Arangkada of Leo Lastimosa for March 14, 2011

Hulgang nukleyar

Bisan sa kalayo ra sa Pilipinas gikan sa duha ka naapiking reactors sa Fukushima Daiichi Nuclear Power Station, gitun-an na sa mga eksperto ang posibleng kadaot nga atong mahiagoman kon, simbako layo ra to, tabukon og pito ka lawod, moabot dinhi ang hinungaw sa radiation tungod sa kakusog sa bawod.
May sukaranan ang pangandam nilang Presidente Noynoy Aquino ug sa kadagkoan sa National Security Council (NSC), Philippine Nuclear Research Institute ug Philippine Atmospheric Geophysical and Astronomical Services Administration (Pagasa).  Sa akong pagsuwat ini, niangkon na ang kadagkoan sa Japan sa kahigayonan sa meltdown sa duha nila ka plantang nukleyar.

-o0o-

Ang duha ka 40 anyos na nga plantang nukleyar sa Fukushima Daiichi gitukod aron makasugakod sa 7.9 magnitude nga linog.  Samtang nakalahutay unta sa 9.0 magnitude nga linog niadtong Biyernes, nga nisangpot sa automatic shutdown sa mga planta, way nakapangandam sa nisunod nga tsunami nga nakaguba sa duha ka sapaw sa pangandam pagpabugnaw sa planta nga, sama sa ordinaryong oven, magpabiling magbaga bisan napawong na:

• Nawagtang ang suplay sa kuryente tungod sa pagkaputol sa mga alambre human bahai ang planta; ug
• Naapil og kagguba ang diesel generators nga mao untay alternatibong mopabugnaw sa mga planta kon wa nay kuryente.

-o0o-

Ang kataposang linya sa depensa batok sa pag-ulbo sa mga plantang nukleyar mao ang mga baterya nga nilungtad lang og walo ka oras.  Maong napugos nang mga tagduma sa planta pagpasud sa dagat, nga desperadong lakang kay di na man kapuslan ang mga planta karong nabasa na sa dagat.
Ang pasiunang pag-ulbo sa usa sa mga planta niadtong Sabado, bisan giingon sa mga tagduma nga nakaapektar lang sa outer building ug wa sa reactors, nagmatuod sa kaseryuso sa suliran.  Pun-an pa nga sa silingang Daini Nuclear Plant, dunay laing tulo ka reactors nga nawad-an sa ilang cooling systems.  Sa kinatibuk-an, ang Japan dunay 17 ka plantang nukleyar nga naglakip sa 55 ka reactors ug maoy nagsuplay sa 30% sa ilang panginahanglan sa kuryente.

-o0o-

Gibasol karon sa mga eksperto sa Estados Unidos Ug Francia ang kalangay sa Japan paghimo sa labing tukma ug dinalian nga mga lakang pagpugong sa meltdown:

• Gibalibaran nilang hinabang nga coolants nga gitanyag ni US President Barack Obama pila ka takna human nabutyag ang krisis, aron lang dawaton dihang naapiki na;
• Nagdumili sila pagpahungaw og gamayng bahin sa radiation, tungod sa kahadlok nga tulisukon sa mga Hapones nga kusganong nisupak sa mga plantang nukleyar human sa pagpamomba sa Hiroshima ug Nagasaki niadtong 1945, nga makalikay unta sa nag-ung-ong nga mas dakong katalagman (napugos ra gihapon sila pagpahungaw sa planta nga nisangpot sa dakong kadaot sa mga kawani sa planta ug sa 160 ka mga molupyo sa Fukushima nga wa dayon makabakwet).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 13, 2011

