Arangkada of Leo Lastimosa for January 21, 2010

                        Duguong Sabado

 

            Atubangan sa dakong kanihit sa suplay sa dugo sa Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan, ang Kapamilya Blood Donation Campaign, nga gipahigayon matag tulo ka buwan sa nangaging katuigan, himuon nang matag buwan karong tuiga.  Gipanghinaot nga mas daghan pa ang makumbinser paghatag sa gasa sa kinabuhi.  Ug wa nay mangamatay dinhi sa Sugbo ug Central Visayas tungod sa kanihit sa dugo.

            Ang Kapamilya Blood Donation Campaign karong buwana, ang una karong tuiga, ipahigayon tibuok adlaw karong Sabado sa Robinson's sa Fuente Osmena sa uptown area sa Dakbayan sa Sugbo.  Ang moduma sa kalihokan—gikan sa pagpangolekta ngadto sa screening sa dugo—mao ang Regional Blood Coordinating Council (RBCC).

                        -o0o-

            Magpadayon hinuon ang dinungan ug mas dako nga Blood Donation Campaign matag tulo ka buwan—nga mao ang gintang sa luwas nga paghatag og dugo ni bisan kinsang himsog nga blood donors.  Dunganon lang gihapon pagpahigayon sa nagkalainlaing shopping malls uban sa naandan namong mga katimbang, ang Regional Blood Council (RBC) sa Department of Health, Philippine National Red Cross (PNRC), Cebu City Medical Center (CCMC) ug RBCC.

            Ang sunod nga dinungan nga blood donation himuon karong Pebrero 6, usa ka semana sa di pa ang Valentine's Day.  Gidapit ang tanang mga suki nga blood donors sa di lang pagtultol paghatag og dugo matag tulo ka buwan kon dili sa pagkumbinser sab sa ilang mga kapamilya ug mga higala sa di sab pagmakuli paghatag sa gasa sa kinabuhi.

                        -o0o-

            Ang Blood Donation Campaign karong Sabado isibya nga buhi sa sinemanang tulomanon nga "Halad sa Kinabuhi" sa ABS-CBN Channel 3.  Tukion atol sa tulomanon ang kamahinungdanon sa dugo pagluwas sa mga biktima sa katalagman ug mga balatian.  Kay wa na may gitugotan nga blood banks, ang boluntaryong donasyon sa dugo ra gyod ang bugtong dag-anan.

            Tukion sab ang nag-unang mga hinungdan ug mga paagi pag-iban kon di man sa hingpit nga paglikay sa atake sa kasingkasing ug ubang susama nga mga sakit.

                        -o0o-

            Tungod sa kamatayon ni Press Secretary Cerge Remonde, daghang mga magsisibya nikumpisal nga nihunong na sila pagkaon og baboy.  Naglaraw na sab ang pipila pagbiya sa inom ug pagpanigarilyo.  May mga nangahagad na sab nako nga makigpanlakaw o mag-jogging gyod sa weekends.

            Ang high blood pressure usa ka mabudhion nga sakit.  Motakboy ni di lang sa mga hamtong kon dili apil na sa mga batan-on nga bisyuso.  Mahimong way mabatyagan nga bisan unsang timaan ang pasyente.  Mao nga wa lay himuon ni usbon sa ilang pataka nga pagkaon, labi na sa tambok ug parat, way hunong nga inom ug way klarong pagkatug ug ehersisyo.  Hangtod nga uwahi na ang tanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 20, 2010

                        Si Mr. Remonde

 

Wa ko makugang pagkakita ni Press Secretary Cerge Remonde kadlawong dako niadtong Sabado sa galleon nga sakyan sa imahen ni Sr. Sto. Nino sa Ouano Wharf sa Mandaue. Kay nabatasan na man niya sa daghang katuigan ang pag-uban sa fluvial procession sa bisperas sa Piyesta Senyor.

Ang nakapakugang nako maong kadaghan niya og sugilanon mahitungod sa mga butang nga di namo kasagarang hisgutan.  Wa ko mabag-ohi sa iyang katabian.  Apan ang naandang panungog sa akong mga pagsaway ni Pres.  Arroyo, nga maoy kasagaran niyang ihangop sa tagsaong mga higayon nga magkita mi, gihulipan sa iyang maikagon nga pagpakita sa iyang nakuhang mga hulagway ug sa iyang kamapasalamaton ni Sr. Sto. Nino.

-o0o-

            Gipakita ko niya sa mga hulagway sa iyang buhatan sa Malakanyang kay, niya pa, ako na lay wa makaadto, sa iyang lamesa, sa mga sakop sa media ug iyang mga kawani nga nag-line dance ug sa imahen sa Sto. Nino.  Nga maoy gigamit sa "Hubo" niadtong 2001 ug gipabawon sa kaparian sa Basilica dihang gitudlo na siyang Pres. Arroyo sa Malakanyang sa samang tuig.

