Arangkada of Leo Lastimosa for May 8, 2010

                        Tabang inay tulisok

 

            Kon matuman ang tanang pasalig sa Comelec ug Smartmatic, mataod nang tanang compact flash cards, masuwayan, makapasar ug maselyohan nang tanang PCOS machines ug matugyan na ngadto sa mga board of election inspectors (BEIs) sa mga tulonghaan dinhi sa Sugbo.  Kon may kakulian nga motumaw karong adlawa, matambalan pa ugma o bisan sa adlaw na sa piniliay.

            Sa ato pa, makasugod ang piniliay sa alas-7 sa buntag karong Lunes, kapahimuslan sa mga botante ang kasayon sa pagpili ginamit ang bag-ong teknolohiya, mahuman silag botar sa alas-6 sa gabii, kasugdan dayon ang iskutenyo, ma-transmit dayon ang resulta ug maproklamar ang mga mananaog sa lokal nga piniliay sa wa pay alas-8 sa gabii ug sa nasudnong piniliay sud lang sa duha ka adlaw.

                        -o0o-

            Apan kon wa pa nato masaksihi ang labing dakong bulilyaso sa piniliay, malangay ang pag-abot ug pagtaod sa flash cards, di dayon masuwayan ug maselyohan ang PCOS machines, mauswag ang pagpangabli sa mga presinto, mas daghang botante ang di kabotar ug lawom nang takna sa gabii makasugod ang iskutenyo.

            Malangay na, mabulilyaso pa gyod ang transmission sa resulta, siyam-siyaman una moabot sa servers sa Comelec, maapsan na lang sa random manual audit nga ipahigayon sa 45 ka mga presinto sa siyam ka mga distrito sa Sugbo, nga ang sangpotanan dako kaayo og kalainan sa mga boto nga naihap sa PCOS machines.

                        -o0o-

            Kon magmalampuson ang piniliay, malipayon ang tanang hingtungdan, pasidunggan sa mga botante ang automation, makalimtan ang mga atraso sa Comelec ug Smartmatic, ug mahimong ang kasilotan mao rang responsable sa orihinal nga configuration sa flash cards ug sa nag-ambihas nga security marks nga motino nga iluwa sa PCOS ang pekeng mga balota.

            Apan kon magkayamukat ang piniliay, segurong bitayon ang kadagkoan sa Comelec ug Smartmatic.  Gawas lang nga sa di pa na mahitabo, moalsa ang katawhan, magkaguliyang ang nasud, magkadugo ang kadalanan ug manguros na lang tang daan sa mosunod nga katalagman.

                        -o0o-

            Ang maayong balita mao nga di pa uwahi ang tanan paghingpit sa pagpangandam alang sa piniliay.  Bisan nalangay og usa ka adlaw, may igo pang higayon sa pagsuway ug pagselyo sa PCOS machines.  Ug ang tanang pagduda sa kaligdong sa bag-ong teknolohiya matubag pinaagi sa pagpakabana sa BEIs, politikanhong mga partido, C-Cimpel, media ug ubang nagpakabana nga mga sektor.

            Maong mahimo ba nga, inay manulisok ug mopabaha na og way kinutoban nga mga pasangil batok sa Comelec, Smartmatic ug ubang tagduma sa piniliay, magsugod na ta pagpangita og mga paagi pagtabang nga magmalampuson ang labing unang automated nga eleksiyon?  Kon hangtod karon naglibog pa unsay mahimo, di makadaot kon sundon ang tambag ni Arsobispo Ricardo Kardinal Vidal.  Nga mangaliya nga mapatigbabaw ang tinuorayng kabubut-on sa katawhan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 7, 2010

                        Tabla na sila

 

            Kon matinuod ang sangpotanan sa labing uwahing survey sa Social Weather Stations (SWS), nga mahimong mao nay kataposan sa di pang piniliay karong Lunes, seguro nang daog pagka presidente si Senador Noynoy Aquino apan nameligro ang iyang runningmate nga si Senador Mar Roxas nga maapsan ni Makati City Mayor Jejomar Binay.

            Ang survey sa SWS nga gihimo niadtong Mayo 2-3 igo lang nidason sa nakaplagan sa nahaunang survey sa Pulse Asia niadtong Abril 23-25:  (1) Pagdako sa labaw ni Aquino; (2) Pag-apas nang kanhi presidente Joseph Estrada ni Senador Manny Villar; (3) Pag-us-os ni Roxas; (4) Mas dakong pagtidlom ni Senador Loren Legarda; ug (5) pagsutoy ni Binay.

                        -o0o-

            Unahon nato pagsusi ang mga numero sa kulba-hinam nga panagtigi nilang Roxas ug Binay.  Nikatkat og higanteng 12% ang ratings ni Binay gikan sa 25% sa kataposang survey sa SWS niadtong Abril 16-19 ngadto na sa 37% na karong semanaha.  Nagtabla na silang Roxas nga ni-us-os og 2% gikan sa 39%.  Ang dakong layat ni Binay naggikan sa sama kadako nga tidlom sa ratings ni Legarda gikan sa 24% niadtong Abril 16-19 ngadto sa 12% na lang sa Mayo 2-3.