Unsay tsunami?
Puslan mang wa tay mahimo pagtag-an ug pagpugong sa linog ug tsunami, ato na lang sabton.  Usa sa labing suhito mao si Greg Valentine, geology professor sa University at Buffalo, The State University of New York Center for Geohazards Studies.  Nahinabi siya sa Scientific American:
Giunsa sa linog sa Japan pagmugna ang tsunami?
Ang tsunami namugna sa linog diin ang sawog ang Pacific Ocean nitibugsok sa ilawom sa kadagatan sa Japan.  50 ngadto sa 100 ka kilometro nga bantok nga yuta sa Pacific niirog paingon sa yuta sa ilawom sa kadagatan sa Japan nga di sama kabantok, ug mas gaan.  Sa ilang panag-abot, kusganon silang magbag-iray.  Namugna ang kusganong puwersa sa dagat.  Dihang nag-ukang sila, ang yuta sa Pacific kalit nga nihagsa ug ang yuta sa Asya nga kabahin ang Japan nisulbong.  Nabugwak ang daghang tubig, ug maoy hinungdan sa tsunami.
Unsay kalainan sa tsunami sa kasarangang mga bawod?
Ang tsunami paspas kaayo.  Ang kasarangang bawod gipalihok sa hangin, maong managsama rang ilang gikusgon.  Ang gikusgon sa tsunami mag-agad sa giladmon.  Sa bukas nga kadagatan nga may giladmon nga lima ka kilometro, ang tsunami moabot og 800 ka kiometro matag oras.  Ang sa tsunami sa dagat nga may giladmon nga tunga sa kilometro moabot og 260 ka kilometro matag oras.
Unsaon pagkausab sa tsunami inig abot sa kabaybayonan?
Makadaot kaayong tsunami kay, samtang magkaduol sa baybayon, mohinay kini, mao nga ang tubig sa atubangan sa bawod mas hinay kay sa tubig luyo sa bawod.  Magsapaway ug magpatungpatong ang tubig.  Moabot hangtod sa 20 ka metro ang gitas-on sa bawod ug magpabilin nga ingon ana sa dugayng higayon.  Maong mabahaan ang mga luna, bisan layo na sa dagat, nga ubos sa gitas-on sa tsunami.
Matag-an bang gitas-on sa tsunami sa di pa moabot sa baybayon?
Matag-an ang agianan ug gikusgon sa tsunami, apan lisod itakda ang gitas-on.  Mag-agad ni sa gikusgon ug gidaghanon sa bawod ug sa porma sa sawog sa dagat--unsa kakalit nga momabaw.
Kuyaw bang ang aftershocks sa linog sa Japan makamugna og dugang tsunami?
Kuyaw.  Ang pagkausab sa bahin sa sawog sa Pacific Ocean ug kadagatan sa Japan makaapektar sa kaliboan ka kilometro sa Pacific plate nga nagpaingon sa ubos sa Asian plate.  Apan kon duna may laing tsunami di na sama kabangis.
Unsa kakusog ang aftershock aron makamugna og tsunami?
Ang magnitude 6 o mas kusog pa makamugna og tsunami, apan mag-agad sa matang sa linog.  Kon ang duha ka tipaka sa yuta modailos lang sa usag-usa, sama sa San Andreas Fault sa California, gamay rang tsunami.  Ang hinungdan sa dakong tsunami sa Japan mao nga bangis kaayong binag-iray sa yuta nga nakapalihok sa dakong bahin sa dagat.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 11, 2011

                Paglawog sa OFWs

        Maayo tingaling laslasan og diyutay sa kadagkoan sa gobyerno ang pagarpar sa ilang kaandam pag-atiman sa OFWs nga namakwet, ug busa nawad-an og trabaho, tungod sa kagubot sa Libya.  Ang ilang gipagawal nga P10,000 nga financial assistance, lokal nga mga trabaho ug ginagmay nga patigayon mahimong makapagaan sa palas-unon apan di garantiya nga ang OFWs makapadayon pagpatungha sa ilang mga anak, makapatambal sa ilang mga masakiton ug makahatag sa ilang pamilya og sanag nga ugma.

        Mas maayo pang angkunon sa gobyerno nga duna tay dakong krisis sa panrabaho.  Nga maoy hinungdan nga ilang gidasig, inay gibadlong, ang minilyon ka OFWs pagbiya sa ilang yutang natawhan ug pagpanimpad sa langyawng kabaybayonan.

-o0o-

        Panghambog ra gyoy puhonan sa Overseas Workers Welfare Administration (OWWA), Philippine Overseas Employment Administration (POEA), Department of Labor and Employment (Dole) ug Department of Foreign Affairs (DFA).  Haskang dugaya nilang nakatabang sa naapiki nga OFWs sa Libya.  Nangilog pa gyod og kredito sa langyawng employers nga maoy naghago ug niggasto sa pagpabakwet sa OFWs ug ubang langyawng mga mamumuo.

        Ug wa silay laraw alang sa OFWs sa Saudi Arabia ug ubang nagkaguliyang nga mga nasud sa Middle East ug North Africa.  Kutob ra sila sa panghinaot nga di manakod ang gubat sa Libya.  Sama rang nangandoy nga mohunong ang katawhan pag-alsa batok sa kurakot ug madaugdaugon nilang pamunoan.