            Samtang nagsakay sa galleon sa fluvial procession niadtong 2001, nabatyagan niya nga hingpit nga mausab ang iyang kinabuhi.  Wa kong kahibawo unsay nabatyagan sa iyang kataposang fluvial procession.  Kay wa na mi magkasulti pag-usab.

-o0o-

            Sunod ming nagkita pagka ugma, Dominggo.  Naabtan nako siyang nagtungtong sa grand stage sa Cebu City Sports Center duol sa pari sa dayong tapos sa misa.  Naghangad siya sa uwanon ug naglugitom nga kalangitan dugayng higayon.  Pagtak-op sa misa, dihang kalit nga nihunong ang uwan ug nihayag ang palibot, gigakos niyang pari, dayon silang Margot ug Miguel Osmena.

            Gikan sa entablado, niagi siya sa among booth sa DYAB Abante Bisaya.  Hinay ang iyang lakaw apan wa mohunong.  Igo lang niwarawara.  Wa gyod ko magdahom nga mao na toy kataposan nakong pagkakita niya.

-o0o-

            Dayon nakong kawas sa galleon niadtong Sabado, akong nabatyagan nga daghan pa siya og igsusulti.  Apan taliabot nang imahen, molawig na sila ug nangandam na mi sa among live coverage.  Nakahigayon pa hinuon siya pagsukmat nako, "Nganong wa man ko nimo i-friend sa Facebook, Dong."  Ako siyang giingnan nga niabot na ko sa limit nga 5,000.  Yano ang iyang sulbad, "I-unfriend nang uban."

            Kataposan niyang abli sa Facebook niadtong Lunes sa gabii, nahibaw-an tingaling Mr. Remonde nga wa pa nako siya i-friend.  Kay wa gyod kong kahigayon pag-adto sa akong account.  Masaligon hinuon kong nakasabot siya.  Sama sa iyang pagsabot sa mga higayon nga nagduda ko sa kalunsay sa iyang katuyoan.  Ang kalunsay sa kasingkasing nga nihatag nakog kahigayonan pagpanginabuhi sa radyo makasabot.  Nga ang Facebook di makababag sa among panaghigalaay.  Ni makapapas sa akong way kinutobang pasalamat. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 19, 2010

                        14 ka leksiyon

            Mao ni ang mga leksiyon nga akong nakat-onan sa Sinulog 2010:

1.     Kon gusto kang sikit kaayong makasaksi sa contingents, mahimo gani kang mopataliwa sa mga mananayaw, o magyampungad bisan sa tiilan sa grand stage, mao ang pagpaka aron ingnon nga apil ka sa Sinulog Photo Contest;

2.     Labing sayon nga paagi paglusot sa bagang duot sa katawhan mao ang pagpaanod sa dakong panon nga naglihok sa samang direksiyon—itud ka gikan sa luyo ug mapugos pag-iway ang mga nagbabag sa unahan;

3.     Ang paagi nga nahisgutan sa ibabaw di magsilbi kon naghangad ang nag-una sa panon ug wa kabantay nga iron railing ang iyang girumbo;

            -o0o-

4.     Samtang huot kaayo ang kasagaran sa kadalanan, labihang hawana sa Sanciangko sa downtown ug Escario sa uptown;

5.     Hayahay agian ang South Coastal Road sa kasarangang mga adlaw, apan ayaw gyod pangahas og agi kon Piyesta Senyor kay mas kusog pa kon mokanaog sa sakyanan ug maglakaw;

6.     Managsama ang mga lingkoranan sa bleachers sa ruta sa grand parade ug sa Pilgrim Center—reserbado na alang sa mga sikit sa luwag ug di kapuslan sa kasarangang mga Sugbuanon;

7.     Labing epektibong paagi pag-iban sa kainit kon wa kay payong ni kawo mao ang pagtalikod sa adlaw;

            -o0o-

8.     Labing epektibong paagi paglikay sa uwan kon wa kay payong ni kapote mao ang pagkaratil og dagan paingon sa labing duol nga kapasilongan;

9.     Tinuod gyod diay nga way gidapigan ang Sinulog Foundation Inc., tsamba lang nga ang labing maayong contingents nakasayaw sa grand stage sa gabii na, kanus-a madan-agan na sila sa mabulukong mga suga ug mosidlak na pag-ayong bulok sa ilang props ug costume ug ritwal, labaw sa mga nag-unang mga mananayaw nga nipugos pagpahiyom bisan nagping-it sa naglingiting nga kainit sa adlaw;

