Arangkada of Leo Lastimosa for February 21, 2009

              GIPALAWAY ANG SUGBO

 

            Kalain sa LTFRB.  Nimando man tuod og 50 sentabos nga laslas sa plitehan sa PUJs apan sa Metro Manila ug sa Luzon ra.  Nganong wa may apil ang Sugbo?  Bohol?  Siquijor?  Negros Oriental?  Leyte?  Ug ubang mga lalawigan sa Kabisay-an ug Mindanao?

            Ang mga pasahero ba lang diay sa Luzon ang nagkalisudlisod?  Sila ra ba diay ang nagkinahanglan og tabang gikan sa kagamhanan?  Sila ra ba diay ang angayng hatagan sa tukmang bahin sa dakong tidlom sa presyo sa lana dinhi sa ato?  Ug sa mas dakong tidlom sa merkado sa kalibotan?

Sama sa naandan, magsugod ug matapos ba lang diay gihapon ang Pilipinas sa Luzon?

-o0o-

            Kon ang sukaranan sa paglaslas sa plitehan mao ang dakong pagtidlom sa presyo sa lana, maapil unta ang Sugbo, Kabisay-an ug Mindanao.  Kay sama sa gasoline stations sa Metro Manila ug Luzon, nius-os man sab ang presyo sa krudo ug LPG dinhi sa ato.  Gawas lang kon napahimus sila sa Luzon og mas dakong laslas sa presyo sa lana maong, sama sa naandan, gipalaway na lang sab ta nila?

            Kon di ang pagtidlom sa presyo sa lana, unsa man diay sukaranan sa pasiunang 50 sentabos nga laslas sa plitehan nga gimando sa LTFRB sugod karong Lunes?  Tungod ba lang kay ang transport groups sa Metro Manila maoy nakauna og papogi pagtanyag paglaslas sa ilang plitehan niadtong Valentine's Day?

-o0o-

            Dakong bakak ang pangangkon sa Malakanyang nga ang kagamhanan maoy nisugyot sa 50 sentabos nga laslas sa plitehan.  Ang ACTU ug Pasang Masda maoy nihimo sa sugyot.  Kon wa pang kabantay ang kagamhanan, gibangil ang sugyot sa nag-ung-ong unta nga mas dakong laslas sa plitehan.

            Ang kahugpongan sa mga pasahero nangayog mas makiangayong P1 nga laslas sa plitehan sa PUJs ug buses ug P5 nga laslas sa flagdown rate sa taxis.  Apan naabtikan sila sa mat-an nga transport groups nga naglikayng mabantang ang mas dakong burot sa ilang kita tungod sa baratong lana.

-o0o-

            Salamat sa nagmika ug nagduhiraw nga LTFRB.  Kansang bag-ong liderato, sama sa gipulihan nga nangaging mga liderato, way hanaw unsay mga gimbuhaton sa ilang buhatan.  Gipahimutang sila sa katungdanan, di tungod sa ilang kasuhito sa industriya sa transportasyon, kon dili kay pulos sila tila sa lapalapa sa Malakanyang.

            Maong inay mohimog makiangayong pagtuon pilay labing makiangayong plitehan—nga makabuhi sa mga drayber ug operators ug sa samang higayon di makapabuktot sa mga pasahero—nagpagamit na man hinuon sa pamolitika sa mga nagpahimutang nila sa gahom.  Maong ang gidak-on sa usbaw o us-os sa plitehan mag-agad unsang bakukanga ang makauna pagsud sa ilang u.  Ang petsa sa uminto o us-os inat-inaton aron maangkon sa mga politiko nga pinaskohan.  O maatol sa sumad sa adlawng natawhan sa tsirman.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 20, 2009

              YAK-ANAY SA MEDELLIN

 

            Nasakpan sa mga imbestigador sa Mines and Geosciences Bureau (MGB) ang giingong ilegal nga pagpangubkob sa bas ug graba sa kabaybayonan sa Sityo Navaja, Barangay Canhabagat, sa lungsod sa Medellin, sa amihanang Sugbo.  Nakit-an nila ang duha ka tapok sa bas ug nahibaw-an gikan sa mga molupyo nga gibaligya kini sa silingan nga golf courses.

            Matod ni MGB Regional Director Roger De Dios nga way permiso nga giluwatan ang iyang buhatan, ni ang Penro (Provincial Environment and Natural Resources Office) sa Kapitolyo sa Sugbo, alang ni bisan kinsa nga indibiduwal o kahugpongan pagkuha og bas gikan sa Navaja, o sa bisan asang bahin sa Canhabagat.