            Ang gitumbok nga hinungdan sa paspas nga pagsaka sa ratings ni Binay mao ang pagpaluyo ni Senador Chiz Escudero sa iyang kandidatura.  17% lang ang iyang ratings niadtong Pebrero (ikatulo), dayon nahimong 21% niadtong Marso (ikatulo) ug 25% niadtong Abril (tabla na silang Legarda).

                        -o0o-

            Naalarma pag-ayong Partido Liberal sa pagsutoy ni Binay nga nagdalidali silag himo og TV ug radio ads ni Aquino nga nagdeklarar nga ang iyang kandidato pagka bise presidente mao si Roxas ug wa nay lain ug nilang duha nga nitataw sa kamahinungdanon sa ilang panagtambayayong pagpatuman sa gisaad nga kausaban sa nasud.

            Gibakwi ni Aquino ang iyang tanyag nga himuong DILG secretary si Binay.  Wa pa hinuon bakwia ang awhag nga si Binay ang mamahimong coin-bearer kon magminyo na silang Konsehal Shalani Soledad.  Apan gisaway na niya si Binay tungod sa pag-ilusyon.

                        -o0o-

            Si Aquino ang labing nakabentaha sa labing uwahing survey sa SWS.  Nitubo og 4% ang iyang ratings ngadto sa 42% gikan sa 38% niadtong Abril.  Niburot ang iyang labaw ngadto sa 22% batok ni Estrada (nga nisaka og 3% ngadto sa 20% gikan sa 17% niadtong Abril) ug 23% batok ni Villar nga nikanaog og 7% ngadto sa 19% gikan sa 26% niadtong Abril.

            Di pa hinuon angayng magsaulog ang mga dumadapig ni Aquino.  Ang labing dakong hulga sa iyang kadaogan di na silang Estrada ug Villar.  Kon dili ang dakong kahigayonan nga di maapud-apod ang compact flash cards sa gitakdang panahon ug nga di masuwayan ug maselyohan ang PCOS machines hangtod sa adlaw sa piniliay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 6, 2010

            `           Patara nga polis

 

            Mga dumadapig ni Mandaue City Vice Mayor Carlo Fortuna wa mangatug niadtong Martes sa gabii.  Sakay sa ilang multicab, namutang sila og posters sa labing dagkong kadalanan sa Mandaue.  Pagka alas-dos sa kadlawon sa Miyerkules, gisubay pagbalik ang ilang trabaho.  Labihang kuganga nila pagkakita nga gitaptapan nang tanan nilang napapilit nga posters.

            Apan mas dakong problema ang nagpaabot nila sa Maguikay.  Pagtungod sa simbahan sa Holy Family, gibabagan sila sa napu ka armadong mga tawo nga sakay sa usa ka multicab, awto ug motorsiklo.  Pipila nila gibunalan og baseball bat, ang labing gamay nilang kauban gihapak og pistola ug nagisi ang aping ug ang laing kauban nga nakadagan gipabuthan.

                        -o0o-

            Ang tanang kasayuran sa insidente nakuha nako gikan ni Fortuna ug sa iyang mga dumadapig.  Mahimo untang isalikway nga tumu-tumo lang bunga sa kainit sa nagpadayong kampanya.  Apan gida ni Fortuna sa DYAB Abante Bisaya ang iyang mga sakop nga nasamdan ug nangabun-og.

            Usa nila, nga nihangyo nga ilhon sa ngan nga Bogart, nitug-an nga nakit-an niya si Baludong Cortes, igsuon ni Mandaue City Mayor Jonas Cortes nga nidagan pagka kongresista sa ikaunom nga distrito, nga maoy nangu sa armadong mga tawo.  Matod niya nabantang ang nawong ni Baludong sa wa pa magsul-ob og bonnet ug magsugod pagpanghasi nila.  Gipanghimakak dayon sa mga suod ni Baludong ang labing bag-ong pasangil batok niya.

                        -o0o-

            Bisan mokiha pa si Fortuna, mahimong liwas na sa piniliay ang tinuod nga nahitabo.  Apan ang kalbaryo nga nahiagoman sa mga biktima dihang nidangop sila sa kapolisan sa Mandaue amo nang napamatud-an.

            Naghukas ang polis nga ilang naabtan sa presinto sa Casuntingan, nga duol ra sa nahitaboan.  Ang polis igo lang nangutana unsay ilang tuyo.  Wa mopakita og kasibot pagsusi.  Wa gani mangutana sa ilang mga ngan.  Dihang giawhag sa mga biktima nga kuyogan sila pagsikop sa armadong mga tawo, nibalibad ang polis nga wa silay sakyanan.

