong lugos ug patay.  Nanghunaw sab sila sa pagkatap sa posters sa serial killer.

-o0o-

Ang Danao City Police niangkon hinuon nga may nangayo nilag hulagway ni Warlito "Waway" Toledo, nagtagutago nga sinumbong og rape sukad 2002.

Kabanay ba sa giingong biktima ni Waway ang nagpakatap sa iyang hulagway ug naghimo niyang serial killer?  Mas daghan ang nipili pagtuo dayon nila kay sa pagsusi unsay ilang tuyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 13, 2007

       PUKAW SA BARANGAY

 

       Ang barangay usa ka gamayng republika.  Duna siyay sangang ehekutibo nga gipangulohan sa barangay chairman, dunay balay balaoranan nga mao ang Sangguniang Barangay ug dunay hukmanan nga mao ang Lupong Tagapayapa.  Duna siyay gahom sa pagbuhis.  Makahimo gani pagpugos sa pribadong mga tag-iya sa luna pagbaligya sa ilang kabtangan aron maggamit sa kinabag-an sa mga molupyo.

        Ang barangay usa ka korporasyon.  Duna siyay gahom sa pagpalit ug pagbaligya og yuta ug ubang kabtangan.  Ang barangay usa sab ka dakong patigayon.  Duna siyay yuta, mga mamumuo ug puhonan.  Maong kinahanglan siyang molatid og mga lakang unsaon pagpalambo sa iyang katigayonan aron makahatag og mas dakong kaayuhan alang sa mas daghan.

-o0o-

        Apan pila ra nato ang nakaamgo sa kamahinungdanon ug kadako sa kapuslanan sa barangay?  Nahadlok gani ko nga dunay pipila nato nga wa kahibawo sa ngan sa barangay nga atong gipuy-an.  Ug nga mas daghan nato ang wa kaila kinsay atong barangay kapitan ug mga konsehal ni sa mga sakop sa Sangguniang Kabataan.

        Kanus-a ka kataposang nakatambong og general assembly sa barangay?  Kana kon gipahibawo ka sa kapitan ug di ang iyang mga dumadapig ray gipatawag aron pagtino nga magyanguyango rang manambong sa bisan unsay iyang gusto.  Kanus-a ka kataposang nakalili sa mga pahibawo sa bulletin board sa barangay hall?

        Di ba ka sama nako nga makatultol lang sa barangay hall kon molukat nag barangay clearance?  O makaila lang sa kapitan kon di makolekta ang basura ug nabara nang kanal?

-o0o-

        Atubangan ning masulub-ong talan-awon, gilusad ang "Gising Barangay Movement (GBM)"  Ang mga tigpasiugda nipasangil nga ang dagkong mga politiko maoy nibuong sa kaligdong sa mga barangay pinaagi sa pagpamugos sa ilang mga itoy sa katungdanan, pagsige og uswag sa piniliay ug paglilong gikan sa kinabag-an sa ilang dagkong gahom ug katungod isip tinuod nga hawod sa mga barangay.

        Si Manny Valdehuesa, ang nasudnong convenor, nitataw nga ang general assembly, nga kinahanglang ipatawag labing menos kaduha matag tuig, maoy angayng manimon sa barangay.  Si Atty. Ed Tamondong, convenor at large, nitataw nga sa barangay lang nga ang katawhan direktang makapanginlabot sa pagduma sa kagamhanan.

-o0o-

        Nanambong sa Kapamilya Media Forum, ang sinemanang tapok sa kamatuoran sa DYAB Abante Bisaya ug Sky Cable sa SM City Cebu matag Biyernes sa buntag, ang mga opisyal ug mga molupyo sa mga barangay nga niasoy sa ilang pait nga kasinatian nga pipila ra sa ilang mga silingan ang nagpakabana, gisalikway ang ilang mga sugyot, gidiktahan sa dagkong politiko ug gipadaplin ang ilang interes ug maoy gipalabi ang dagko o langyawng mga magpapatigayon.

        Ang mga tigpasiugda sa GBM nitambag nila sa paghiusa aron mas lisod silang isalikway ug pagpili sa mas takos ug matinud-anong mga opisyal karong Oktobre 29.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 12, 2007

          NAPUKANG BAYANI

 

          Si Zenaida Montejo, 44, dugay nang buwag sa iyang bana, bag-o lang nabiyuda sa lalaki nga iyang gikaipon ug maoy gisaligan sa iyang tulo ka anak nga makatiwas sa ilang pagtuon, nakumbinser sa iyang ig-agaw nga magkuyog silang manimpad isip mga katabang sa Kuwait aron makaangkon og mas sanag nga ugma.   Nagdungan sila pagpangaplay apan mas una siyang nakalarga.  Gisaaran siya og P30,000 nga binuwan nga suholan busa naibanan og dyutay ang kabug-at sa pagbiya sa iyang mga anak sa ilang kaparyentihan sa Tungkil, Minglanilla.