10.                       Di kapasanginlan si Cebu City Vice Mayor Michael Rama nga nanghilabot sa pagtakda kanus-a makasayaw ang contingents kay labihan pang hayaga nga nakasayaw sa grand stage sa Lumad Basakanon nga gipangulohan sa iyang ig-agaw nga si Barangay Kapitan George Rama sa Basak San Nicolas;

            -o0o-

11.                       Dunay duha ka paagi paglusot sa pagdili ni Cebu City Mayor Tomas Osmena sa street parties human sa parada—kon ang bay patigayon gipanag-iya og dakong opisyal sa dakbayan, o kon di ka mananghid;

12.                       Kon gusto ka og libreng kaon ug inom, baktas lang sa ruta dayong human sa parada kay seguro gyong may mangagda nimo;

13.                       Ang dakong bahin sa New Imus Road labihang ngitngita nga di na luwas alang sa mga mananayaw ug mga manan-away inig tikyop sa kangitngit; ug

14.     Bisag unsaon, human sa pila ka tuig nga pagpaniid, mas maayo gyong mosayaw si Cebu City First Lady Margot Osmena kay ni Gobernador Gwen Garcia.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Pit Senyor wants to keep up with you on Twitter

Pit Senyor wants to keep up with you on Twitter Twitter connects you with everything you want to know, right now. Short bursts of information are readily available from news organizations, corporate entities, politicians, celebrities, local businesses - even your close friends and family. Also, if you have something to share with the world, Twitter makes it super easy. To join for free, click the link below. http://twitter.com/i/3970095fe2a8fd11b7754103637c80187d92f006 Thanks, @twitter About Twitter, Inc. Founded in 2007, Twitter Inc believes the open exchange of information can have a positive global impact. Every "Tweet" is limited to 140 characters of text or links which means they are easily written or read on a wide variety of services and devices including any mobile phone, social networks, television, Macs, PCs, and the Web. This message was sent by a Twitter user who entered your email address. If you'd prefer not to receive emails when other people invite you to Twitter, click here: http://twitter.com/i/o?c=uCv7Vz6lqGMOz8yg%2BToKAyimmI2l00cyJpK%2BvvjwfP0%3D Please do not reply to this message; it was sent from an unmonitored email address. This message is a service email related to your use of Twitter. For general inquiries or to request support with your Twitter account, please visit us at Twitter Support.

Arangkada of Leo Lastimosa for January 17, 2010

                   Duwa sa bata

 

          Ouano Wharf, Mandaue City—Ang fluvial procession gahapon maoy labing basa ug tugnaw sa 25 ka tuig nang pagpahigayon sa kalihokan matag bisperas sa Piyesta Senyor.  Human basola ang amihan nga maoy hinungdan sa way hunong nga uwan ug kusog nga huros sa hangin sa niaging mga adlaw, ang Pagasa may nakit-an nga low pressure area sa silangang bahin sa Dakbayan sa Hinatuan sa Surigao del Sur.

          Apan labihang linawa sa dagat.  Nga morang wa kahibawo nga angay unta siyang monunot sa kinaiyahan sa ibabaw.  Maong hapsay sa kinatibuk-an ang prosesyon sa dagat nga nibanhaw sa pagdunggo sa imahen ni Sr. Sto. Nino sa pantalan sa Dakbayan sa Sugbo 489 ka tuig na ang nilabay.

-o0o-

          Nipasidaan si Direktor Oscar Tabada sa Pagasa Mactan nga ang uwan ug hangin, kansang gikusgon nga 50 ngadto sa 70 ka kilometro matag takna ikatandi sa hinay nga bagyo, padayon nga mohasol sa mga Sugbuanon hangtod karong Lunes, liwas na sa Piyesta Senyor.

Kon pasikaran ang kabaga sa mga deboto gikan sa Sugbo ug sa ubang bahin sa nasud ug ubang kanasuran sa kalibotan—sa mga prosesyon gikan sa nasudnong shrine ni San Jose sa Mandaue ug sa palibot sa Basilica del Sto. Nino—gipamatud-an nila nga, sa makausa pa, bisan ang hulga sa panahon di makapawong sa ilang pagbalaan sa iyang kapiyestahan.

-o0o-

          Nagpasinguwan ang kasagaran sa mga bata nga nangabot dinhi.  Dihang akong gipangutana nganong wa sila magpandong, mora kong nakahimo og dakong sala.  Nakalimot ko nga ang pagpasinguwan mao diay usa sa labing kinaham nilang duwa.  Apil na sa balaang bata nga gihulagway sab nga sungogan ug laagan.