-o0o-

        Ang lapad nga pakigbisog alang sa kagawasan ug demokrasya sa mga nasud nga giduma og mga diktadura sud na sa daghang mga dekada di nang kapugngan.  Sama sa katawhang Pilipinhon nga nilingkawas sa diktadurang Ferdinand Marcos human sa kapin sa duha ka dekada, di na sila maggapos ni mapahilom.

        Giusikan sa atong kagamhanan ang tanang kahigayonan pagputol sa di makiangayon nga pagsangyaw ug pagtumod sa atong baratong kusog pamuo bisan ngadto sa labing kuyaw nga mga nasud.  Ang nisilaob nga krisis sa Libya ug kasilinganang mga nasud hinaot nga makapugos na nila pagmugna og mas disenteng kahigayonan sa trabaho dinhi sa atong kaugalingong nataran.

-o0o-

        Di makiangayon alang ni Presidente Noynoy Aquino nga siyay nakasapupo sa nangalisbo nga kabilin sa mga pamunoan nga iyang gisundan.  Apan usa nila mao ang iyang inahan busa di siya angayng magbagulbol.  Hinunoa, angayng dawaton ang makasaysayanong hagit pagbutang og kinutoban sa taas nang kasaysayan sa kaulipnan sa atong mga anak sa singot.

        Gisagop ni Aquino ang kinaham nga pagarpar sa mga nag-una niya ang pagmugna og minilyon ka bag-ong kahigayonan sa trabaho.  Hinaot nga iyang apilon ang pagpaningkamot nga makiangayon ang mahatag nga suholan ug benepisyo aron nga wa nay mangahas pagtalikod sa ilang mga anak ug pagsugal sa ilang kaluwas sa mga langyaw nga way pagtahud sa kaligdong sa ilang pakigbisog sa mas maayong kaugmaon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 9, 2011

                Lihay si Noynoy

        Ang reklamo ni kanhi kongresista Jose "Peping" Cojuangco nga bisan silang mga paryente maglisod pagpakigkita ni Presidente Noynoy Aquino nidason sa daghang kasayuran sa determinadong mga paningkamot sa bag-ong tagduma sa Malakanyang paglikay nga masuyop sa naandang influencia sa gamhanang mga pundok.  Si Cojuangco wa mag-inusara.  Daghang sama niya nga nagtuong sikit sa gahom apan naglisod pagduol ni Aquino.

        Maong sama ni Cojuangco napugos sila pagpadayag sa ilang kahimangod pinaagi sa media.  Nituyo gani pagsukwahi sa pipila ka baruganan sa palasyo.  Apan sa kaso ni Cojuangco ang nakigtagbo niya mao ang mga representante sa Presidential Management Staff (PMS) di si Aquino.

-o0o-

        Mapahimuslanong mga pundok sa Sugbo nagsugod na pagbaiid ni Aquino dihang nagkabantang na nga di kadaog ang ila untang gilaoman nga makapanalipod sa ilang mga interes--silang kanhi defense secretary Gibo Teodoro ug Senador Manny Villar.  Nagsugod dayon pagsusi kinsay mga suod ni Aquino sa Sugbo nga ilang mapangulitawhan.

        Apil sa una nilang natultolan mao ang Sugbuanong mga paryente ni Shalani Soledad, ang hinigugma ni Aquino nga aktibong nangampanya alang sa iyang kandidatura dinhi sa Sugbo.  Apan dihang naklaro nga di siya mahimong taytayan sa Malakanyang, labi na dihang nabisto nga nagkabuwag na silang Aquino, ang mga nakabubo na unta og dakong puhonan ni Shalani napugos sa pagpangita og laing kadangpan.

-o0o-

        Tungod sa pagtambong ni Aquino sa paglusad sa kandidatura ni kanhi Cebu City Councilor Junjun Davide pagka gobernador sa Sugbo, mas daghan ang nanambong kay sa gipaabot.  Maong napugos ang mga tigpasiugda sa pag-amut-amot aron pagtapak sa dakong kuwang sa ilang bayranan.