          Apan dihang didto na sa Kuwait sugod sa Agosto sa niaging tuig, naglisod na paggawas sa bay nga iyang gitrabahoan maong tagsa rang kapada og kuwarta alang sa iyang mga anak.   Ug tungod sa daghang bayranan nga gipahamtang sa placement agency batok niya, P4,000 ray labing dako nga napada.

-o0o-

          Hulyo karong tuiga nga kataposan silang nagkasulti sa iyang mga anak.   Wa katarung pagpasabot nganong wa siyang kapada og kuwarta sa niaging upat na ka buwan.  Ang kabalaka ug kahadlok sa mga anak natinuod dihang may nadawat silang tawag sa teleono niadtong Martes sa kadlawon:   Usa ka Arabo ang nagpahibawo nila nga na-ospital ang ilang inahan sa Saudi Arabia.

          Sa wa pa silang kaluwat og mga pangutana, naputol ang linya.   Nanawag ang samang Arabo human sa pipila ka gutlo ug nihatag nila og sukwahi ug mas makapakugang nga kasayuran:  Patay nang ilang inahan kay naaksidente sa sakyanan.

Way kapahimutangan ang mga anak sa ilang kaguol.   Way nakatubag sa kaliboan ug usa nila ka mga pangutana.  Way katin-awan ang Arabo unsay tinuod nga nahitabo sa ilang inahan.  Ug nganong nabalhin man gikan sa Kuwait nga maoy unang gitrabahoan ngadto sa Saudi nga maoy iyang namatyan?

-o0o-

          Si Debraliz Padogdog, 20, kamaguwangan ni Zenaida, nidangop sa DYAB Abante Bisaya.   Nagpakisayod dayon mi sa OWWA ug DFA nga nipasalig pagtabang pagsusi unsay nahitabo sa OFW.  Miyerkules sa gabii nakadawat silang Debraliz og laing tawag, ning higayona gikan sa Miescor Cargo Center:   Moabot ang patayng lawas sa ilang inahan sa Manila Huwebes sa gabii.  Tungod sa panabang sa OWWA, ilahos paghatod ang patayng lawas sa Sugbo ug moabot Biyernes sa buntag.

          Gipasaligan si Debraliz ni NBI 7 Executive Officer Ernesto Macabare nga libre ang autopsy sa patayng lawas aron mahibaw-an unsay namatyan ni Zenaida.   Apan si OWWA 7 Welfare Officer Rommel Cabillo niingon nga dangtan pag usa ka buwan una mahatag ang mga benepisyo (P200,000 kon na-aksidente, o P120,000 kon lain ang hinungdan sa kamatayon).

-o0o-

          Si Zenaida usa sa giilang bag-ong bayani tungod sa iyang dollar remittances nga nakapalambo sa nasudnong ekonomiya.

          Patay na si Zenaida.   Apan karon pa magsugod og susi ang nagkalainlaing ahensiya sa kagamhanan unsay nahitabo sa iyang panarbaho sa Tungatungang Sidlakan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com  

Arangkada for October 11, 2007

          PAGBUONG SA KALIGDONG

 

          Kon hangtod karon naglibog ka nganong nikalit lag kaluya ang Visayas Ombudsman pagsusi sa gikuwestiyon nga pagtukod sa CICC ug ubang mga proyekto sa niaging 12^th Asean Summit, human sa morang kilat nilang pagbaraw sa pagbayad sa mga kontraktor sa multi-milyones nga mga transaksiyon sa decorative lampposts ug surveillance cameras, niay mga katin-awan nga lisod lalison:

·         Ang Visayas Ombudsman ubos sa pagduma ni Ombudsman Merceditas Gutierrez;

·         Si Gutierrez tinudlo ni Pres. Arroyo sa DOJ, dayon isip presidential legal counsel niadtong 2004 ug sa Ombudsman niadtong 2005 ug classmate ni First Gentleman Mike Arroyo kauban sila sa Ateneo Law Class 72 Foundation Inc.;

·         Si Mike Arroyo gihulagway nga suod ni GSIS Pres. ug Gen. Manager Winston Garcia; ug

·         Si Winston Garcia manghod ni Gobernador Gwen Garcia.

Mahibung ka pa ba nganong managana paghikap ang

Ombudsman sa mga transaksiyon ni Gobernador Garcia?

-o0o-

          Mosugot ba lang ang ligdong nga mga opisyal ug mga kawani sa Visayas Ombudsman nga maggapos sila sa nangalisbo nga politikanhong mga koneksiyon sa ilang pangu?   Mangiyugpos ba lang sila, ug pasagdan nga mausik ang tanang nangagi nilang maayong mga buhat, atubangan sa sibaw nga pagduda nga maayo lang sila nga moggukod sa gagmayng mga isda?   Apan nga di silang kaugpo kon ang gipasanginlan mao nang gamhanang mga gaway sa Malakanyang?