          Sama sa naandan, ang mga bata maoy niggiya sa mga dagko.  Dihang gitikyop ang mga payong, among nakaplagan nga di diay ingon ana kakusog ang uwan.  Usa sa mga deboto nga nagbitbit sa lima ka tuig niyang imahen nihatag og laing katin-awan:  "Bendisyon ning uwana kay naglinog man sa ubang bahin sa kalibotan."

-o0o-

          Nakatungtong ko dinhi sa labing unang higayon.  Ang unang 24 ka tuig nakong cover sa fluvial procession nipahimutang nako sa dagat sakay sa coastguard, o sa kahanginan sakay sa chopper, o sa announcer's booth sa mga tuig nga way lain nga gustong magpabilin.

          Napahigayon sa ABS-CBN Cebu ang labing unang live TV coverage sa fluvial procession.  Bisan wa palupara sa Air Transportation Office (ATO) ang among Sky Patrol tungod sa kangiob sa panahon.  Sugbuanong pamilya sa Estados Unidos nitug-an nako nga wa sila kapugong sa paghilak pagkakita sa imahen ni Sr. Sto. Nino ibabaw sa galleon nga niliyok sa kadagatan sa Mactan ug Mandaue.  Salamat sa footage nga ilang nakita sa live streaming sa stickam.com/dyab1512 uban ang tabang sa Smart Bro.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 16, 2010

                        Sulog o sungog?

 

            Sinug.  Di Sinulog.  Mao ni ang tawag sa katiguwangan sa Sugbo sa sayaw alang ni Sr. Sto. Niño.  Gitawag nila og "Sinug" ang sayaw niadtong ang katuyoan lunlon pa nga pagbalaan sa milagrusong bata.  Matod nila nitumaw na lang ang ngan nga "Sinulog" dihang gisayaw na sa gawas sa Basilica del Sto. Niño alang sa kulturanhon ug ubang katuyoan.

            Si Dr. Jose "Sir Dodong" Gullas nipahinumdom sab nga "Sinug" ang tinuod nga ngan sa sayaw.  Apil mi sa iyang gipahinumdoman atol sa mga tigom nga iyang giduma paghingpit sa pagpangandam sa "Halad 2010," nga nilab-as sa mga awit ug kinaiyang Sugbuanon ug nipasidungog sa bantogang mga kompositor ug mag-awit, nga gihugopan sa mga Sugbuanon niadtong Miyerkules.

                        -o0o-

            Si Sir Dodong gidasonan sa mga katiguwangan sa Mabolo.  Nga maoy gipasidunggan nga nakasunod ug nakakat-on sa orihinal nga sayaw gikan sa ilang mga ginikanan ug nitudlo sa mga lakang ngadto sa sunod nga kaliwatan.  Si Estelita "Inday Titang" Diola, 80, tulo ka tuig pa lang dihang nisugod pagkuyog sa pundok sa iyang amahan nga si Buenaventura pagpangaliya ni Sr. Sto. Nino pinaagi sa sayaw.  Siyay giila nga labing suhito ug labing maayong magtutudlo sa tinuod nga "Sinug."

            Si Inday Titang nipuli pagpangu sa mga mananayaw dihang namatay ang iyang amahan.  Nahibung na lang si Inday Titang nganong nausab nang ngan sa sayaw.  Wa na siyang kamatikod kanus-a gisugdan paggamit ang "Sinulog."

                        -o0o-

            Ang mga tigpasiugda sa pagpalapad sa Sinulog 30 ka tuig nang nilabay nitudlo nato nga ang Sinulog gikan sa pung nga "sulog."  Ilang gihulagway ang sayaw nga susama sa sug o tapya sa tubig sa tampi sa sapa sa karaang Pahina.

            Apan si Inday Titang way nahinumdoman nga kalambigitan sa iyang gihigugma nga sayaw ngadto sa sug ni sa sapa.  Matod niya ang "Sinug" maoy sayaw nga pagsungog o paghagwa.  Nga gituohan sa iyang katiguwangan nga mao ang labing makadapit sa pagtagad ug masabtan sa milagrusong bata.

                        -o0o-

            Mahimong ang "Sinug" minubo lang sa "Sinulog."  Sama sa "dan" sa "dalan," "kayo" sa "kalayo" ug "bay" sa "balay."  Nga segun sa nangangkon nga mga eksperto sa atong dila maoy bunga sa tinapolan nga paglitok sa mga Sugbuanon.  Apan may lain pang mga pagtuo:  Nga ang "Sinulog" gikan sa pung nga "saulog;" o gikan sa dakong sunog sa Sugbo sa panahon ni Hari Tupas nga napakyas pag-ugdaw sa imahen ni Sr. Sto. Niño.