        Ang kakuwang sa kuwarta nabatyagan sa mga boluntaryo alang ni Aquino sa inadlawng panginahanglan sa ilang headquarters sa Dakbayan sa Sugbo.  Maong gihangop nila ang P20 milyones nga tanyag sa ka dakong negosyante sa Sugbo.  Ubos sa kundisyon nga magbutang sila og laing headquarters sa luna sa negosyante.  Apan ang negosyante nangampanya batok sa pipila ka lokal nga mga kandidato sa Liberal Party mao nga napugos sila pagbalibad.

-o0o-

        Karong presidente na si Aquino, ang iyang mga boluntaryo magkapuliki og balibad sa mga negosyante nga motanyag pagpahuwam sa ilang mga sakyanan matag duaw ni Aquino sa Sugbo.  Sa unang pagduaw ni Aquino dinhi uban sa iyang economic managers, haskang daghanang mga negosyante ang nabawo nga wa kapusli ang nag-atang nilang luho nga mga sakyanan dihang nagsinardinas ang delegasyon ni Aquino sa usa ka coaster.

        Mas daghang sakyanan ang nag-atang nang daan sa pagduaw ni Aquino atol sa Sinulog Grand Parade.  Apan nabawo na sang tanan dihang nikabayo si Aquino sa pickup sa Department of Environment and Natural Resources (DENR).

Hinaot nga di lang libreng mga sakyanan sa hakog nga mga interes ang malikayan ni Aquino.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 8, 2011

                Kalangay sa DepEd

        Gawas sa pasangil nga nanikas sa National Achievement Test (NAT) aron modako ang rating sa iyang tulonghaan ug moburot ang kahigayonan sa iyang promosyon, si Jessica Abayon, prinsipal sa Ramon Duterte Memorial National High School (RDMNHS), gitumbok sab nga nag-abuso sa iyang katungdanan ug nanghasi sa mga magtutudlo nga nangahas pagbisto sa iyang binuhatan.

        Mao ni hinungdan nga gisuspenso si Abayon ni Direktor Recaredo Borgonia sa Departamento sa Edukasyon (DepEd) sa Central Visayas.  Di hinuon silot ang 90 ka adlaw nga suspenso.  Gitumong ni aron di maggamit ni Abayon ang iyang buhatan pagguba sa mga ebidensiya ug paghasi sa mga saksi.  Gipanghinaot nga moggawas gyong kamatuoran sa imbestigasyon sa mga pasangil batok niya.

-o0o-

        Ang imbestigasyon nga gipasiugdahan ni Cebu City Asst. Schools Division Superintendent Salustiano T. Jimenez, pangu sa Division Investigation Committee, ug giaprobahan ni Dr. Rhea Mar A. Angtud, Cebu City Schools Division Superintendent, nakakita sab og igong sukaranan sa mosunod nga mga pasangil batok ni Abayon:

1. Pagpamalit og digital camera ug laptop alang sa personal nga katuyoan ug pagtipig sa kahimanan inay itugyan sa property custodian;
2. Paglapas sa Civil Service Laws pinaagi sa pagdumili pagrehistro sa iyang attendance sa Biometrics sa tulonghaan; ug
3. Paglapas sa pagdili sa DepEd sa "No Permit, No Exam Policy" dihang iyang gipagawas sa classrooms ang mga tinun-an nga wa kabayad sa mga amotan nga gipahamtang sa PTCA (Parents Teachers Community Association).

-o0o-

        Nakaplagan sab sa imbestigasyon sa Cebu City Division, nga gidasonan sa buhatang rehiyonal sa DepEd, nga gipanimaslan ni Abayon ang mga magtutudlo nga nangisog pagpasangil niya sa pagpanikas sa NAT ug ubang kahiwian.  Human nipasaka og pormal nga kaso batok ni Abayon, nikalit lang pagtibugsok ang rating sa mosunod nga nagpakabana nga mga magtutudlo:

1. Adelfa Salvador;
2. Nina Mae Arrogante; ug
3. Nimfadora Ungab.

        Silang tulo gikataho nga gipasidan-an sab ni Abayon nga isumbalik pagkiha kon modayon gyod pagpasaka og pormal nga kaso batok niya.

-o0o-

        Ang NAT sa RDMNHS nga maoy sentro sa kontrobersiya napahigayon niadto pang Marso 11, 2010, o tangkod nang usa ka tuig karong semanaha.  Nga karon pa makasohi ug masuspenso si Abayon, nagmatuod sa kaluya sa DepEd pagsusi sa mga pasangil batok sa iyang kadagkoan, nga nakahatag ni Abayon og tibuok tuig sa paglisudlisod sa mga magtutudlo nga nibarug batok niya.