-o0o-

            Wa maglangan si De Dios.  Gisuwatan dayon niya si Mayor Ricky Ramirez sa Medellin.  Nangayo siya sa tabang sa munisipyo pagbadlong sa ilegal nga pagpangubkob sa bas.  Nisugyot si De Dios ni Ramirez nga (1) pabantayan ang baybayon, (2) dakpon ang mga responsable ug (3) tambagan ang golf courses nga di mamalit og bas gikan sa ilegal nga mga tinubdan.

            Sa di pa ka mopakpak ni De Dios, pahibaw-on ka namo nga gipada niyang suwat niadto pang Pebrero 5 sa niaging tuig.  Human sa kapin sa tuig, padayong nangreklamo ang mga mananagat sa Canhabagat nga wa mahunong ang kalihokan.  Gipasanginlan silang De Dios ug Ramirez nga pulos way nahimo.

-o0o-

            Si Arnel Arnaiz, pangu sa Canhabagat Fisherfolks Association, nibalik sa buhatan ni De Dios aron pagsumbong nga wa aksiyoni ni Ramirez ang iyang suwat.  Apan wa na siya pasudla sa buhatan ni De Dios.  Igo na lang gisuwatan ang iyang kopya sa suwat ni De Dios nga didto siya sa MGB niadtong Enero 15 karong tuiga aron pagpahibawo nga padayon ang pagpangubkob, ug napun-an pa gyod sa pagpamutol sa mga bakhaw.

            Napugos si Arnaiz pagdangop sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya kay igo lang sab siyang gipasaligan sa mga kawani sa buhatan ni Mayor Ramirez.  Gipasanginlan niya ang kapitan sa Canhabagat nga maoy nangunay paghakot sa kinubkob nga bas ginamit ang trak sa golf course sa Medellin.

-o0o-

            Naatol nga nakapaminaw sa Arangkada si Bise Mayor Micmic Miranda sa Medellin.  Matod niya gitataw sa golf courses sa Medellin nga ang ilang bas gikan sa Tuburan.  Nisaad si Miranda pagtuki sa suliran atol sa iyang pakigtagbo sa mga barangay kapitan.  Dayon nakong suwat ini, gipahibawo kong Miranda nga niangkon si Barangay Kapitan Fermin Villegas Jr. sa Canhabagat nga tinuod nga nangubkob sila og bas.  Apan alang ni sa ilang gitrabaho nga seawall.  May mga molupyo sang nanguha og bas alang sa gipanday nilang mga pansayan.

            Wa hinuon ikapatin-aw nilang Villegas ug Miranda ang pasangil ni De Dios nga way gitugotan nga mangubkob og bas sa Canhabagat.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 19, 2009

              LIPAT SA LOTTO

 

       Ang pagdasig sa kadagkoan sa kagamhanan sa mga sugarol pagpusta sa lotto, ginamit ang nagkadako kay wa pa madaog nga jackpot prize, maoy nihukas ug nimatuod unsa gyod diay kaubos ang ilang pagtan-aw sa atong katawhan:  Nga mahimo ra diay silang pasagdan nga magkalisudlisod, nga inay dasigon nga magkugi hulhogan lang sa pagpamasin, ug nga lipatlipaton lang sa makalibat nga P235 milyones nga mahimo nilang madaog.

            Kon magkugi gud ang katawhan, bisan way tabang nga madawat gikan sa kagamhanan, mas tino nga molambo ang ilang kahimtang.  Kon mahaw-as na gikan sa kalisod, makabarug nang katawhan sa ilang kaugalingong mga tiil.  Ug kon makabarug na, di na sila hulhogan, lipatlipaton ug pakauwawan.

-o0o-

            Mas klaro hinuong programa sa kagamhanan sa lotto kay sa ilang gipatuong mas tarung kampanya pagpanalipod sa katawhan gikan sa krisis:

·        Nabistong taphaw ang pagpakatap sa OFWs nga nurses sa mga lalawigan kay mas maandam sila sa panarbaho sa gawas kon makaangkon og mga katakos nga makuha gikan sa mga tambalanan sa dagkong dakbayan;

·        Napamatud-ang mausik lang ang P7 bilyones nga gigahin alang sa mga mamumuo nga mawad-an og trabaho kay ang itahas nilang pagpananom og kahoy gihimo na karon sa nagkalainlaing kahugpongan nga way bayad bisan usa ka dako gikan sa kagamhanan; ug

·        Ang P1 bilyon nga gipanghambog ni Pres. Arroyo nga itabang sa mataktak nga OFWs hagbay rang nabutyag nga kuhaon ra sab diay gikan sa ilang mga amot sa OWWA.