            Mahimo sab nga ang "Sinulog" maoy mas dali nga ibaligya ngadto sa higanteng mga kompaniya.  O mas haom nga isiyagit alang sa kiat-kiat ug patigayon sa ngan sa balaang bata.  Apan sakto silang Sir Dodong ug Inday Titang.  Di angayng usbon ang kasaysayan.  Kay pagbudhi na sa atong kagahapon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 14, 2010

                        Raket sa LTO

 

            Daghang salamat sa Korte Suprema.  Bisan 14 sa 15 nila ka mga sakop tinudlo ni Pres. Arroyo, gipamatud-an sa labawng hukmanan nga mahimo nilang ipatigbabaw ang balaod bisan batok sa mga interes sa pamunoan:

·        Gipugngan nilang pagpatuman sa RFID (radio frequency identification device) bisan nag-aliwaros nang mga itoy ni Arroyo pagdalidali pagpatuman sa P2.5 bilyones nga programa upat ka buwan sa di pang piniliay sa Mayo;

·        Gitugotan nilang makaapil sa piniliay ang Ladlad human gitunglo sa Comelec nga imoral ang katuyoan sa kahugpongan; ug

·        Gipatigbabaw nilang kadaogan ni Tining Martinez pagka kongresista sa ikaupat nga distrito sa Sugbo bisan mas sikit sa Malakanyang si Benhur Salimbangon.

                        -o0o-

            Mahimong di pa diay matapos ang kalibotan kon mopahuway na si Chief Justice Reynato Puno, ang bugtong nahibilin nga di pa tinudlo ni Arroyo (tinudlo siyang kanhi presidente Fidel Ramos), karong Mayo ug kon, suma sa gikahadlokan sa nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban, magpaugat si Pres. Arroyo pagtudlo og puli niya bisan ginapos pa sa pagdili sa pagtudlo og mga opisyal atol sa election period.

            Mahimo diay nga, samang Puno, nahuptan na pagbalik sa mga maghuhukom ang ilang kabuot ug kaligdong human sila natudlo ni Arroyo sa Korte Suprema.  Mahimo diay nga, samang Puno, makaangkon sila og kaisog pagbatok sa pinatuyangan nga pagpangyatak nilang Arroyo ug sa iyang mga alyado sa katungod sa katawhan.

                        -o0o-

            Ang RFID di mapatuman pinaagi lang sa stickers.  Nagkinahanglan ni og higanteng infrastractura.  Nga hangtod karon, bisan nagsugod nang Land Transportation Office (LTO) pagpangolekta og P350 sa matag nagparehistro nga sakyanan, wa pa matukod.  Wa pa gani hisguti.  Labaw nang wa ipasabot sa mga magbubuhis.

            Labaw nang way klaro kanus-a iuli ang nakolektang bayranan sa kadagkoan sa LTO.  Kinsa nagpapating sa awhag nga ibalik sa labing daling panahon ang bayad sa nabiktimang mga motorista.  Kon iiban sa umaabot nga mga bayranan sa mga tag-iya og sakyanan, mahimong abtan pa og tulo ka tuig.  Kon di maapsan sa kalimot.

                        -o0o-

            Kadudahan nang daan ang katakos ug kaandam sa LTO pagpatuman sa RFID, mas hanap pa gyod ang ugma ning labing bag-ong proyekto kon pasikaran ang gidangatan sa nag-una nilang mga pagsaway pagtarung sa industriya sa transportasyon:

·        Ang MVIS (motor vehicle inspection section), nga gitahasan pagsusi sa roadworthiness sa magpa-rehistrong mga sakyanan, napakyas pagbadlong sa kagang-kagang ug nagkawilkawil nang mga sakyanan nga padayong nagbahas-bahas sa kadalanan ug nakapa-peligro sa kinabuhi sa mga motorista ug mga pasahero;

·        Ang smoke emission testing centers napakyas pagpahunong sa mga sakyanan nga padayong nagbugwak og usa ka toneladang itom nga abo nga nakahilo sa tanang nagginhawa; ug

Ang drug testing centers nisugot lang nga hatagan og tubig nga de kolor sa mat-an nga mga drayber nga nagpa-renew sa ilang lisensiya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 13, 2010

                 Noynoy v. Villar

 

          Si Senador Manny Villar di mangayo og pasaylo nga bilyonaryo siya.  Ug nga dako na siyag gasto sa iyang advertisements sa radyo ug telebisyon.  Nisaad si Villar nga di gamiton ang Malakanyang pagbawi sa iyang gasto.  Gani, ang iyang gasto maoy gihimong panagang sa pasangil nga itoy siya ni Pres. Arroyo.