                        -o0o-

            Nga nakapaulbo ni Sr. Supt. Noel Guillamac, bag-ong hepe sa Mandaue City Police Office.  Matod ni Guillamac kon gi-aksiyonan pa lang unta dayon sa polis ang alarma dako ang kahigayonan nga masikop ang armadong mga tawo.

            Gipasabot ni Guillamac nga tungod sa nagsingabot nga piniliay nag-checkpoint sila 24 oras matag adlaw ug pito ka adlaw matag semana.  Gawas nga may mga sakyanan nga andam nga motubag sa bisan unsang alarma.  Sa ato pa, kon nagpakitabang pa lang unta ang presinto sa Casuntingan sa MCPO headquarters, may mga polis ug mga sakyanan gyod unta dayon nga makatubag.  Dihang among nahinabi si Guillamac gahapon sa buntag, wa pa makapahibawo niya ang taga-Casuntingan labot sa panghitabo.  Nga maoy nakapasamot sa kasuko ni Guillamac.  Tungod sa kahigayonan nga ang insidente nahilambigit sa umaabot nga piniliay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 5, 2010

                        Kon way PCOS

 

            Ang PCOS machines wa kabasa sa mga balota.  Apan di ang mga makina maoy nasayop.  Kon dili ang flash cards nga sa mga makina.  Nga nabutangan og sayop nga configuration.  Tungod ini, gibakwi ang tanang 76,000 ka memory cards, gihunong ang pag-apud-apod sa PCOS machines nga wa pang kaabot sa mga lungsod ug mga isla nga ilang destinasyon ug nahulga ang labing unang nasudnong automated nga piniliay sa kasaysayan sa Pilipinas.

            Apan wa pa matapos ang kalibotan.  May unom pa ka adlaw nga nahibilin sa pagtul-id sa kasaypanan.  Gipaabot nga mataod nang bag-o ug tukmang flash cards sa PCOS machines ugma.  Ug mahimong madayon ang testing ug resealing sa mga makina karong Biyernes. 

                        -o0o-

            Sa wa pa hingpit moulbo ang mga pasangil nga nagsugod nang maniobra sa piniliay pinaagi sa pagsabotahe sa PCOS machines, nagkauyon ang kadagkoan sa Comelec, Smartmatic, Parish Pastoral Council for Responsible Voting ug mga eksperto sa automation nga di tinuyo ug way malisya ang "human error" sa configuration sa flash cards:

·        Nabasa sa PCOS machines ang boto sa nasudnong mga piliunon kay may suwat ang matag linya sa puno kaayo nga atubangang bahin sa balota; ug

·        Wa kabasa ang mga makina sa mga boto sa pipila ka lokal nga piliunon kay di tanang linya sa mas luag nga luyong bahin sa balota ang gisuwatan sa ilang mga ngan.

                        -o0o-

            Sa makausa pa, nabisto ang kakuwang og pagsinabtanay tali sa National Printing Office, nga maoy nagpatik sa mga balota, ug sa Smartmatic nga maoy nag-configure sa PCOS machines ug sa flash cards.  Ug sa makausa pa, nahulga na sab ang kaligdong sa piniliay.

            Una tang nasugamak sa ilang iyahay dihang nag-ambihas ang security markings nga maoy hinungdan nga gipawong ang katakos sa PCOS pag-ila sa tinuod ug pekeng mga balota.  Human nasikwate sa bulilyaso sa NPO sa unang higayon, ambot nganong wa motagam ang Smartmatic ug ni-configure lang gihapon sa flash cards sa way pagsusi sa aktuwal nga mga balota.

                        -o0o-

            Bisan kon matinuod ang labing dakong kahadlok nga di kapuslan ang PCOS machines, kay wa nay igong panahon pagtaod sa bag-ong na-configure nga flash cards, duna lang gihapoy piniliay nga mahitabong karong Lunes.  Kay segun sa kadagkoan sa Comelec naapud-apod nang mga balota ug mahimong manumanuhon ang piniliay.

            Sa bahin sa mga botante, igo lang gihapon silang mo-shade sa mga blangko tungod sa mga ngan nga ilang mapilian.  Apan inay ihungit sa PCOS, idiretso na pagsud ang mga balota sa ballot boxes.  Mas dakong suliran ang manumano nga iskutenyo.  Kay moabot og hangtod 1,000 ka botante sa matag presinto.  Mahimong masiyam-siyaman ang ihap, apan ang konsuylo mao nga di hingpit nga mapilde ang piniliay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 4, 2010

                        Kon mapilde sila

 

            Kon mapilde si Gibo Teodoro sa umaabot nga piniliay sa Mayo 10:

·        Makumbinser na siyang tinuod diay ang mga pasidaan nga ang tuyo sa "Team Palabra de Honor" mao diay ang "Pangobra de Honor;"

·        Mapamatud-an na gyod niya nga ang tanang manifesto sa mga gobernador ug mga kongresista pulos diay ulug-ulog nga gitumong lang pagpadugo sa tihik kaayong panudlanan sa Lakas-Kampi-CMD;

·        Ipasusi sa iyang mga higala sa ISAFP minilyon ba gyong mga sakop ni Pastor Apollo Quiboloy ug kon may direct line ba gyod sa Diyos Amahan; ug

·        Maamgohan nga makagaba diay ang pagbukobuko og uyoan alang sa mas nangalisbo nga politikanhong agawon.