-o0o-

Duna koy wa pangayoang tambag alang ni Kim Burden ug sa iyang inahang si Rowena:  Dawata ang inyong kadaogan ug uswag na sa unahan.  Napamatud-an na sa mga imbestigador nga gipangulohan ni Cebu City Councilor Gerardo Carillo nga nabiktima gyod sila di lang sa "honest mistake" kon dili sa pagpabaya gyod sa mga tigpasiugda.  Napamatud-an nang ilang mga pasangil.  Napamatud-an nang igo lang silang nibarug sa ilang katungod.  Batok sa inhustisya nga ilang nahiagoman.  Malain nang pagtan-aw sa mga Sugbuanon nila kon mohinayon pagkiha sa mga tigpasiugda.

Gawas lang kon duna silay mga ebidensiya. Pagmatuod nga gitikas gyong kinatibuk-an nga indigay. Di lang karong tuiga kon dili apil sa nangaging katuigan.

-o0o-

Niay laing panagang sa krisis:  Local ug Overseas Job Fair tibuok adlaw karong Sabado, Pebrero 21, sa Liloan-KAI Complex sa Liloan, amihanang Sugbo. Nagpaabot sa mga aplikante ang kaliboan ka kahigayonan sa trabaho dinhi sa Sugbo ug sa nagkalainlaing kanasuran.  Mao ni ang ikaduha sa walo ka job fair nga pasiugdahan sa Liloan karong tuiga.

            Dason ni sa labing malampusong mga job fair nga gipasiugdahan sa Liloan ug sa mga dakbayan sa Mandaue ug Lapulapu niadtong Enero 31 ug Pebrero 1.  Kaliboan ang na-HOTS (hired on the spot) niadtong higayona.  Gilaoman nga gatosan sab ang makatrabaho sa job fair karong Sabado puhon.  [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 18, 2009

              BUKTOT SA LANA

 

            Karong nagsugod na sab ang mga kompaniya sa lana pagpasaka sa presyo sa ilang mga produkto, bisan sa padayong pagtidlom sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan, unsa may mahimo sa kagamhanan?  Nimando si Energy Secretary Angelo Reyes sa mga kompaniya sa lana paghatag og sinuwat nga katin-awan sa ilang pagsukwahi sa kalibotanong pag-us-os sa presyo tungod sa paghiyos sa konsumo, apan mangurog ba sila?

            Ang tubag sa unang pangutana:  Wa.  Ang tubag sa ikaduhang pangutana:  Di.  Way mahimo ang kagamhanan pagpugong sa pagpaburot sa ginansiya sa mga kompaniya sa lana.  Ug di sila mahudlat bisan kapila pa pasidan-i nilang Reyes ubang kadagkoan.

-o0o-

            Tungod sa oil deregulation law, naglaway lang ang mga konsumidor sa Pilipinas sa pagkatagak sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan sa iyang labing ubos nga ang-ang sud na sa daghang katuigan.  Bisan sa duha ka makalilisang nga laslas sa produksiyon sa Opec sa niaging tuig ug sa gihulga nga laing laslas sunod buwan, nagpabilin ang presyo sa lana sa $47 matag baril.  Nga labihan nang ubosa kon itandi sa kinatas-ang presyo nga $147 matag baril sa Hulyo sa niaging tuig.

            Tungod sa oil deregulation law, ang mga kompaniya sa lana makapaugat pagpangilkil sa katawhan; ug ang kagamhanan way mahimo pagbaraw sa ilang pagpahimus.  Mas pait kon ang kagamhanan ug mga kompaniya sa lana magkakonsabo pagtumpi sa ginansiya ug pagpaburot sa buhis.

-o0o-

            Pinaagi sa pagtangtang sa pagkontrolar sa kagamhanan sa presyo sa lana, gipanghinaot nga (1) mahimong mas gawasnon ang merkado, (2) mapalambo ang kumpetinsiya sa mga kompaniya sa lana, nga gipanghinaot nga mosangpot sa (3) mas baratong lana alang sa konsumidor.

            Apan ikaw ug ako nahibawo nga wa ni mahitabo.  Managsama ang saka ug us-os sa presyo sa higante ug gagmayng mga kompaniya sa lana.  Managsama pa gani kasagaran ang takna sa pagpahibawo sa kausaban sa presyo.  Kon wa matuman ang labing dakong katuyoan sa balaod, nganong pabilin pa mang gipatuman ang oil deregulation law?