          Matod ni Villar di siya magawongan ni Arroyo.  O ni bisan kinsa.  Kay way nautangan sa gasto sa dugay rang nakabuylo niyang kampanya.  Matod ni Villar gikan sa iyang bolsa ang matag peso sa iyang dakong gasto.  Kadaghan gyod diay niyag kuwarta.  Apan nganong ang ikog sa iyang ads nagkanayon man, "This ad is paid for by friends of Manny Villar"?

                   -o0o-

          Gitataw ni Villar nga, lahi ni Senador Noynoy Aquino nga wa pay ikapakita sa iyang gipasalig nga dakong kausaban sa nasud ug sa kagamhanan, kadaghan na niya napamatud-an nga di siya managana ni motalaw pagbarug batok sa iyang gituohan nga makadaot sa nasud ug sa katawhan:

·      Isip house speaker, iyang gi-impeach si kanhi presidente Joseph Estrada nga labihan pa ka-popular ug ka-gamhanan niadtong 2000;

·      Sakop sa iyang gibanhaw nga Nacionalista Party, si Kongresista Gilbert Remulla, maoy nangu sa imbestigasyon sa House sa Hello Garci scandal nilang Pres. Arroyo ug kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano; ug

·      Laing haligi sa Nacionalista Party, si Senador Alan Peter Cayetano ang nangu sa imbestigasyon sa Senado sa NBN-ZTE scandal sa wa pa kudetaha ang iyang liderato sa Senado.

                   -o0o-

         Pipila sa mga bagahe nga sagubangon ni Aquino sa iyang pagkuwestiyon sa kaligdong sa iyang mga kaatbang mao ang ka-wa niyay ikapakita gawas sa pagpangangkon nga wa siya mangawat.  Nga morang sablig sa lab-as nga tubag atubangan sa nangalisbo nga mga transaksiyon nga gisudlan sa mga nagtungkawo sa gahom.  Apan sa pagdis-og sa kampanya inanay nga nilampos ang iyang mga kaatbang pagpugas og pagduda nga di paigo ang wa niya pagpangawat kon wa say ikapakita unsay iyang nabuhat.

        Kay sa kinatibuk-an niyang paglingkod sa Kongreso, ambot tungod ba kaha sa kakuwang niya og politikanhong ambisyon, o di lang gyod ganahan nga mosalida, o di lang sab gyod ingon ana kakugihan ug ka-determinado pagduso sa iyang mga kawsa, wa gyoy nakadungog niya.

                    -o0o-

        Apan labihan na gyod tingaling purdoya sa moralidad sa atong politika nga dihang nipahibawo si Noynoy sa iyang kandidatura, giisip sa kinabag-an sa katawhan nga igo na nga wa siya magpakauwaw sa iyang pangatungdanan ug sa talagsaong kabilin sa pangalagad sa iyang mga ginikanan.  Tungod sa kahugaw sa uban nga mga nagpapili, igo na nga wa magpalamoy si Noynoy sa lang-og, bahala na kon wa say ikapanghambog nga mga nahimo.

        Mas dako ang bagahe ni Villar.  Ang wa pag-atubang sa mga pasangil sa kahiwian sa "C-5 at tiyaga" makapaturok sa kahadlok nga wa siyay kalainan.  Sa gikasaligan nga mantaga nga buot niyang pulihan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 12, 2010

                        Hudlat sa pakisayod

 

            Di mabasol ang mga sakop sa media nga naghinam-hinam nga mapasar sa duha ka bay balaoranan ang balaodnon nga mopatigbabaw na gyod sa katungod sa katawhan pagpakisayod sa mga transaksiyon sa kagamhanan.  Kay bisan sa kadaghan na sa mga balaod nga nanalipod sa katungod sa pagpakisayod, nilampos ang nagkalainlaing mga buhatan sa kagamhanan pagtago sa ilang gigastohan sa buhis sa katawhan.

            Ug ang mga sakop sa media nga nangahas pagpaningil sa obligasyon sa kadagkoan sa kagamhanan maoy labing nasugamak.  Gilipat-lipat sila, gituyuk-tuyokan, giulug-ulogan ug gisaad-saaran.  Sa wa pa hingpit nga gibalibaran bisan sa labing yano nga mga dokumento nga ilang gipangayo.

                        -o0o-

            Unang nakapasar sa ilang bersiyon sa Freedom of Information bill ang House of Representatives niadtong Mayo 12, 2008.  Ang bersiyon sa Senado sa samang balaodnon napasar niadto lang Disyembre 14, 2009.  Apan gawas nga mas maayo ang mga probisyon sa bersiyon sa Senado, ang liderato sa House wa na mopakita og interes pagtiwas pagpasar sa balaodnon sa nahibiling mga adlaw sa ilang sesyon.