Duha ka pananglitan:

·         Labihang paspasa sa Visayas Ombudsman nga nakasuspenso sa lokal nga kadagkoan sa DPWH, nga ang uban napugos lang intawon pagpirma sa mga dokumento, human nabisto ang grabeng overpricing sa deco lamps ug surveillance cameras, apan kalit lang silag patara dihang gilambigit na si DPWH Sec. Hermogenes Ebdane; ug

·         Haskang dalia nilang nakasuspenso nilang Lapulapu City Mayor Arturo Radaza, kanhi Mandaue City mayor Teddy Ouano ug mayukmok nilang kaubanan, apan sa usa ka pamilok nilubay dihang si Gobernador Garcia nay gipasanginlan.

-o0o-

          Naluoy ang nagpakabana nga Sugbuanong mga magbubuhis ni Ombudsman Virginia Palanca-Santiago.   Kalit lang siyang nahilom sa mga kaso nga iyang nasugdan human ibasura sa Malakanyang ang iyang aplikasyon alang sa katungdanan nga iya nang gihuptan.   Wa pa bang kadawat sa iyang pagkaparot?  O nalugpitan lang sa sistemang gipamugos ni Gutierrez nga bisan ang labing gagmayng mga kaso dinhi kinahanglang moagi na sa ulohang buhatan?

          Dihang gikaintapan ang Visayas Ombudsman niadto nga multicab ray bugti sa mga kaso, si Santiago ug ang ubang ligdong nga mga imbestigador maoy nanalipod sa kaligdong sa buhatan.   Pasagdan ba lang ni Santiago nga pakauwawan na sab sila?

          Sa kinatibuk-an niyang pangalagad, si Santiago gipasidunggan sa iyang katakos ug kakugi.   Di siya mabasol kon bisan hinog nang pangedaron nangambisyon gihapon sa mas taas nga katungdanan.  Apan lisod tuohan nga magpabilin si Santiago sa buhatan nga mobuong sa kadungganan nga iyang gihagoan pagpabarug.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 10, 2007

          ALAS KAMUNGGAY

 

          Atubangan sa multi-milyones pesos nga kampanya sa propaganda pinaagi sa radyo, telebisyon ug mga pamantalaan sa nagkalainlaing food supplements nga pulos nangangkon nga makaayo sila sa tanang sakit, gikan sa makahasol nga mga hubag ngadto sa makamatay nga kanser, bisan kon ang ilang lisensiya gikan sa Bureau of Food and Drugs (BFAD nagdili nila pagwara-wara og bisan unsang "therapeutic claims," di ikahibung nga matabonan ang kabos nga kamunggay.

          Atubangan sa pangangkon nga hingpit nga naayo sa ilang mga sakit ang nagpailang mga masakiton, kansang kaligdong gikuwestiyon sa mga nagduda nga igo lang silang nailad o nabayran gyod aron motabang sa pagpangilad, kansang pangangkon di sab matino tungod sa kapakyas sa mga kompaniya paghatag og mga dokumento ngadto sa BFAD pagmatuod sa ilang mga sakit ug "pagkaayo," ang yano nga kamunggay way laing kapaingnan kon dili ang mingaw nga suok sa daplin.

-o0o-

          Apan ang kamunggay dunay alas.   Ang iyang kinakusgan nga tigpaluyo mao ang Department of Science and Technology (DOST), kansang pasiunang pagtuon nakamatuod nga ang kamunggay tinuod nga milagrusong utanon ug nga gawas sa iyang mga dahon makaayo sab sa nagkalainlaing mga sakit ang iyang buwak, liso, panit ug punoan.   Kon itandi sa ubang food supplements kansang pangangkon wa dasoni sa bisan unsang independenteng mga pagtuon, ang katuohang endorsements gikan sa DOST ug ubang tinuorayng mga eksperto sa tambal makahimo na unta sa kamunggay nga numero unong tambal ug pagkaon sa nasud.

          Maong lisod sabton nganong hangtod karon, pila na ka dekada human unang nakaplagan ang iyang "milagro," ang kamunggay mas nailhan man lang gihapon sa kalapad sa iyang dahon nga mopilit sa ngipon kon mataligam-an kay sa kadako sa iyang matabang pagpalig-on sa pagpabaskog sa kasingkasing ug kidney, pagpadaghan sa gatas sa inahan, pagpatang-on sa dugo ug pag-alim sa mga samad ug pagpahamis sa kutis.

          Tinuod gyod tingali nga ang kataposan natong makit-an mao ang grasya sa atong kaugalingong nataran.

-o0o-

          Way sukaranan ang kahadlok nga karong nabanhaw nang nasudnong atensiyon sa kamunggay, magnihit nang suplay ug molayat nang presyo ini.   Di mahitabong mokalit lag kapuo ang mga punoan sa kamunggay nga motubo bisan sa labing pansil nga yuta ug molabong bisan sa naglingiting nga ting-init ug sa nangamig nga tinguwan.