-o0o-

            Tungod sa oil deregulation law, mahimong mahitabo ang mosunod:

·        Bisan motidlom ang kalibotanong presyo ngadto sa $9 matag baril, magpabiling P50 ang litro sa gasolina dinhi sa ato;

·        Bisan kon ang Shell mopabarato sa krudo ngadto sa P20 matag litro, ang gasoline stations sa Sugbo molansang sa P50 matag litro; ug

·        Bisan ipanghatag nang lana sa gawas kay wa nay demanda, magpapating ang lokal nga gasoline stations pagpaningil og P50 matag litro kay nadak-an ang tag-iya sa gasto sa kasal sa anak.

            Sa pikas nga bahin, kitang mga konsumidor dunay mahimo.  Ang pag-iban sa atong konsumo sa lana makapahagsa sa presyo.  Ug ang mga politiko nga nipalabi sa buhis kay sa kinabag-an mahimong palagputon sa gahom.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 17, 2009

              SAAD SA YUTA

 

            ABS-CBN Garden—Tugoti kong mohulagway sa among bakilid niadto:  Titip kaayo nga kon magpatugatuga kag kanaog, bisan unsa pa kapilit ug kadagko sa ngipon sa imong sapatos, kuyaw kang maligid ug mahagbong; maayo gani di kaayo habog, upat ra tingali ka dupa, nga mahimo ka lang magaras ug mabun-og ug mapiang ug gamay rag kahigayonan nga mabalian.

            Tungod nga akong ihulagway ang among bakilid karon:  May tulo na dagkong ang-ang nga, gawas nga katamnan luwas nang kaagian, may kanal na sa ibabaw aron nga di na bahaan ni mabanlas ang yuta, ug namungingi sa mga bayanan sa nagkalainlaing matang sa pagtanom sa mga dapit nga kabos, nihit, o wa gyoy yuta.

-o0o-

            Salamat sa mga sakop sa Cebu City Federation of Farmers (CCFF), nga tibuok adlaw nga nipakita namong may paglaom pa diayng tugkan og mga tanom ang pansil namong yuta, kahibawo na mi sa mosunod nga mga paagi sa panguma:

·        Basket ug trench composting:  Ginipsang kawayan nga gibalikos sa gitusok nga mga lipak pagsipong sa mga dahon ug sanga nga inigka dugta makapalipang sa naglibot nga mga tanom;

·        Newspaper farming:  Paghanig sa gigum-os nga mga pamantalaan, nga kanunayng basa sa bisbis nga tubig nga nasipong sa imbudong kawayan, nga ampayng likosan sa gamot sa tawong ug ubang utanon; ug

·        Pagbutang og yuta sa gipabarug nga bus sa kawayan, ang unang buko gitamnag kamote ug ang ikaduha, alugbati.

-o0o-

            Karong adlawa, turno na sab sa Cebu Provincial Agriculture Office pagtudlo namo unsaon paghimo og seed bed.  Nga maoy luyongan sa mga tanom nga gagmayg liso, sa di pa ibalhin sa garden soil nga pinutos sa plastik ug sa di pa itanom sa yuta.

            Tudloan sab mi nila unsaon pagputos og plastik ang among plots aron kaibanan ang pagdahili ug mapabilin ang kabasa ug katambok sa yuta, gawas nga kapugngan ang paspas nga pagtubo sa mga sagbot.  Magda sab silag daghang lawngon sa sangig ug mga punoan sa tangad nga ipalibot sa ubang tanom aron kapanalipdan gikan sa mga peste.

-o0o-

            Inanayng nakaangkon og kinabuhi kining sagbuton ug pinasagdang luna nga labayanan sa among biya.  Ang kabaskog sa mga tamatis ug tawong, nga nakasugakod sa baha sa Bagyong Bising sa niaging semana, nipasalig nga di makawang ang among patugatuga.  Ang pagkabuslot sa mga petsay nakapapugwat namo nga di diay mahimong mangiyugpos lang paghuwat sa ting-ani.