            Nahingpit nang delegasyon sa Senado alang sa bicameral conference committee nga maoy mohukngay sa nagkasungi nga mga probisyon sa duha ka bersiyon.  Nagpakabana nga mga sakop sa media nitataw nga duhay kapilian ni Speaker Prospero Nograles:  Pagdason sa rekomendasyon sa pipila ka kongresista nga sagupon na lang ang bersiyon sa Senado; o pagtukod sa House delegation aron makasugod nang trabaho sa bicameral conference committee.

                        -o0o-

            Niang labing maayong mga probisyon sa balaodnon sa Senado:

·        Tino nga lagda pag-atiman sa gipangayong kasayuran sud sa pito ka adlaw;

·        Pagtakda nga katagoan lang ang mga dokumento tungod sa nasudnong seguridad, relasyon sa ubang kanasuran, pagpatuman sa balaod, personal privacy, tinagoan sa negosyo ug executive sessions sa Kongreso;

·        Tukmang mga kaso batok sa mga mobalibad;

·        Pagbutyag sa mga transaksiyon sa infrastractura ug kauyonan nga di kinahanglang awhagon;

·        Pagmando sa mga buhatan sa kagamhanan paggiya sa publiko sa ilang katungod pagpakisayod.

                        -o0o-

            Pagkakaron, sayon alang sa Kapitolyo sa Sugbo ang paghikaw gikan sa mga magbubuhis sa mga dokumento mahitungod sa CICC ug pagpalit sa katunggan sa mga Balili.  Kay kon modangop ang mga magbubuhis sa Visayas Ombudsman, seguro man sila nga siyam-siyaman.

            Ang bugtong nilang kadangpan mao ang mga sakop sa media.  Kansang bugtong hinagiban mao ang ilang mga tulomanon sa radyo ug telebisyon ug mga luna sa pamantalaan.  Bugtong nilang dag-anan mao ang kadaghan sa mga magbubuhis nga makabati ug makakita sa ilang mga sibya ug makabasa sa ilang mga sinuwat.  Apan mapilde ang tanan kon, tungod sa kakuwang sa klarong lagda, makapatuyang ang mga opisyal sa kagamhanan sa pagpanghudlat; ug kon, tungod sa kakutas sa pagpakisayod, ang media magpahudlat na lang sab.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 11, 2010

                        Pinalutaw ni Greg

 

            Di angayng mahibung si Bise Gobernador Greg Sanchez.  Kon, inay tiningob nga paghigop og hangin sa kahinam panghuy-ab ang tubag sa mga Sugbuanon sa iyang pahibawo nga mohimo og privilege speech atubangan sa mga sakop sa Provincial Board (PB) mahitungod sa pagkahari-harion sa pamunoan ni Gobernador Gwen Garcia.

            Hagbay rang nahibawo ang mga Sugbuanon sa kalidad sa liderato sa Kapitolyo.  Hagbay ra silang nagpaabot og dugang kasayuran mahitungod sa gidudahan nga mga transaksiyon.  Dihang nibuwag si Sanchez gikan ni Garcia, gipakaingon sa mga magbubuhis nga matinuod nang ilang pangandoy.  Apan ang ilang nadawat ni Sanchez mao ra gyod ang mga pamahayag nga pinalutaw—ang-ang puto, ang-ang bingka ug ang-ang sapal.

-o0o-

            Gihimong sukaranan ni Sanchez sa iyang pagbiya sa pamunoang Garcia mao ang nagkasungi nilang baruganan mahitungod sa transaksiyon uban sa mga Balili sa Tinaan, Naga:  Human nabutyag nga natabonan sa dagat ug katunggan ang dakong bahin sa luna nga gibayran ni Garcia og dul-an sa P100 milyones, nangugat si Garcia nga palambuon ang luna apan niawhag si Sanchez nga ibasura ang tibuok transaksiyon.

            Apan nabawo ang mga Sugbuanon sa baruganan ni Sanchez.  Kay di man mahitabong dasonan siya sa mga sakop sa PB, nga kasagaran di kabiya kay pulos utangan og kabubut-on ni Garcia, nagpaabot untang mga magbubuhis og dugang asoy giunsa pagpalusot ang transaksiyon.  Nga mas katuohan kay sa linya sa Kapitolyo nga nasud silang tanan sa bolsa ni PB Member Juan Bolo.

-o0o-

            Mas tabian na si Sanchez dihang gilangay ni Garcia paglab-as ang mga kontrata sa iyang consultants ug mga kawani.  Human niinsistir nga katungod ni Garcia ang pagtaktak sa mga kawani, nilubay karong bag-o ang Kapitolyo.  Nakalili na tingali ang ilang mga abogado sa Local Government Code nga nihatag sa gahom pagpanudlo sa mga kawani sa PB ngadto sa bise gobernador.