          Bisan pag sama sa naandan mokabayo ang mga magpapatigayon pagbubo og dakong puhonan ug maglumba paghimo og tsa, pulbos, tabletas, kapsula, haplas, o lana gikan sa kamunggay, di kahikawan ang labing kabos nga kinabag-an pagpananom og kamunggay.   Ug bisan bahaan nang merkado sa mga produkto sa kamunggay, ang kadaghan sa kumpetinsiya maoy motino nga makiangayon ang presyo ug makaayo ang mga produkto sa mga konsumidor, sukwahi sa mapahimuslanong mga magpapatigayon nga ang tuyo panguwarta di pagtabang.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 9, 2007

          GUBAT SA DENGUE

 

          Ang hapit na madoble nga gidaghanon sa mga kaso sa dengue gikan sa Enero hangtod sa Septiyembre ning tuiga, kon itandi sa samang higayon sa niaging tuig, wa lang nakahimo sa Dakbayan nga Sugbo nga labing daghan og kaso sa tibuok Central Visayas kon dili nakahimo sab sa tibuok rehiyon nga ikaduhang labing daghan og kaso sa dengue sa tibuok nasud, labaw pa gani sa mas lapad ug mas naghuot sa mga molupyo nga Metro Manila.

75% ang pagtubo sa mga kaso sa dengue sa dakbayan taas ra kaayo kon itandi sa 40% nga pagtubo sa rehiyon.   Ang 30 nang nangamatay sa dengue karong tuiga maoy nakaaghat nilang Mayor Tomas Osmena, Bise Mayor Michael Rama ug mga konsehal pagpaubos sa tibuok dakbayan sa state of calamity.   Hingpiton karong semanaha ang labing komprehensibong programa sa hingpit nga pakiggubat sa dengue gikan sa pagpuo sa mga pinuy-anan sa lamok ngadto sa pagpalig-on sa kahimanan pagluwas sa mga mataptan sa makamatay nga sakit.

-o0o-

          Atol sa iyang pagtambong sa Kulokabildo.Com, ang sinemanang tapok sa kamatuoran sa DYAB Abante Bisaya sa Ayala Entertainment Center matag Lunes sa buntag, si Rama nidason sa baruganan ni Osmena nga mas maayong makugang ug mahadlok ang mga Sugbuanon kay mas dako ang kadaot nga mamugna kon padayon silang mangiyugpos ug mokumpiyansa lang.

          Apan nipasidaan si Dr. Angelita Salarda sa DOH 7 nga ang gidaghanon sa mga kaso sa dengue nga ilang naihap mao ra ang mga pasyente nga nidangop sa mga tambalanan.   Matod niya daghang mga biktima sa kabos nga mga barangay di magpa-ospital tungod sa kahadlok sa dakong bayranan.  Mao ni iyang katin-awan sa gikahibudngan nga pagtidlom sa mga pasyente gikan sa Ermita, Pasil ug Suba.

Maong mahimong mas dako pa ang aktuwal nga mga naigo sa dengue.   Ug makuha lang ang mas tukma nga hulagway sa kalapad sa dengue kon susihon ang kabalayan sa kabaranggayan.

-o0o-

          Ang kasinatian ni Rowena Saberon, kansang duha ka gagmayng anak naigo sa dengue ug ang usa namatay gyod, nakapukaw sa mga Sugbuanon sa pait nga kamatuoran nga daghan pa silang wa mahibaw-i mahitungod sa sakit.   Nangagpas ang mga doktor nga ang namatay nga 6 anyos nga anak ni Rowena napaakan og duha ka lamok ug busa naigo sa duha ka managlahing strain sa dengue.   Hinaot nga matapakan kining dakong haw-ang sa hiningusgang kampanya sa kasayuran.

          Sa iyang bahin, si Rama nitataw nga ang mas malungtarung kasulbaran sa dengue mao ang pagpahibalik sa balanse sa kinaiyahan.   Matod niya ang kanihit sa mga baki maoy nakapagara sa mga lamok.  Nipasabot siya nga ang dakong kadaot sa kinaiyahan maoy angayng atimanon di ang pagpugos sa katawhan paghunong sa ilang naandang pagpananom ug pagpalabong sa ilang palibot.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 8, 2007

        TABANG OG SIMHOT

 

        Ang pagkahilo sa mga tinun-an sa Madridejos sa isla sa Bantayan sa amihang Sugbo sa niaging semana nga gibasol sa candies gikan sa China nakapabisto na sab sa makausa pa sa kahuyang sa buhatan sa kagamhanan nga gitahasan pagpanalipod sa kahimsog ug panglawas sa atong katawhan.  Ang Bureau of Food and Drugs (BFAD) igo lang nidawat sa samples sa ube milk candies nga nahipos sa lokal nga mga opisyal sa Madridejos ug silingang lungsod sa Bantayan dayong pasa ini ngadto sa ilang ulohang buhatan.

        Maayo pa si Konsehal Emie Mates Gabito, ang pangu sa health committee sa Sangguniang Bayan sa Madridejos, kay nakabantay na nga aslom ug isog kayo og baho ang candies nga diriyot gani siya malipong bisan igo lang nisimhot.  Apan ang lokal nga mga kawani sa BFAD, bisan sa tanan nilang kasinatian ug pagbansay-bansay pagsusi sa mga produkto sa tambal ug pagkaon, di kadason sa nabantayan ni Gabito kay magpaabot pa unsay isulti sa ilang laboratoryo sa kaulohan.