        Tungod sa kahadlok nga maniobrahon na sang NAT karong tuiga kon di lang gihapon masilotan si Abayon, ang nangreklamong mga magtutudlo nidangop sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya! sa niaging buwan.  Dihang among gipakisayran, si Jimenez nipahibawo nga nahuman nang imbestigasyon ug naluwatan nang iyang mga rekomendasyon niadtong Disyembre.  Naabtan si Borgonia og duha ka buwan pagpatigbabaw sa rekomendasyon.  Hinaot nga di na siyam-siyaman ang pormal nga husay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 7, 2011

               Tikas sa NAT

        Sunudsunod nga ipahigayon ang Regional Echievement Test (RAT) ug National Achievement Test (NAT) sa mga tinun-an sa mga eskuylahang publiko ug pribado dinhi sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud karong buwana.  Ang tinuig nga mga pasulit sa tanang mga tinun-an sa elementarya ug high school dayong tapos sa tuig tingtungha gigamit sa Departamento sa Edukasyon (DepEd) isip sukaranan sa pagtuon ug pagpalambo sa kalidad sa edukasyon ug pagranggo sa mga eskuylahan.

Ang mas taas nga ranggo nga makuha sa mga eskuylahan human sa RAT ug NAT makatabang sa mga magtutudlo nga nangandoy og promosyon.  Mao nga dako kaayo ang tentasyon alang sa mga labing ambisyuso nila pagmaniobra sa pasulit.

-o0o-

        Pila ka adlaw sa wa pa ang NAT sa niaging tuig, ang mga magtutudlo sa Ramon Duterte Memorial National High School (RDMNHS) sa Dakbayan sa Sugbo gipatawag sa ilang prinsipal sa usa ka tigom.  Usa sa mga nakatambong sa tigom niingon nga labihan nilang kurata dihang giingnan nga:

1. Mangandam paghatag sa labing tukma nga tubag sa mga pangutana sa NAT sa ilang tagsa-tagsa ka subjects;
2. Hatagan sila sa NAT questionnaires inig abot gyod sa mga kopya sa principal's office sa sayong buntag ug ang codes sa ilang mga tubag i-apud-apod dayon sa tanang mga tinun-an nga niapil sa pasulit; ug
3. Di sila angayng mahadlok kay ang ilang gihimo dunay pagtugot gikan sa kadagkoan sa DepEd.

-o0o-

        Tuod man, morang piyesta ang NAT sa RDMNHS niadtong Marso 11, 2010:  Ang subject teachers nag-iyahay pagpanubag sa questionnaires nga mao pa lang gyoy pag-abot, laing pundok sa mga magtutudlo ang nangopya sa codes sa mga tubag ug niapud-apod dayon sa mga kopya ngadto sa mga tinun-an ug lain pa gyong pundok sa mga magtutudlo ang gidestino sa kusina, nangluto sa labing lamiang putahe alang sa mga bata.

        Ang resulta?  Nisaka ang RDMNHS regular classes gikan sa No. 39 ngadto sa Top 15 ug ang Night Classes, nga gigiyahan mismo sa prinsipal, nilayat gikan sa No. 33 ngadto sa Top 3 sa tibuok Cebu City Division.

-o0o-

        Ang magtutudlo nga nakatambong sa tigom nga gipatawag sa prinsipal, uban sa laing duha ka magtutudlo, nangisog pagbutyag sa kahiwian nga ilang gipasangil batok ni Jessica Abayon.  Apan human nakapasaka og reklamo sa DepEd, naapiki silang Adelfa Salvador, Nina Mae Arrogante ug Nimfadora Ungab.  Nidangop sila sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya! pagtiyabaw nga gigukod silang Abayon.