                        -o0o-

            Kon mapilde si Senador Manny Villar:

·        Magpabilin gihapong usa sa labing adunahang magpapatigayon kay, human sa nahinaykan nga makalilisang nga gasto, mamahimo na lang nga multi-milyonaryo;

·        Mangandam nang daan sa tinong pagbanhaw sa imbestigasyon sa C-5 sa bag-ong Senado;

·        Mag-umol og mas katuohang sugilanon nga may dagat gyod sa basura, gamay rang suholan sa DANR, daginutong kita sa wholesale sa pasayan ug ang kakabos makapatay bisan sa mga pasyente sa kanser;

·        Mosaad sa iyang kaugalingon nga di na motuo politikanhong mga pamilya nga dad-on siya sa tago; ug

·        Mopakpak na lang inay mobayad og higanteng talent fees nilang Dolphy, Willie Revillame ug Manny Pacquiao.

                        -o0o-

            Kon mapilde si kanhi presidente Joseph Estrada:

·        Mapugos pag-angkon sa kamatuoran nga ang pagka konbikto sa plunder bug-at kaayong bagahe nga mahimong makaapas sa nagpatuong kabos apan di kapugong sa anak sa tinuod nga mga bayani;

·        Magpabilin ang mga titulo nga kanhi presidente ug amahan og senador ug mahimo na sang tawgon nga kabit sa mayor sa San Juan;

·        Magsugod nag kampanya pagdugmok sa bisan unsang damgo nilang Chiz Escudero ug Jejomar Binay; ug

·        Magpasalamat na lang nga di sama kapait ang iyang kahimtang sa nahiagoman ni Senador Ping Lacson.

                        -o0o-

            Kon mapilde si Senador Noynoy Aquino:

·        Tulisukon silang Kris Aquino, nga nihulga pagdunggab sa tanang mga kaatbang nga nisaway niya, si Baby James, nga nipaluyo og laing presidentiable, ug kanhi gobernador Lito Osmena, nga nagsaulog nang daan sa iyang kadaogan usa ka semana sa wa pang piniliay, nga maoy nakapapas sa iyang 19% nga labaw;

·        Pahimungtan ang mga pari ug mga obispo nga nangampanya gihapon batok niya bisan kapila na niya usab-usaba ang iyang baruganan sa reproductive health bill;

·        Mopirma na isip co-sponsor o co-author sa tanang mahinungdanong mga balaodnon sa Kongreso nga may dakong kahigayonan nga mapasar; ug

• Makumbinser na gyod sa iyang nahaunang pagduda nga ang mga resulta sa surveys hinimo ug gipamaligya lang sa Recto, Manila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 3, 2010

                        Kon silay modaog

 

            Kon modaog si Gibo Teodoro pagka presidente sa piniliay sa Mayo 10:

·        Masumpay og mga taytayan ang Sugbo, Bohol ug Negros (wa hinuon siya magtagad pagsulti asa kuhaon ang dakong kuwarta nga gikinahanglan);

·        May gradwado na sa kolehiyo ang matag pamilya (hinaot may makahunghong niya nga suliran sa Pilipinas di ang kakuwang kon dili ang kalidad sa mga gradwado);

·        Si Gwen Garcia ang iyang paluyohan pagka presidente sa 2016 (klarong wa na lang gyod konsultaha ang iyang running mate nga si Edu Manzano); ug

·        Si Pres. Arroyo ang mahimong speaker sa House of Representatives (nga mopapaspas sa cha-cha, nga mousab sa sistema sa gobyerno ug nga mopapas sa iyang ulug-ulog ni Garcia).

-o0o-

            Kon modaog si kanhi presidente Joseph Estrada pagka presidente karong Mayo 10:

·        Di ma-speaker si Arroyo, di nang kagawas nga buhi gikan sa iyang pagtagu-tago si Senador Panfilo Lacson ug maayong motago na lang daan silang Angelo Reyes, Orly Mercado ug Perfecto Yasay;

·        Di mahibalik pagka senate president si Manny Villar, kay kinahanglan nang mo-amen ni Jinggoy Estrada, di na siya makasukip og gahin alang sa bisan unsang road project ug di nang katambong og tigom sa Philippine Stock Exchange; ug

·        Ma-legalisar ang jueteng, mahibalik ang midnight cabinet sa Malakanyang ug samtang kalibogan kinsay tinuod nga first lady seguro na siya nga mahimong first gentleman sa San Juan.