-o0o-

        Ug kon nagtuo kang may resulta nang laboratory examination sa BFAD sunod semana, maayo tingaling dugangan pag inat ang imong pailob.  Kay mahimong abtan pag mga buwan.  Mahimo ganing siyam-siyaman.  Sama sa gihiling nga mga pagkaon gikan sa China human gipakuha ang White Rabbit candies ug ubang pagkaon nga nakaplagang makadaot sa panglawas sa mga konsumidor pipila ka buwan nang nilabay.  Hangtod karon, nakatag-an ka, wa pay resulta.

        Makatabang untag dako kon nahuman pa dayon ang BFAD laboratory sa Sugbo nga naa tukora atbang sa ABS-CBN Cebu Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City.  Di na unta ta moapil sa taas nga pila sa mga laboratoryo sa Manila o sa bag-o lang natukod nga laboratoryo nila sa Davao, nga nakauna na hinuon nato.  Apan ang nahuman nang building ug ang nabansay-bansay nang mga kawani wa pa kapusli hangtod karon.  Kay, panggunit daan sa imong lingkoranan, nakalimtan pagpalit ang mga kahimanan sa laboratoryo.

-o0o-

        Ang ka-way laboratoryo usa lang sa mga suliran nga nakapainutil sa BFAD dinhi sa Sugbo ug sa Central Visayas.  Maihap ra sa tudlo ang gidaghanon sa ilang mga kawani.  Kuwang nang daan pagtino sa kaluwas sa mga produkto sa tambal ug pagkaon sa mga dakbayan ug kalungsoran sa Sugbo, unsa na kaha intawon sa silingang mga lalawigan sa Bohol, Negros Oriental ug Siquijor?

        Maong sundon na lang nato si Konsehal Gabito.  Simhuton na lang natong daan ang mga pagkaon alang sa atong mga bata ug ubang mga sakop sa pamilya.  Maayo na lang nga naluwas ang tanang 37 ka tinun-an sa Madridejos nga nakatambong sa birthday party nga nanghatag sa gidudahang makahilong candies.  Kon di ta motabang og bantay, tingalig di sama kasuwerte ang sunod nga mga biktima.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 7, 2007

        LINIGWATAY SA GAHOM

 

        Usa sa mga hinungdan nganong nagpabilin pa sa Malakanyang si Pres. Arroyo hangtod karon, kapin na sa duha ka tuig human sa pag-ulbo sa Hello Garci scandal, ug bisan sa nagsunudsunod nga mga eskandalo nga nihamok sa iyang pamunoan, nga ang labing uwahi ug usa sa labing dako mao ang NBN sa ZTE Corp., mao ang iyang kanunayng pag-una og pipila ka lakang kay sa oposisyon.

        Ambot unsa say nahitabo sa oposisyon, tungod ba kay utro sang nag-ilogay sa gahom, o kay ang katuyoan di lunsay nga kausaban alang sa katarung kon dili aron lang mahibalik sila sa gahom ug makabuylo na sab sa naandang pagpangawat, kanunay lang sab nga naabtikan sa palasyo.  Ang labing uwahing kontrobersiya way kalainan.

-o0o-

        Ang pagkabisto sa gipasangil nga kalambigitan sa labing dagkong mga opisyal sa kagamhanan----gikang kanhi Comelec Chairman Benjamin Abalos ngadto na nilang First Gentleman Mike Arroyo ug ni Pres. Arroyo mismo----nga nakamugna og dakong kang-a sa alyansa ni Arroyo uban ni House Speaker Jose de Venecia, kansang anak maoy nagbisto sa kahiwian, nakapahinog na unta sa sitwasyon sa pag-impeach ni Arroyo sa House of Representatives.

        Apan human sa bukas nga pasidaan sa mga sakop ni de Venecia nga ma-impeach ang presidente kon ilusad ang kudeta batok sa ilang pinangga nga speaker, nagbaha dayong impeachment complaints nga gidudahang gipasiugdahan sa Malakanyang, kansang katuyoan klaro nga panlawgaw lang sama sa gihimo ni Atty. Oliver Lozano sa nangaging nabulilyasong impeachment complaints.

-o0o-

        Naneguro ang Malakanyang pagpiang nang daan sa bisan unsang lab-as nga impeachment complaint batok ni Arroyo bisan sa kabugnaw sa mga lider sa oposisyon paglusad og laing impeachment proceedings human sila nangapaso sa niaging duha na ka tuig.  Ang mga nakahunat na pagdagan pagka-presidente sa 2010 hadlok nga molampos ang impeachment, makalingkod si Bise Pres. Noli de Castro ug masubli ang ilang kapalaran sa 2004 kay mas lisod kon incumbent ang ilang ikabangga tulo ka tuig gikan karon.

        Sa kasamtangan, nagsugod nang palasyo pagronda sa pundok ni de Venecia.  Tugbangan og mas dagkong panghaylo ang bisan unsng utang kabubut-on sa mga kongresista sa naapiki nilang lider.  Ang alas sa Malakanyang mao nga wa igdungog ang mga kongresista sa lig-on nga pagbarug sa prinsipyo.