        Bisan sa iyang panghimakak sa mga pasangil, nakakita ang DepEd og igong sukaranan pagpasaka og mga kasong dishonesty, grave misconduct ug oppression batok ni Abayon.  Gisuspenso sa mosunod nga 90 ka adlaw.  Hinaot nga ang gituohang mga padrino ni Abayon di manglawgaw sa pormal nga husay sa nalangay na pag-ayong mga kaso.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 6, 2011

Cebu City Gazette

Usa sa akong mga tinubdan sa labing lab-as nga mga balita mahitungod sa nagpadayong mga paningkamot sa gobyerno pagpabakwet sa mga Sugbuanon ug mga Pinoy nga trabahante gikan sa Libya, gawas sa way hunong nga updates sa abs-cbnnews.com ug ubang news websites, mao ang Official Gazette of the Republic of the Philippines (gov.ph).
Pila ka gutlo sa di pa makuha sa news websites, mamantala na sa Official Gazette ang press releases sa Department of Foreign Affairs (DFA) ug Department of Labor and Employment (Dole).  Mapuslanon kaayo labi na sa inadlaw nilang paghingpit sa listahan sa nakabakwet nang OFWs, ilang employers, mga dapit sa Libya nga ilang gigikanan ug kinsay nakabalik na sa Pilipinas.

-o0o-

Ang Official Gazette, nga gipasiugdahan ni Manuel Quezon III, bantogang peryodista nga nag-alagad sa pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino, maoy akong isugyot nga sundon sa Cebu City Hall.  Mas maayong alternatibo kay sa pag-usik-usik og dugang kuwarta nga mas kapuslan alang sa mas dinaliang mga panginahanglan sa Sugbuanong mga magbubuhis.
Inay maghagu-hago pagpatik sa kasayuran sa nagkalainlaing departamento kausa matag buwan (busa labihan nang bahawa), mas maayong i-upload matag adlaw sa "Cebu City Gazette."  Nga kon tinuod nga mapuslanon segurong kuhaon sa media sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud ug kalibotan.  Busa mapadangat ngadto sa mga Sugbuanon ug ubang katawhan nga mas daghan kay sa 20,000 nga nahatagan og kopya, nga pila ray magtagad pagbasa.

-o0o-

Niang pipila lang sa kaayuhan nga akong nakita kon mamantala ang Cebu City Gazette online:

• Labing sayon ug paspas nga gawasanan sa press releases ug mga hulagway sa kalihokan sa tanang buhatan sa City Hall;
• Transcript sa inadlaw nga press conferences ni Mayor Michael Rama nga masubay sa mga magbubuhis ug mga sakop sa media nga wa katambong;
• Labing kasaligang tinubdan sa kopya sa executive orders ni Rama ug mga ordinansahon sa Cebu City Council; ug
• Way gasto sa papel ug tinta ug di makadugang sa basura.

-o0o-

Kon gusto gyong Mayor Rama nga direktang makapadangat ug mas makapasabot sa iyang mga mensahe ngadto sa mga Sugbuanon, mahimong imantala ang kinatibuk-an niyang mga pamahayag.  Mahimo ganing i-upload og apil sa City Gazette ang audio ug video recordings, nga mabalikbalik pagpaminaw ug pagtan-aw, sa iyang mga pakigpung.  Ug mga kanta.
Way sukaranang kabalaka ni Rama nga pila ra ka Sugbuanon ang online.  Bisan dul-an ra sa katunga sa mga molupyo sa dakbayan ang dunay internet access, mas daghan gihapon sila kay sa maabot sa iyang newsletter.  Gawas pa, ang mahinungdanon ug dinaliang kasayuran sa City Gazette masibya ug mamantala gyod dayon sa broadcast ug print media.  Apil nang mga way katakos pagpada og reporters sa City Hall.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 3, 2011

Lubong sa linog

Di maayong mga balita alang sa mga paryente sa Sugbuanong nurses nga nagpabiling missing kapin na sa duha ka semana human sa makalilisang nga linog sa New Zealand:

• Wa nay namatikdan nga bisan gamay nga timaan sa kinabuhi sa Canterbury Television (CTV) building ug ubang nahugno nga buildings sa Christchurch;
• Tulo pa ka buwan gikan karon magsugod ang pag-ila sa naugkat nga mga patayng lawas kay gitingob pa sa gobyerno sa New Zealand ang ilang atensiyon sa pagpangita sa missing nga mga biktima; ug
• Mahimong dunay mga patayng lawas nga di mailhan ug may pipila nga di maugkat kay nasunog sab ang CTV building human sa linog ug sa kusog nga aftershocks.