-o0o-

            Kon si Villar ang magmadaugon sa piniliay:

·        Bantay lang ang taga NSO nga nipagawas sa death certificate ni Danny Villar, mga senador nga nipaburot sa C-5, kaparian sa Ateneo nga nidupa ni Noynoy Aquino ug mga mayor nga nidawat sa kuwarta apan wa mobali tungod sa hudlat ni Garcia;

·        Samtang maapiki silang Jamby Madrigal, Dick Gordon ug Juan Ponce Enrile, mahimong embahador si Willie Revillame, sports commissioner si Manny Pacquiao ug national artist si Dolphy;

·        Maapud-apod na sa mga mag-uuma ang Hacienda Luisita ug pakuhaon nag psychiatric examination ang tanang managan sa piniliay; ug

·        Mangandam nang mga sakop sa SSS, Pagibig ug GSIS tungod sa kadako sa iyang gasto sa kampanya.

-o0o-

            Kon makatsamba ang surveys ug modaog si Aquino:

·        Mobiya sa Pilipinas ug mabalhin na sa The Filipino Channel ang "The Buzz" ni Kris Aquino ug di mahitabong mapuhalan ni Baby James si Joshua isip paboritong pag-umangkon;

·        Maglisod pagsud sa Malakanyang silang Guido Delgado, Carmen Pedrosa ug Gilbert Remulla;

·        Ma-impeach si Ombudsman Merceditas Gutierrez ug mas maayong mangita na lag sakit daan silang Arroyo ug iyang bana aron matanggong sa St. Luke's inay sa Munti; ug

Magsige siyag am-am ni Korina nga si Mar ang iyang paluyohan sa 2016, di si Chiz.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 2, 2010

                        Binisayang Jejemon

 

            Ang jejemon, segun sa Wikipedia, opisyal nga nagsugod niadtong Abril 14, 2010.  Dihang gideklarar sa jejemons nga si Jejemon Binay ang ilang kandidato pagka bise presidente.  Human niadto, ginganlan na og jejemons ang mga nisagop sa sinuwatan sa pundok sa social networking sites, labi na sa Friendster, Multiply ug Facebook.

            Sa wa pa nganli og jejemon, ang mga nisagop sa bag-ong sinuwatan unang nakakita sa ilang kapuslanan sa unang paggawas sa text messaging.  Nga ang usa ka text message kutob lang sa 160 ka letra.  Maong napugos sila pagmubo sa ilang mga pung ug pagmugna sa ilang kaugalingon nga spelling aron mapadangat ang ilang mensahe.

-o0o-

            Isip usa sa labing unang nibasa og text messages sa akong programa sa radyo (tungod sa sugyot sa akong silingang maglilindog nga si Bobit Avila), nakasugat na ko sa bag-ong sinuwatan dungan gyod sa pag-uso sa text.  Una, nahibung ko.  Dayon, gisapot kay naglisod pagbasa.  Apan sa kapulihay, bisan sa wa pa sila tawga og jejemon, nakasabot na.

            Kasagaran sa akong nailhan nga mga nigamit sa sinuwatan nga jejemon nagdali.  Bisan bag-o ug mahalon nang ilang cellphones, nga makapada nag mensaheng mas taas kay sa 160 ka letra, panangtangon nilang vowels, binilin ang pipila ka consonants, ilisan ang "o" og "0" aron mas paspas nga maporma ang mga pung, ug aron mahuman ug mapada dayong mga mensahe.

-o0o-

            Di tinuod nga ang mga jejemon kabos ug way grado.  Bisan ang mga naghupot sa labing tag-as nga katungdanan sa kagamhanan ug pribadong mga kompaniya, bisan gani ang pipila sa labing tinahud nga mga magtutudlo sa mga kolehiyo, nisagop sa bag-ong sinuwatan. 

            Di tanang jejemon minubo.  Kay ang uy gihimo mang "oist."  Kasagaran sa mga mensahe gipagaan o gihimong malipayon pinaagi sa "jejeje" (hehehe sa pipila ug hahaha sa mga tiguwang).  Gihabolan sang mga mensahe og pagtahud pinaagi sa panumoy nga "P0wh."

-o0o-

            Natultolan nako ang jejemon translator:  http://kalokohan.guissmo.frih.net/jologs.php  Nga maoy nitabang paghubad ngadto sa jejemon sa panapos nakong mensahe:  Di ko uyon ni Gibo Teodoro nga ang tanang jejemon pabalikon sa eskuylahan.  Alang nako, angayng tahuron ang ilang paagi sa sinuwatan.  Tingali mao ning ilang paagi pagpadayag sa ilang pagbati.  Tingali gusto lang tabonan ang ilang kamanggiuwawon.  Tingali sinugdanan na ni sa ilang hingpit nga pagpanginlabot sa pag-umol sa mas makiangayon nga nasudnong ugma.