-o0o-

        Di pa hinuon angayng mag-piyesta na si Arroyo sa pagkasubli na sab sa kapakyas sa oposisyon pagpalagpot niya niadtong 2005 ug 2006.  Kay ang iyang mga alyado nangandam na sab alang sa 2010.  Kon di kamaong moduwa sa iyang baraha, mahimong di lang si de Venecia ang mobukubuko ni Arroyo.

        Maghinan-aw ba lang gihapon ta sa linigwatay sa atong mga pangu?  Mangiyugpos ba lang gihapon sa daplin?  O pahibaw-on ang tanang hingtungdan nga andam na tang mosakmit pagbalik sa gahom pag-umol sa atong ugma?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 6, 2007

       PABUROT SA DENGUE

 

       Wa na kong kasabot nganong hangtod karon may lokal lang gihapong mga opisyal nga mamugos paggamit og kemikal sa kampanya batok sa dengue bisan sa pasidaan sa Dept. of Health ug ubang mga eksperto nga, gawas nga di ni epektibo batok sa mga lamok nga nagda sa makamatay nga sakit, makadaot pa gyod sa mga molupyo nga makasingo sa hinungaw sa fogging o spraying operations.

        Di na silang kapasalipod sa panagang nga gihimo lang ang tanang paagi pagbadlong sa hulga sa kahimsog sa mga molupyo.  Mas katuohan ang pasangil nga ang ilang kahangol sa dagkong komisyon gikan sa mapahimuslanong suppliers maoy nakapakubol sa ilang papating.  Bahala na kon inay makapawa sa dengue makamugna na hinuon og lain pang seryusong hulga sa panglawas sa tinuorayng mga tag-iya sa buhis nga ilang giusik-usikan.

-o0o-

        Aron pagmatuod ngadto sa tanang hingtungdan nga di pa hingpit ang kahinog sa ilang kabuot, may mga opisyal pa gihapong makaako pagpahid ngadto sa mga molupyo nga maoy namugos og fogging operations.  Maong isip suluguon sa lungsod wa silay laing mahimo gawas sa pagtuman sa gusto sa mga molupyo kansang kahadlok sa dengue mahupay lang kon makakita sa mag-utbo nga aso ug makadungog sa singgaak sa bomba sa fogging operations.

        Mora gyod silang mga kiko nga nawad-an og pangutok ug dila sa pagpasabot nga ang fogging ug spraying operations igo lang makabugaw apan di makapatay sa lamok nga nagda og dengue.  Nga mahimong molapad hinuon ang mga dapit nga maigo sa dengue kay igo ra mang mamalhin ang mga lamok sa kasilinganang mga dapit.  Ug mamalik ra sab human sa fogging.

-o0o-

        Ambot nganong bukid kaayo sa buot sa mga politiko ang pagtudlo sa mga molupyo sa labing epektibong paagi pagpapas sa hulga sa dengue nga mao ang pagpanlimpiyo sa ilang palibot.  Nga maglakip sa matinud-anong paghupos sa ilang mga basura, pagyabo sa tanang pundohanan sa tubig ug paghawan sa agianan sa nabara nilang mga kanal.

        Gawas nga mao ni labing luwas nga paagi----way bisan gamay na lang risgo sa panglawas sa kabataan ug katiguwangan----wa pa gyoy gasto.  Di kinahanglang gahinan og minilyon ka pesos nga buhis sa katawhan.  Nga nagkahulogan sab hinuon nga way tambok nga komisyon nga mabolsa ang mga politiko.

-o0o-

        Maong sa sunod higayon makakita ka og mga politiko nga maoy mangunay pagpasiugda og fogging ug spraying operations sa inyong mga dapit, ayaw panagana pagbadlong niya pinaagi sa pagkutlo sa pasidaan sa mga eksperto nga gawas nga way pus makadaot pa gyod ninyo ang iyang binuang.

        Pinasikad sa ilang tubag, masuta nimo kon ang wa ba lang kamatngon sa kasayop sa ilang gihimo, nagpakita ba lang kay hapit nang piniliay, o nakailok gyod og komisyon sa nangalisbong transaksiyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 5, 2007

          MAS DAKONG KAWAT

 

          Ang pagbarug sa mga magpapatigayon sa Mactan batok sa giingong dagkong kahiwian ni Mayor Arturo Radaza usa ka dakong sukaranan sa pagsaulog.  Human nagpakahilom sa dugayng panahon----mahimong tungod sa ilang pagduko ug pagpaawot sa bisan unsang kagustohan sa mga politiko, o pakigkonsabo gyod gani sa mga palusot ug ubang ilegal nga kalihokan----ang ilang pagtingog ug pagpangisog angayng hangpon sa tanang nagtinguha nga makalingkawas nang nasud ug katawhan gikan sa way kinutoban nga pangurakot ug pagpahimus sa mga namunoan.