            Nagsugod mi sa Kapamilya Backyard Gardening Project nga wa kahibawo kapamatud-an bang pangangkon nga mao ni usa sa panagang sa kalibotanong krisis.  Tungod sa tabang sa Kapitolyo sa Sugbo, Cebu City Hall, Mandaue City Hall, Gawad Kalinga, CCFF ug sa mga tigpaminaw, inanay ming nakat-on.  Hinaot nga, sa di pa pul-an sa pagsige namog hisgot, makat-on mo uban namo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for February 16, 2009

                        4,203 ANG MALUWAS

 

            Way mamatay tungod sa kakuwang sa dugo sa Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan sa mosunod nga tulo ka buwan.  Kini tungod sa 1,401 ka bags sa dugo nga natigom sa tibuok adlaw nga Kapamilya Blood Donation Campaign niadtong Sabado.  Kay ang matag bag sa dugo makaluwas man og hangtod sa tulo ka kinabuhi, 4,203 ka kinabuhi ang mahimong maluwas sa kamabayanihon sa mga Sugbuanon.

            Daghang salamat sa tanang nisungasong sa uwan ug nilangay lang una sa ilang mga lakaw sa Valentine's Day aron paghatag sa gasa sa kinabuhi.  Salamat sab sa laing gatosan nga nisuway unta nabalibaran tungod sa kakuwang sa tug, kataas sa presyon sa dugo ug ubang kakulian.

-o0o-

            Ang Regional Blood Coordinating Council (RBCC), nga nagpahimutang sa ikatulong andana sa SM City, maoy nakatigom sa labing daghan—268 ka bags sa dugo.  Apan sikit sang nagsunod ang mosunod:

·        Cebu City Medical Center (CCMC) sa Emall nga nakahipos og 266 ka bags sa dugo;

·        Philippine National Red Cross (PNRC) sa Gaisano Grand Fiesta Mall nga nakatigom og 264 ka bags sa dugo;

·        Chong Hua Hospital (CHH) nga may 260 ka bags sa dugo;

·        Perpetual Succor Hospital (PSH) nga nakahipos og 84 ka bags sa dugo; ug

·        Cebu Doctors' University Hospital (CDUH) nga nakatigom og 53 ka bags sa dugo.

-o0o-

            Labing naigo sa tibuok adlaw nga pagbunok sa uwan mao ang atong kalihokan sa Emall, nga maoy labing daghan og nahipos niadtong Agosto sa niaging tuig (317 ka bags).  Kay didto ta ipahimutang sa management sa ilang parking lot.  Ang labing dakog tidlom mao ang CDUH kay nakapalta sila sa kalihokan niadtong Nobyembre.

            Ang labing dakog usbaw mao ang CHH (kay labing sayong nagsugod sa alas-6 sa buntag) ug RBC tungod sa pagdagsang sa mga mamumuo nga nabakante na sa Sabado tungod sa pag-iban sa oras tingtrabaho sa ilang mga kompaniya sa Mactan Export Zone.

-o0o-

            Apan ang 1,401 ka bags nga natigom niadtong Sabado ikaduha lang sa 1,412 nga natigom niadtong Agosto 2, 2008.  Tungod sa mas maayong kahimtang sa panahon, 1,600 ang kinatibuk-an nga nagpanon sa walo ka venues sa Kapamilya Blood Donation Campaign niadtong adlawa.

            Samtang ang kalihokan pagtigom og dugo di padaghanay, maningkamot ta nga madugangan pang dugo nga matigom sa sunod kalihokan karong Mayo puhon.  Ang labing dagkong babag sa pagpalapad sa kampanya sa mas daghan pang venues sa kalungsoran gawas sa Metro Cebu mao ang limitasyon sa RBC, RBCC ug PNRC pagpakatap og mas daghang mananambal ug medical technologists ug ang ka way blood bank sa ubang tambalanan.  Apan di ta mohunong pagpangita og mga paagi paghatag og kahigayonan sa dugang katawhan paghalad sa labing bililhong gasa sa kinabuhi.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for February 15, 2009

                        GUGMA UG DUGO

 

            Lapulapu City—Bisan sa tibuok adlaw nga pag-uwan ug sa mas madanihon nga kasaulogan sa Valentine's Day, nagbaha lang gihapon ang nagpakabana nga mga Sugbuanon sa paghatag sa "Gasa sa Kinabuhi."  Tibuok adlaw nga gipahigayon ang Kapamilya Blood Donation Campaign—ang una sa upat nga himuon karong tuiga.

            Gawas nga namalik ang among mga "suki," kay makahimo man paghatag og dugo matag tulo ka buwan, daghang bag-ong donors nga sa labing unang higayon, ug human sa pipila ka higayon na nga pagpanagana, nakahukom sa paghatag na lang gyod og dugo.  Kay unsa man tuod ang molabaw pa kalunsay sa gugma pagluwas og mga kinabuhi atol sa adlaw sa mga kasingkasing?