            d Q uYn Ni gIB0 TEOdORO NgA anG TANg jejeMON pBLIKOn sa ESkUYLAhaN P0Wh.~ aLang NQ, AnGynG TahURoN aNg IlaNG Paagi sa SinuWTAn p0Wh. TNgLi mO ning~ ILaNg~ paAGI pgpdAyAg~ SA IlaNG pGbT P0wH. tNGlI gs2 lNG tabonN~ ang IlAnG KmnGGiUwWOn p0wh. tngli SiNugdANn Na NI SA ilaNG HNgpiT nGa pgPNGiNlABoT~ sa~ pG-Um0l sa mz MkIanGun Nga nSUDnOnG~ uGMa p0wh.~  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for May 1, 2010

                        Higala ni Rama

 

            Dihang niduaw si James Philip Tiongko sa DYAB Abante Bisaya sayo ning semanaha, kaingon nakog magpa-interview mahitungod sa iyang kandidatura pagka konsehal sa amihanang distrito sa Dakbayan sa Sugbo.  Apan dihang niingon nga ang iyang hisgutan mao rang kawsa batok ni Cebu City Vice Mayor Michael Rama, nakumbinser ko nga lain diay og tuyo ang iyang pagdagan.

            Di mi suod ni Tiongko.  Mas nakaila ko sa iyang amahan, si Philip, dihang siya pay presidente sa Cebu Chamber of Commerce and Industry (CCCI).  Nahibaw-an nako nga ang batan-ong Tiongko suod ni kanhi senador Sonny Osmena.  Gani, niadtong kongresista pa si Osmena sa ikatulong distrito, didto sab magkanunayan si Tiongko sa Toledo ug kasilinganang kalungsoran.

                        -o0o-

            Kumbinsido ko nga gigamit ni kanhi senador Osmena si Tiongko paglawgaw sa kandidatura ni Rama.  Kay dihang nahinabi namo siya sa Arangkada pila ka semana ang nilabay, niangkon si Osmena nga nadapit ang iyang pagtagad sa pasangil sa anak ni kanhi mayor Alvin Garcia nga si Raymond mahitungod sa giingong kalambigitan ni Rama sa usa ka gipasanginlang durugista.

            Gani, gitawgan ni Osmena ang batan-ong Garcia ug gidasig pagpadayon sa kawsa batok ni Rama.  Human sa pila ka adlaw, nilihok si Tiongko.  Nga mas agresibo kay ni Garcia—naglubos itom, gilumpong tanang taho sa pamantalaan sa pasangil ni Mayor Tomas Osmena nga nanalipod si Rama ni Tata Negro, nag-press conference ug nagprotesta atubangan sa City Hall.

                        -o0o-

            Apan bisan unsa pay motibo ni Osmena ug ni Tiongko, di angayng moulbo si Rama.  Kay tinuod man gyod siyang gipasanginlan ni Osmena.  Ug kay tinuod man gyod nga hangtod karon wa siyay klarong katin-awan sa pasangil nga gikasab-an niya pinaagi sa telepono ang mga polis nga nag-hot pursuit operation batok ni Tata Negro nga maoy hinungdan nga nakaikyas ang suspitsado.

            Ang labing epektibong sagang sa pagbanhaw nilang Osmena ug Tiongko sa karaang isyu batok ni Rama di ang pagkiha og libelo kon dili ang pagluwat og tubag nga mas tarung kay sa pagsumbalik nga nagdamgo lang ang mga namasangil niya ug nga di makapa-adik sa drugas ang pag-basketbol.

                        -o0o-

            Samang di kabuot si Margot Osmena kinsay himuon ni Rama nga iyang first lady, way makabuot niya kinsay himuong mga higala.  Way makabuot niya kinsay ikaduwa og basketbol.  Samang way makapugos niya pagputol sa ilang panaghigalaay ni Tata Negro nga, bisan sa kadaghan sa mga pasangil batok niya, wa pa makonbikto og bisan unsang kaso.

            Apan kon magsugod nag panawag sa mga polis atol sa ilang mga operasyon, tungod lang kay iyang mga higala ang maapiki, lain na nang istoryaha.  Way balaod nga malapas kon makighuguy-hugoy bisan sa labing gikaintapang mga sakop sa katilingban.  Apan kon gamiton nang gahom pagbaraw sa pagpatuman sa balaod, di lang protesta ang angay niya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 30, 2010

                        Mas sayon pagtikas

 

            Karong gibasura na sa Comelec ang giawhag nga parallel manual count, ang nagpakabana nga mga pundok nga nagduda sa kakasaligan sa PCOS machines angayng motabang na pagtapak sa mga buslot sa labing unang nasudnong automated nga piniliay karong Mayo 10.  Hinaot nga ang nahibiling mga adlaw gamiton pagpaningkamot nga di matinuod ang ilang mga kahadlok.  Inay pagpanghudlat nga mapakyas ang piniliay.

            May sukaranang Comelec pagsalikway sa manumanong iskutenyo.  Salamat sa election officers ug mga eksperto, ang Comelec maoy labing nahibawo nga ang manumanong ihap mas daling tikason.  Mas kasaligan ang Comelec kay sa mga pundok nga nagtamod lang sa papel, wa ganing kakita unsa kahasol ang binuntagay nga manumanong pag-kahun-kahon sa mga presinto tungod sa way kinutobang lalis kinsay gipili sa mga botante.