          Lahi sa kabos ug kasarangan nga mga magbubuhis, ang mga magpapatigayon nga gipangulohan ni Efrain Pelaez makasukol sa bisan unsang pagpanghasi ug pagpanggukod.   Di sila mahulga nga taktakon sa trabaho.  May igo silang mga guwardiya pagbaraw sa mga armado.  May banggiitan silang mga abogado nga makapanalipod sa ilang mga negosyo gikan sa bisan unsang demolition o closure orders.

-o0o-

          Tungod sa kadagko sa ilang mga patigayon, makalahutay sila pakigsakbang sa mga politiko.   Nga di nang kapatuyang pagpahimus sa ilang mga koneksiyon kay ang ilang mga padrino mahimong nakadawat og amot gikan sa ilang gikabangga nga mga magpapatigayon o managana na sab nga manghilabot kon ang mga magpapatigayon nga gikabangga may mga alyado nga mas dagko pang mga magpapatigayon nga mas dagko pag amot sa mas dagko nilang kampanya.

          Ang padrino, bisan utrong mapahimuslanon sa gahom segurista sang dako, di sab sa tanang higayon nga modupa sa maapiki niyang mga alyado.   Di na lang mag-apil-apil kon lig-on kaayo ang mga ebidensiya batok nila.  Labi na kon wa na siya magkinahanglan sa ilang suporta.   Kay human nang piniliay.  O hapit na mapupos ang iyang termino.  O di na siyang kapapili pag-usab.  O nakakuha na sa suporta sa kaatbang nga mga politiko.  O gamay rang girepresentahan nga mga botante nga mahimo rang tapakan sa mas kasaligan niyang mga itoy.

-o0o-

          Apan kon nagtuo ang mga magpapatigayon nga ang ilang bag-ong nakaplagan nga kaisog ug panaghiusa makatino na nga mapabilanggo ang mga politiko nga ilang gipasanganginlang dagkong kawatan, may daotan kong balita alang nila.   Mahiagom sila sa samang buslutong sistema nga maoy nakapawong sa kadasig sa kabos nga mga magbubuhis sa pagpangandoy nga ang balaod makapalig-on sa ilang mga reklamo batok sa mga kukhan.

          Ang buhatan sa Ombudsman nga ilang gilaoman pag-ayo nga makatabang sa ilang kawsa di madasigon ang track record.   Gawas ni kanhi presidente Joseph Estrada, wa pay napabilanggo nga dagkong isda hangtod karon.  Kasagaran, maayo lang sa sugod.   Apan molikoy ug di nang kalahutay sa pagtiwas sa kaso.

          Laing dakong hagit mao ang pagmatuod nga matinud-anon ang pagbatok sa kahiwian.   Nga di lang sila kutob sa mga politiko nga garapal nang nangilkil.  Nga makadut sab sa ilang alyadong mga politiko nga mas maru ug mas dakog kawat.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 4, 2007

          PULOS NAGBUDHI

 

          Ang mga higala ni Sr. Insp. Jose Liddawa Jr. masaligon nga di siya matangtang sa katungdanan.  Alang nila gamay rang iyang atraso:  Ang hubog nga pagmaneho sa iyang sakyanan.   Matod nila ang pagkabangga sa sakyanan ni Liddawa sa sakyanan sa ABS-CBN mapapas pinaagi sa pagbayad sa kadaot nga gibanabanang mokabat og kapin sa P100,000.   Ug nga ang iyang pagpanguna pagsukmag ni Joel Noel mapapas sa mas dakong bun-og nga iyang nahiagoman dihang gitabangan og kulata nilang Joel, Ramil Paican ug Samuel Trangia.

          Sa pikas nga bahin, ang mga nakaila nilang Paican, Noel ug Trangia, nga naglakip sa labing makiangayong mga sakop sa media sa Sugbo, gibug-atan ra sa silot nga gipahamtang sa ABS-CBN management nga pagtangtang nila sa katungdanan.   Matod nila ang mas grabeng pagbawos nilang Liddawa ug ang gipasangil nga pagpamakak nilang Paican ug kaubanan nanukad sa determinado nilang paningkamot   pagpanalipod sa ilang kaugalingon.  Busa suspenso ra gyod unta ang labing tukma nga silot.

-o0o-

          Ang mga higala ni Liddawa nakalimot nga dako siyang opisyal sa kapolisan nga maoy gitugyanan sa pagpanalipod di paghasi sa katawhan ug gitahasan sa pagpatuman di paglapas sa mga balaod.   Ang gihimo ni Liddawa di kasarangan nga pagpahimutang sa kakuyaw sa mga sakyanan ug mga motorista nga gikasugat sa ka-wa na niyay tarung panimuot tungod sa labihang kahubog ug sa pag-ikis-ikis sa kolorum kay wa marehistro niyang sakyanan niadtong kadlawon sa Septiyembre 18.

          Ang pagbarag-barag, pagsiyagit-siyagit ug pagpanukmag ni Liddawa, nga nabantang sa nasudnon ug kalibotanong telebisyon, mao ang bangis nga pagbudhi sa iyang katungdanan, pagpakauwaw sa tibuok kahugpongan sa kapolisan, pagdagmal sa mga magbubuhis nga maoy naghatag sa iyang suholan ug, labaw sa tanan, pagyatak sa kabalaanon sa balaod kansang pagpatuman maoy labing dako niyang kapuslanan.