-o0o-

Subling niawhag ang lokal nga mga opisyal sa Christchurch og dugang pailob sa kalangay pag-ila sa mga patayng lawas.  Sa akong pagsuwat ini, unom pa ka patayng lawas ang nailhan ug natugyan sa ilang mga tagtungod.  Kay sila ra ang dunay IDs.  Wa pay Sugbuanon, ni Pinoy, nga nailhan.
159 na ka patayng lawas ang naugkat.  Gikahadlokan nga kon mahingpit na ang search ug retrieval operations, mokabat sa 240 ang kinatibuk-ang maihap nga nakalas sa katalagman.  Nagpabilin hinuong lisod ug kuyaw ang pagtultol sa nahimutangan sa nahugnoan nga mga biktima tungod sa nagpadayong aftershocks nga nakahulga sa naghirig nang daan nga tag-as nga buildings.

-o0o-

Ang naugkat nga mga patayng lawas nga nahikay na sa mga tambalanan gida sa usa ka baseng militar aron maandam na alang sa pormal nga pagsugod sa pag-ila.  Nangabot na ang mga eksperto gikan sa Britanya ug Indonesia, kasagaran nila beterano sa pag-ila sa mga biktima sa tsunami sa Indonesia ug sa pagkalunod sa Princess of the Stars sa Romblon.
Gikabalak-an hinuon nga mas lisod ang ilang tahas sa Christchurch kay ang mga patayng lawas gawas nga nangapislat sa pagkapiyapi ug pagpatung-patong sa unom ka andana sa CTV building nangapaig pa gyod sa dakong sunog nga niulbo human sa linog.

-o0o-

Mas hinay ang linog sa Christchurch niadtong Martes kay sa unang linog sa samang dapit sa Septiyembre sa niaging tuig.  Maong giisip nga aftershock lang.  Apan mas dako ang kadaot.  Kay ang bag-ong linog nanukad sa ilawom gyod sa Christchurch ug mas taas ang ulbo sa yuta.  Segun sa mga eksperto sama ra nga gialsa ang buildings ug kalit nga gibundak pagbalik.  Maong inay motakilid ug matumba, kasagaran sa naigo nga buildings nagbarug lang gihapon apan nahunlak na.
Gilusad nang imbestigasyon kon wa bay pagpabaya sa bahin sa gobyerno nga gipasagdan lang ang buildings nga naigo sa linog niadtong Septiyembre.  Mahimong wa mangliki ni nadaot, apan natay-og ug nahuyang na diay pag-ayo ug natiwasan na lang sa ikaduhang linog.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for March 2, 2011

               Pagpalayas sa Ombudsman

        Nabali na gyod ang panahon.  Atol sa pagtuki sa mga sakop sa House Justice Committee sa impeachment complaints batok ni Ombudsman Merceditas Gutierrez, ang mayoriya klarong alyado na ni Presidente Noynoy Aquino.  Pipila na lay nidupa ni Gutierrez.

Sukwahi sa naandang talan-awon sa Kongreso sa niaging siyam ka tuig, nga bisan unsay gusto ni kanhi presidente Gloria Arroyo tumanon gyod sa mga kongresista, hapsay ang pag-aprobar sa mosunod nga mga mosyon:

1. Pagpadayon ang impeachment proceedings bisan nag-ung-ong pang motion for reconsideration ni Gutierrez sa Korte Suprema; ug
2. Pagpatigbabaw nga pulos may igong sukaranan ang duha ka impeachment complaints batok ni Gutierrez.

-o0o-

        Sa usa lang ka pamilok, ang impeachment proceedings batok ni Gutierrez, nga naggapos sa status quo ante order nga giluwatan sa labawng hukmanan sa Septiyembre sa niaging tuig, nakabuylo na.  Nakatabang pagpaspas sa proseso ang pagdumili ni Gutierrez pagsumiter sa iyang tubag ngadto sa komitiba.

Isunod na sa mga sakop sa komitiba ang pagsusi may igo bang sukaranan ang pagpasaka sa articles of impeachment ngadto sa Senado.  Himuon ni nila human mapaminaw ang mga nipasaka sa impeachment complaints ug ilang mga saksi.  Nga pulos nipasangil nga giyak-an ni Gutierrez ang gipasaka nilang mga kaso batok sa mga responsable sa labing dagkong anomalusong mga transaksiyon sa pamunoang Arroyo.

-o0o-

        Sukit-sukiton sa mga kongresista ang mga namasangil nga giyak-an ni Gutierrez ang mosunod nga mga kaso:

1. Nabulilyaso nga $329 milyones nga transaksiyon pagtukod sa National Broadband Network (NBN) uban sa ZTE Corporation sa China;
2. Kamatayon sa Sugbuanong Ensign Philip Pestaño human niya ibutyag ang mga anomaliya sa Philippine Navy;
3. P1 milyon nga panihapon sa delegasyon ni Arroyo sa Le Cirque restaurant sa New York;
4. P1.04 bilyones nga Mega-Pacific scam, P728 milyones nga fertilizer scam ug ubang mga eskandalo; ug
5. Pagdumili paghatag sa public records, apil nang Statement of Assets, Liabilities and Net Worth ni Kongresista Mikey Arroyo.