                        -o0o-

            Nabantang ang kahaguka sa sukaranan sa mga awhag sa nagkalainlaing mga pundok sa parallel manual count dihang ang mga tigpasiugda nagpatuyang na lang pag-usab-usab sa mga kundisyon nga ilang gipahamtang:

·        Sa sinugdanan, 100% gyod nga manumano nga ihap sa tanang lokal ug nasudnon nga mga katungdanan ang ilang giawhag;

·        Nakamatngon tingali sa ka-imposible sa ilang gipangayo, ang mga boto na lang sa presidente, bise presidente, gobernador, bise gobernador ug mayor na lang ang ilang ipa-ihap og manumano; ug

·        Dihang nakumbinser nga maabtan og siyam-siyam una maproklamar ang mga mananaog kon uyonan ang ilang awhag, nisugyot nga ang mga boto na lang sa presidente ang iphon.

                        -o0o-

            Wa pa hinuon mahugno ang kalibotan alang sa mga pundok nga kumbinsidong maniobrahon gyong sangpotanan sa piniliay pinaagi sa PCOS machines ug sa digital transmission sa mga boto gikan sa mga presinto ngadto sa servers sa Comelec, politikanhong mga partido, citizens arm ug Kapisanan ng mga Brodkaster ng Pilipinas.

            Ang balaod sa automation nagmando nga ipahigayon ang random manual audit sa usa ka presinto matag distrito.  Ang Comelec nipausbaw sa himoan sa audit ngadto sa lima ka presinto matag distrito.  Nga unya pa ilhon sa alas-3 sa hapon sa adlaw sa piniliay.  Ug ang manumanong ihap himuon sa bag-ong board of election inspectors nga way labot sa pagduma sa mapiliang mga presinto.

                        -o0o-

            Bisan ang random manual audit mahimo hinuong dudahan.  Ang nagpakabana nga mga pundok di mabasol kon motumbok sa masulub-ong kasaysayan sa Comelec nga nalutsan sa dagdag-bawas ug ubang nangaging mga maniobra.  Labi na nga nipasidaan si Defense Secretary Norberto Gonzales nga gisuburnohan na sa labing menos duha ka piliunon pagka presidente ang mga opisyal sa Comelec.

            Wa tinuoy dag-anan ang PCOS machines kon nasuburnohan nang taga Comelec ug kon tinuod nga kakonsabo na sila sa banggiitan nga mga tiglubag sa piniliay.  Apan mahimong mas sayon pa gyod ang pagmaniobra kon manumano ang iskutenyo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 29, 2010

                        Yagaw nga holiday

 

            Haskang paita sa Malakanyang.  Hasta sa pagpahibawo sa holidays wa na magkadimao.  Si Labor Secretary Marianito Roque maoy labing uwahing nabiktima sa nagkatibuwaag nang burukrasya sa palasyo.  Hangtod gahapon sa udto, si Roque niinsistir nga di ibalhin ang holiday sa Mayo 1, nga natunong sa adlawng Sabado.  Matod niya exempted ang Labor Day sa Proclamation 1841 nga nagmando pagbalhin sa tanang holidays ngadto sa labing duol nga Lunes aron makapahimus ang katawhan sa mas taas nga weekends.

            Apan dayong ala-una gahapon sa hapon, gisupo si Roque ni Executive Secretary Leandro Mendoza.  Kinsa nipahibawo nga ang holiday sa Mayo 1 gibalhin ngadto sa Lunes, Mayo 3.

                        -o0o-

            Di pa man hinuon uwahi.  Lahi sa nangaging mga higayon sa kalit-kalit nga pag-usab-usab sa holidays nga ang pahibawo gihimo sa bisperas na.  Gani, ang daghang nalipay sa pagbalhin sa holiday makalatid pa sa ilang mga lakaw ug ubang kalihokan pagpahimus sa tulo ka adlaw nga weekend.

            Wa untay problema kon di pa tungod ni Roque.  Nga gihimong kiko sa iyang kaugalingong amo.  Kinsa nipasalig nga di siya manginlabot sa politika kay igahin ang kataposang mga adlaw sa iyang pamunoan sa epektibong pagduma sa nasud.  Apan kon sa yanong pagtakda sa holidays di magkadimao, may sukaranan ang pagduda nga mas natingob ang iyang panghunahuna lapas sa kinutoban sa iyang termino sa udtong tutok sa Hunyo 30.

                        -o0o-

            Wa pa gani kahibawo si Roque unsay nakaigo niya, gibahaan ang iyang buhatan sa mga pangutana.  Di na ba madoble ang suholan sa mga motrabaho karong Sabado, Mayo 1?  Ordinaryo na ba lang nga adlawng tingtrabaho ang Adlaw sa Pamuo?   Pila may patong sa suholan sa mga motrabaho karong Lunes—100% nga maoy angayng madawat sa regular holidays; o 30% lang sa special holidays?