-o0o-

            Tibuok adlaw kong naniid sa Kapamilya Blood Donation Campaign sa Marina Mall sa Dakbayan sa Lapulapu nga giduma sa Regional Blood Center (RBC) sa Department of Health (DOH 7).  Upat ka takna kong nagpaabot sa akong turno nga makuhaan og dugo.  Ingon ana kabaga ang blood donors sa Opon ug kasilinganang mga isla.

            Nakugang ang RBC sa kadaghan sa bag-ong donors.  Naila-ila namo ang pipila nila nga mga mamumuo diay sa nagkalainlaing mga kompaniya sa Mactan Export Zone.  Nga nilaslas na sa mga adlaw sa ilang trabaho.  Maong nabakante sila sa adlawng Sabado, nga tingtrabaho unta niadto, ug busa nakahigayon sa paghatag og dugo.

-o0o-

            Gikuyawan ko nga tungod sa kataas sa pila sa nagpaabot nga donors pul-an og pinaabot ang kasagaran ug mangluod na lang.  Apan napahiyos nakong ilang determinasyon sa pakigsawo sa gasa sa kinabuhi.  Daghang salamat sa kakugihan sa mga kawani sa RBC, ug sa abundang pagkaon nga gidalit sa Marina Mall, naalagaran gyod silang tanan sa wa pa motikyop ang kangitngit.

            Samtang nagpaabot, nagsuginlanay ang donors sa ilang mga kasinatian—sa kahimtang sa ilang panginabuhi, sa ilang kahingawa sa krisis, sa ilang kabalaka makapatungaha pa ba sa ilang mga bata ug, nakatag-an mo, sa ilang Valentine dates nga nagpaabot sa gawas.

-o0o-

            Ang labing sayong nakasugod mao ang Chong Hua Hospital.  Gisundan sa Cebu Doctors' University Hospital ug dayon sa Perpetual Succour Hospital.  Nagdungan pagsugod ang EMall (uban sa CCMC), Gaisano Grand Fiesta Mall (uban sa PNRC) ug ang Marina Mall ug RBC.  Labing uwahing nagsugod apan wa papiri ang SM City (uban sa RBCC).

            Wa pa makapanak-op ang tanang venues sa akong pagsuwat ini.  Masaligon ming makaabot og kapin sa libo ang blood donors nga maatiman.  Ang matigom nga dugo dako kaayog ikatabang pagluwas sa mga pasyenteng nag-ungaw sa kamatayon ug sa mga biktima sa mga aksidente ug katalagman.  Butangi palihug og timaan ang imong kalendaryo.  Sa Mayo 16 puhon, tulo ka buwan gikan karon, ang sunod nga hugna sa atong pagluwas og dugang kinabuhi.  Mabuhi Ka, Kapamilya!  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 14, 2009

              GASA SA KINABUHI

 

            Magpanon ang nagpakabana nga mga Sugbuanon paghatag sa gasa sa kinabuhi karong adlawa.  Atol ni sa pagpahigayon sa una sa upat ka hugna sa Kapamilya Blood Donation Campaign karong tuiga.  Ang labing daghan nga donasyon nga dugo ning matag tulo ka buwan nga kalihokan nahipos niadtong Agosto sa niaging tuig, kanus-a nakatigom mig kapin sa 1,400 ka bags sa dugo.

            Nangandoy mi nga malabwan ang rekord karong adlawa.  Uban sa inyong hingpit nga pagpaluyo.  Nangaliya mi nga bisan sa kadaghan sa kalihokan ning adlaw sa mga kasingkasing makahigayon mo sa paghatag og dugo.  Ang matag bag sa dugo makaluwas og hangtod sa tulo ka kinabuhi.

-o0o-

            Ang pribadong mga tambalanan maoy labing sayo nga magsugod sa pag-atiman sa mga Kapamilya blood donors tibuok adlaw karong adlawa:

·        Ang Chong Hua Hospital (CHH) maoy labing sayo nga magsugod sa alas-6 karong buntag sa ilang main lobby;

·        Ang Cebu Doctors' University Hospital (CDUH) magsugod sa alas-7 karong buntag sa ilang gym luyo sa tambalanan; ug

·        Ang Perpetual Succour Hospital (PSH) magsugod sa alas-8 karong buntag;

Mosunod sab dayon ang shopping malls sa Metro Cebu:

·        Ang EMall magsugod sa alas-9 sa buntag uban sa Cebu City Medical Center;

·        Ang Gaisano Grand Fiesta Mall sa Tabunok, Talisay City magsugod sa alas-9 sa buntag uban sa Philippine National Red Cross;

·        Ang Marina Mall sa Lapulapu City magsugod sa alas-9 sa buntag uban sa Regional Blood Center; ug

·        Ang SM City Cebu magsugod sa alas-10 sa buntag uban sa Regional Blood Coordinating Council.