            Bisan ang paghilak sa mga kawani ni Sanchez wa makatandog sa publiko.  Mas nakugang sila nga dul-an sa gatos ang consultants ug mga kawani ni Sanchez.  Kay wa man mapiang ang Kapitolyo pagkapupos sa ilang kontrata, mas nakumbinser ang mga magbubuhis unsa ray ilang kapuslanan.

-o0o-

            May mahimo hinuon si Sanchez aron paglikay nga manghagok ang mga Sugbuanon atol sa iyang pakigpung:  Kana kon may nakahunghong na niya nga ang sapal ray biya sa pinalutaw, nga mas halinon kay mas makabusog gyod ang bingka ug puto.

            Hinaot mohunong na pagluwat og mga pamahayag nga taphaw.  Ug mosugod pagpatugkad sa yuta sa mga pasangil sa pagharihari sa mga Garcia.  Makasugod siya pinaagi sa pagpasabot nganong nilingiw sa gikuwestiyon nga mga transaksiyon sa pagtukod sa CICC.  Nganong nisugot man si Sanchez ug ang PB nga ang substructure ray gisubasta?  Ug gibuakbuak ang mga kontrata sa superstructure?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for January 10, 2010

                        Minimum nga amot

 

            Deboto ni Sr. Sto. Niño nakugang pagkahibawo nga di na maapil ang iyang ngan sa electronic billboard sa Pilgrim Center sa Basilica del Sto. Niño.  Sa nangaging mga Piyesta Senyor, ang iyang amot nga P500 makapahimutang na sa iyang ngan sa listahan sa mga nitampo.

Apan sa niaging semana, giingnan siya sa kadagkoan sa Basilica nga P1,000 na ang minimum nga amotan.  Aron makita ang iyang ngan sa tanang manimbahay.  Kon di kaabot og P1,000 ang iyang amot, igo na lang siyang pasalamatan.  Apan di na maapil sa electronic billboard ang iyang ngan.

-o0o-

            P1,000 unta ang iyang giandam karong tuiga.  Mas dako kay sa naandan niyang P500 nga amot sa nagaging Piyesta Senyor.  Apan ang P1,000 alang unta nilang duha sa iyang anak.  Nga may gipangayo sab ni Sr. Sto. Niño.

            Nalain man siya sa pagdoble sa minimum nga amot, wa na lang gyod hinuon siya moamot.  Nireklamo sa iyang kahigalaan nga nasobrahan nang panguwarta sa Basilica.  Ang iyang kahigalaan nisumbong sab sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya.  Nangutana sila makiangayon ba ang bag-ong lagda.

            Alang nako, katungod sa Basilica ang pagtakda og lagda unsa nga mga ngan ang maapil sa ilang electronic billboard.  Lisod tingaling ilista ang tanan.  Apan di ko andam nga modupa sa iyang pagpasaka sa minimum nga amotan.

-o0o-

            Kadudahan sab ang tuyo sa deboto.  Unsa man diay tuyo sa iyang nangaging mga pag-amot?  Aron makatabang sa Piyesta Senyor?  O aron magbansiwag ang iyang ngan?  O nagtuo siya nga mas dako ang kahigayonan nga mahatag ni Sr. Sto. Niño ang iyang gipangayo kon makarga ang iyang ngan sa electronic billboard sa Pilgrim Center?

            Ang mga manimbahay sa Pilgrim Center nga mohatag sa ilang amot atol sa mga santos nga misa di mahitabong maapil sa electronic billboard.  Kay, bisan pa tingali kon mas dako pa sa P1,000 ang ilang amot, wa may kahigayonan nga malista ang ilang ngan.  Kang kinsa mang amot ang mas makahuloganon?  Kang kinsa mang pangilaba ang mas dunggon?

-o0o-

            Ingon ini kalisod tugkaron ug ipasabot sa mga ritwal sa simbahan.  Apil na sa Piyesta Senyor.  Ang mga pangu sa ubang mga relihiyon, nga mahimong nasina sa minilyon ka mga deboto ni Sr. Sto. Niño, nitataw nga di kinahanglan nga maghuot ang katawhan sa Basilica kay mahimo man silang mangaliya sa ubang mga simbahan.  O bisan sa ilang kaugalingong pinuy-anan.

          Unsaon man nimo pagpasabot ang deboto nga kumbinsido nga mahimong mas makahuloganon ang iyang amot kon makit-an sa tibuok Pilgrim Center ang iyang ngan?  Mas lisod alang sa kaparian sa Basilica del Sto. Niño ang pagpatin-aw nganong ang mga makaamot lang og P1,000 ang maapil sa listahan nga makita sa kadaghanan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com