          Sa laktod, way kalainan si Liddawa, mahimo ganing molabaw pa, sa labing bangis nga mga kriminal nga iyang gigukod.   Busa wa siyay katungod nga magpabiling sakop sa kapolisan.

-o0o-

          May abundang mga sukaranan ang mga naluoy nilang Paican, Noel ug Trangia.   Kapanalipdan ang ilang pagkulata ni Liddawa (mobawos man ganing bugha, sila pa kaha?) ug bisan ang pagtago sa footage ikapatin-aw sa kakuyaw sa ilang kasinatian ug kahadlok sa kadako sa ranggo ug kadaghan sa mga sakop ug kaubanan ug kataas na sa kasaysayan sa mga pangabuso sa badlungon nga kapolisan.

          Apan nakalimot sila sa trabaho nilang Paican ug kaubanan.   Gitahasan sila sa pagbugtaw ug pagsangyaw sa kamatuoran.  Ang ilang suholan ug mga benepisyo naggikan sa patigayon nga nanukad sa pagsalig sa katawhan.   Kon mohunong na sila pagtug-an sa kamatuoran, mahanaw ang pagsalig sa katawhan ug maibanan kon di man hingpit nga mawa ang kapuslanan di lang sa sibyaanan kon dili sa tibuok industriya nga ilang gialagaran.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 3, 2007

       HAIN ANG HUSTISYA?

 

       Buotan si Sr. Insp. Jose Liddawa Jr.  Mao nay sulti sa suod niyang mga higala.  Bisan nakita na sa tibuok Sugbo, ug bisan sa tibuok nasud ug kalibotan, ang iyang pagbarag-barag, pagsiyagit-siyagit ug pagpanukmag human nangilog og lane ug nakabangga og laing sakyanan kay hubog nga nagmaneho sa wa marehistro niyang awto.

        Buotan sab silang Ramil Paican, Joel Noel ug Samuel Trangia.  Mao nay pasalig sa suod nilang mga higala.  Bisan nakita na sa tibuok Sugbo, nasud ug kalibotan ang gitagoan nga bahin sa footage nga mas grabe ang ilang bawos----gitabangan nila pagkulata si Liddawa hangtod nga nahagba sa dan ug gisukmag ug gigukod pa gyong ig-agaw sa opisyal nga igo lang untang niuwang nila.

-o0o-

        Maong way bisan usa sa ilang mga higala nga nakaandam sa sunod nga nahitabo nila.  Si Liddawa gisuspenso na ug posibleng matangtang gyod sa katungdanan.  Samtang silang Paican, Noel ug Trangia pormal nang gitunolan sa ABS-CBN Broadcasting Corp. sa ilang termination order niadtong Lunes sa gabii.

        Silang Liddawa, Paican, Noel ug Trangia nanambong og buwag nga parties niadtong gabii sa Septiyembre 17:  Si Liddawa sa usa ka birthday party; silang Paican ug kaubanan sa opening party sa Press Freedom Week.  Gidudahan nga pulos sila nakainom, bisan silang tanan niinsistir nga di sila hubog, dihang nagkatagbo ang ilang mga dan sa kadlawon na sa Septiyembre 18.

                -o0o-

        Si Liddawa maoy klarong sad-an sa bangga.  Napamatud-an sa footage sa ABS-CBN, bisan dihang napakita na ang bahin nga gitagoan nilang Paican, nga si Liddawa ang nanguna pagsukmag ni Noel.  Gipasanginlan sab hinuon si Noel nga nanungog niya.  Busa si Liddawa nag-atubang karon og summary dismissal proceedings.

        Silang Paican ug kaubanan gitangtang di tungod sa ilang pagbawos ug pagkulata ni Liddawa kon dili tungod sa giisip nga salang mortal sa industriya nga ilang gialagaran----ang ilang pagtago sa footage ug sa kinatibuk-ang panghitabo gikan sa kadagkoan sa ABS-CBN management nga nihatag nila sa tanang higayon pagtug-an sa kamatuoran.

-o0o-

        Si Liddawa giingong nagsugod og huboghubog tungod sa suliran sa pamilya.  Silang Paican ug kaubanan nipasabot nga gitagoan nilang footage tungod sa kahadlok nga sa kadako sa ranggo ni Liddawa panimaslan sila sa iyang mga sakop ug kaubanan.

        Apan nakalapas sila sa mga lagda sa masig nila ka kahugpongan.  Bisan bangis ang mga lagda atubangan sa ilang kabuotan, kinahalanglan nga ipatuman.

Di hinuon kapugngan ang mga tawo nga mangita sa hustisya ug kaangayan.  Hangtod nga ang mga mas dagko ug mas gamhanan kay nilang Liddawa, Paican, Noel ug Trangia magpabiling kublan ug di madutlan sa mga lagda nga nagdili ug nagsilot sa mas dagkong krimen sa pagpahimus sa katungdanan ug pagpangyatak sa tawhanong katungod sa kinabag-an.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com