-o0o-

            Duna mi ipanghatag nga Kapamilya Blood Donation shirts alang sa unang 50 ka donors sa matag venue.  Ang tanang donors makapahimus sab sa libreng snacks ug paghiling sa blood type ug blood pressure.  Way kuhaan og dugo nga di mapaubos sa makuting screening.

            Ang pribadong mga tambalanan may dugang pahalipay sa ilang donors:  Ang CDUH mohatag og 30% nga diskuwento sa donors nga pasyente sa charity ward; ang CHH molibre sa kumplitong blood tests nga balor og P3,000; ug ang PSH manghatag og t-shirts sa tanang donors.        

-o0o-

            Alang sa mga manghatag og dugo sa labing unang higayon, niay pipila sa angayng hinumdoman:

·        Paningkamoti nga makatug og walo ka takna, ayaw pag-inom og bino ni pagkaon og tambok sa di pa mohatag og dugo;

·        Makahatag og dugo si bisan kinsa nga 17 ngadto sa 60 anyos ug may gibug-atong 110 lbs. pataas;

·        Makahatag og dugo ang nagpapatik, nagpalungag sa dunggan, nagpaibot sa ngipon, o nagpa-opera, apan human una sa usa ka tuig; ug

* Ang paghatag og dugo di makapaluya ni makapaluspad apan kinahanglang mopahuway sud sa 15 ka gutlo human sa donasyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 13, 2009

              NAKALIMTAN, SINALIKWAY

 

           

Ang MV Edago Expedition nalunod niadtong Mayo 15, 2008, usa ka buwan sa wa pang MV Princess of the Stars.  Hagbay rang nahuman ang imbestigasyon sa pagkalunod sa Princess of the Stars.  Napatuman na man ganing pipila ka rekomendasyon sa Special Board of Marine Inquiry.  Apan hangtod karon, siyam ka buwan na human sa pagkalunod, wa pa mahitsura ang imbestigasyon sa pagkalunod sa Edago Expedition.

Nagpaabot ang Philippine Coastguard og lima ka buwan una ka-imbestigar sa trahedya.  Apan igo rang gibuksan ang imbestigasyon niadtong Oktubre.  Nga wa gani pasudli sa mga sakop sa media.  Gihunong ang imbestigasyon human sa usa lang ka tigom.  Wa pay klaro kanus-a ipadayon.

-o0o-

            Ang patayng lawas sa mga pasahero ug mga tripulante sa Princess of the Stars nakit-an ug nailhan na.  Salamat sa hiningusgang pagpangita sa nagkalainlaing mga buhatan sa nasudnon ug lokal nga kagamhanan.  Ang mga tagtungod nabayran na sa Sulpicio Lines Inc.  Ang wa ikasabot sa kompaniya nakapasaka nag mga kaso sa hukmanan.

            Apan ang 11 ka mga tripulante sa Edago Expedition nagpabiling missing.  Ang testimoniya sa duha ka naluwas nga tripulante wa kahatag og katin-awan unsay ilang gidangatan.  Ang mga tagtungod wa kadawat og hinabang gikan sa kagamhanan.  O sa tag-iya sa barko, ang Edago Lighterage Philippines.  Nipasangil nga wa magtagad ang kompaniya pagpangita sa ilang mga kapamilya.

-o0o-

            Pagkalunod sa Princess of the Stars, paspas pa sa kilat ang kagamhanan nga nisuspenso sa biyahe sa tanang barko sa Sulpicio.  Gisiging-siging sang kompaniya sa nagkalainlaing mga buhatan sa kagamhanan tungod sa gipasangil nga daghang kalapasan.

            Mas palaran ang Edago Lighterage.  Wa pugngi ang pagbiyahe sa nahibilin nilang barko—ang MV Edago Excellence.  Wa say nisiging-siging sa kompaniya.  Bisan sa pag-angkon sa tag-iya, si Atty. Edemerito Ang Gobongseng,  nga nihupas nang insurance sa Edago Expedition ingon man ang mga kontrata sa pipila ka tripulante sa wa pa malunod ang barko.