            Laing pangutana nga wa pa matubag sa buhatan ni Roque hangtod sa akong pagsuwat ini:  May suholan bang madawat ang kaswal nga mga kawani karong Mayo 3?  O maigo na sab sila sa madaugdaugon nga no-work-no-pay policy?

                        -o0o-

            Ang pag-usab-usab sa holidays, ug ang pagbalhin pa gyod sa inusab nang holidays, maoy usa sa nangalisbong kabilin sa pamunoang Arroyo.  Daghang naggusbat nga mga laraw sa mga buhatan sa kagamhanan ug sa pribadong sektor tungod sa iyang gipanghambog nga holiday economics.

            Angay siyang pahinumdoman nga ang holiday economics magpus lang kon may kuwarta ang katawhan nga ika-biyahe ug ikapamalit.  Apan salamat sa iyang paglansang sa minimum nga suholan, hunahuna ray nagdako sa katawhan sa paglangyaw sa laing mga dapit ug pagpamalit sa mga panginahanglan alang sa mga lulinghayaw.  Sagdi lang, may konsuylo man.  Kon tumanon ni Arroyo nga di niya lubagong piniliay aron kalugwayang iyang termino, mahimong nasudnong holiday ang pagsaulog sa katawhang mahuwasan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for April 28, 2010

                        Bag-ong balota

 

            Mas maayo gihapon nga modagkot og kandila.  Kay sa pagtunglo sa kangitngit.  Mao ni angayng hinumdoman sa nagpakabana nga mga sektor sa katilingban nga nagsige og pasidaan nga tikason ang umaabot nga piniliay.  Nga ang labing unang nasudnong automated nga piniliay mosabotahe sa kabubut-on sa katawhan ug mosangpot sa lapad nga kaguliyang.

            Kon hangtod karon nagduda sila sa automation, uwahi nang tanan.  Kaniadto pa untang nikisikisi dihang gituki pa sa Kongreso ang balaod sa automation.  Kaniadto unta sa wa pa masubasta ang P7.2 bilyones nga kontrata nga nadaog sa Smartmatic.  Kaniadto unta nga duna pay igong panahon ang Comelec sa pagpangandam sa hingpit nga manumano nga piniliay.

                        -o0o-

            Laing nagpuyo pa sa langob hangtod karon mao si Cebu City Vice Mayor Michael Rama.  Kinsa nipasidaan nga di pa andam ang mga botante sa 28 ka pulgada nga balota nga gamiton sa umaabot nga piniliay.  Nabalaka si Rama nga ang mga botante nga ubos og edukasyon ug hamtong nag pangedaron maglisod sa pagbotar ginamit ang bag-ong balota.

            May balita kong Rama.  Ang mga botante mas utokan pa niya.  Sa nasudnong survey sa Social Weather Stations (SWS) sa niaging tuig, nakaplagan nga dul-an sa 90% sa mga botante andam na ug mas sayonan pa gani sa pag-shade, inay pagsuwat, sa mga ngan sa mga kandidato nga ilang mapilian.

                        -o0o-

            Gitumbok sa mga napangutana sa SWS ang pasulit nga ilang nakuha sa mga tinun-an pa sila ug sa mga transaksiyon sa mga bangko ug ubang mga buhatan karong dagko na sila.  Apil sa ilang gitumbok nga nakapaandam nila sa bag-ong balota mao ang, ug nahadlok kong nataligam-an lang ning Rama, National College Entrance Examination (NCEE).

            Karong gisugdan na sa Comelec ang pag-apud-apod sa Voter Information Sheets, nga gipatik nila isip tinuod gyod nga sample ballots, mapamatud-an sa mga botante nga way sukaranan ang kahadlok sa mga politiko samang Rama.  Mas maayo pa nga inay manghadlok gamiton ni Rama ang makinarya sa BOPK pagtabang pag-edukar sa mga botante.

                        -o0o-

            Ambot moinsistir ba gihapon si Rama nga mas lisod ang pag-shade kay wa pagsuwat sa iyang ngan sa balota.  Katabangan niyang mga botante kon mas ipabansiwag sa iyang campaign materials ang iyang apelyido ("Rama") kay sa iyang angga ("Mike") ug pahinumdoman sila nga "8" ang iyang numero, gitaliwad-an nilang "Osmena, John Henry Renner Sonny" ug "Saavedra, Crisologo Vazquez Cris."

            Mas maayo tingaling, inay initan ang bag-ong balota, papahuwayon sa hingpit ni Rama ang mga pasangil nga naglambigit niya sa gidudahang durugista sa Sugbo.  Way motuo sa gibanhawng pasangil nga gipaukyab sa iyang mga kaatbang.  Apan iyang obligasyon ang pagpatin-aw sa mga Sugbuanon, di lang nilang Mayor Tomas Osmena ug mga konsehal atol sa tinak-opang tigom.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com