-o0o-

            Morang gisilian ang kagamhanan pag-atiman sa mga biktima sa pagkalunod sa Princess of the Stars.  Kay nabaniog sa tibuok kalibotan ang makalilisang nga katalagman.  Apan nabantang ang tinuorayng bulok sa kagamhanan sa mas unang pagkalunod sa Edago Expedition.  Tingali kay 11 ray missing, way congressional inquiry ug wa mahatagi og samang pagtagad sa mga sakop sa media.

            Apan ang mga tripulante sa Edago Expedition managsama rag katungod sa ilang mga katugbang sa Princess of the Stars.  Ang pagbangotan sa ilang mga tagtungod, sa pagminatay sa mga kapamilya sa mga tripulante sa mas dakong barko, angay sang patalinghugan.  Labaw sa tanan, ang mga balaod pagpanalipod sa mga kinabuhi ug kabtangan sa kadagatan angayng ipatigbabaw.  Ma-Sulpicio o ma-Edago man.  Nabaniog man sa nagkalainlaing kanasuran.  O gilamoy lang sa bangis nga kadagatan sa kasadpang Kabisay-an.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 12, 2009

              IGNOY SA PANGUMA

 

            Human gilusad ang Kapamilya Gardening Project sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City, among nahibaw-an ang mga programa sa kagamhanan ug pribadong sektor pagpalambo sa bag-o ug mas luwas nga mga teknolohiya sa panguma:

·        Ang Kapitolyo sa Sugbo niduso sa hingpit nga pagsagop sa organic farming sa tanang umahan sa tibuok lalawigan ug nitudlo ug nitabang sa mga mag-uuma aron pagdawat sa kausaban;

·        Ang Cebu City Hall nakapalambo na pag-ayo sa vermiculture, ang paggamit sa mga wati pagdugmok sa basura aron mahimong organic fertilizer nga makapatambok sa yuta; ug

·        Ang pribadong mga kompaniya ug kahugpongan hingpit nang niggakos sa higanteng bawod sa kausaban.

-o0o-

            Ang Mandaue Experiment Station sa Departamento sa Agrikultura maoy unang nisusi sa kahimtang sa yuta sa dakong hawan luyo sa among broadcast complex.  Giingnan mi sa ilang mga inspektor nga anapog ang yuta busa kinahanglang bugwalon, pahumukon ug abunohan sa di pa tamnan.  Ang agriculturists sa Kapitolyo, nga gipada ni Gobernador Gwen Garcia pagtabang namo, maoy nihimo sa mas makuti nga soil analysis.  Ilang mga rekomendasyon:

·        Sagolan og daghang organic fertilizer ang yuta aron modako ang kahigayonan sa pagkabuhi ug paglipang sa mga tanom; o

·        Puston og plastik ang binugwal nga plots aron di ibanlas ang tambok nga sagol sa yuta; o

·        Habwaon ang karaan ug ilisan og bag-ong mas tabunok nga yuta.

-o0o-

            Unang nakapada namog 20 ka sakong vermicompost (ang produkto sa mga wati) mao ang Kapitolyo.  Nisunod pagpada ang Cebu City agriculturist og napu ka sako.  Ang Gawad Kalinga, nga nanghimo sab og vermicompost sa productivity sites sa Liloan ug ubang mga dapit, nihatag namog 20 ka sako.

            Ang Algafer, pribadong kompaniya sa Consolacion, nihatag namog sampol sa organic spray sa mga tanom batok sa peste.  Mga mag-uuma sa bukirang mga barangay sa Dakbayan sa Sugbo nagpanon pagtudlo namo pagtikad sa bakilid nga bahin sa among luna.  Ug mga kawani sa Mandaue City Hall nagda sa ilang boom truck ug chainsaw pagputol sa mga sanga sa dagkong kahoy nga nakatabon sa gibugwal nga luna.

-o0o-

            Salamat sa tanan nilang tabang, magsugod na mig pananom karong adlawa sa 200 ka lawngon sa tawong ug tamatis nga hinatag sa Cebu City Agriculturist's Office.  Nisaad sang mga agriculturists sa Kapitolyo nga tudloan mi nila paghimo sa among kaugalingong seed bed ug mga binhi sa uban pang mga lamas ug mga utanon nga mabuhi sa among luna.

            Tudloan sab mi sa taga Kapitolyo unsaon pagdugta sa among basura ginamit ang bacteria.  Hatagan sab mi nilag mga wati ug gamayng bayanan aron makasugod na paghimo sa among kaugalingong vermicompost.  Daghang salamat sa tanang nitabang.  Di mo namo kawangon ni pakauwawan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com