-o0o-

        Ang labing lig-on nga argumento sa mga alyado nilang Arroyo ug Gutierrez mao nga wa pa mahimong final ug executory ang paglibkas sa Korte Suprema sa status quo ante order kay kinahanglan pa nilang husayon ang motion for reconsideration nga gipasaka ni Gutierrez niadtong Lunes ug busa mahimong malapas ang iyang batakan nga katungod sa due process.

        Mas gituohan sa mayoriya sa mga kongresista ang mga argumento nga lima na lang ka adlaw ang nahibilin ug mapupos na ang 60 ka adlaw nga lugway sa komitiba pagsumiter sa impeachment complaint ngadto sa plenary sa House of Representatives, di makiangayon alang sa mga mag-uuma ug ubang complainants ang dugang kalangay sa impeachment proceedings ug di angayng isurender sa Kongreso ang iyang eksklusibong gahom sa impeachment ngadto sa pagpanghilabot sa Korte Suprema.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 28, 2011

Bakak sa Libya

Hapit na unta ko mopakpak sa pahibawo sa Department of Labor and Employment (Dole) nga dul-an sa 1,500 ka Pinoy nga mga trabahante ang nakagawas na sa Libya.  Apan nasagmuyo ko pagkabasa sa mga detalye gikan ni Labor Secretary Rosalinda Baldoz:

• Sa 1,491 ka OFWs, 14 gikan sa Tunisia, 60 gikan sa Turkey, 1,154 gikan sa Egypt ug duha gikan sa Madrid; ug
• 1,228 ra ang makabalik na sa Pilipinas sa mosunod nga mga adlaw.

Di ko maayo sa numero maong nagpalaban ko sa Google calculator.  Nga nipahibawo nako nga sa pinaburot nga numero nga gibandilyo sa Dole, 261 ra ang gikan sa Libya.

-o0o-

Nganong namakak na man sab ang gobyerno?  Wa pa ba sila motagam nga sa pag-ulbo sa kaguliyang sa Libya, sa way pagsusi sa kahimtang sa OFWs sa Tripoli ug ubang mga dapit, nidiretso dayon sila og pasalig nga wa kinahanglana ang pagpabakwet?  Wa pa ba diay sila mapaso sa ilang panghambog nga way bisan usa ka Pinoy nga naangol sa kusog nga linog sa New Zealand?
Nisuway ba sila og lipat-lipat sa numero sa OFWs nga nakagawas na sa Libya aron pagtabon sa ilang kauwaw nga nahurut-hurot na pagpabakwet ang mga trabahante sa ubang kanasuran ug ang mga Pinoy ug mga trabahante sa kabos nga kanasuran na lay nahibilin?

-o0o-

Laing wa itug-an ni Baldoz:  Kasagaran sa OFWs nga nakagawas sa Libya gihakot sa ilang langyawng employers, di sa atong gobyerno.  Nga hangtod karon nagsige lang gihapon og pagarpar nga may P100 milyones nga gahin sa evacuation apan nakigsabutsabot pa sila sa mga kompaniya sa barko ug ayroplano nga makahakot sa OFWs.
Niangkon ang Department of Foreign Affairs (DFA) nga naglisod sila paglusot sa mga linya sa komunikasyon sa atong embahada sa Tripoli.  Kay giputol sa diktadurang Moammar Gaddafi ang telepono, internet ug satellite.  Kon mao, unsaon man pagpakitabang sa OFWs ug unsaon man pagkahibawo sa embahada sa ilang kahimtang ug panginahanglan?

-o0o-

Mas dakong katalagman kon motuo ang gobyerno sa ilang propaganda.  Inay magsalig sa press releases sa Dole ug DFA, si Presidente Noynoy Aquino angayng mobasa sa mga pamahayag sa atong OFWs sa Benghazi ug Tripoli, nga nahinabi sa langyawng mga sakop sa media, di sa Dole ni sa DFA, nga gibiyaan sa ilang langyaw nga employers, ang uban wa gani mabaliki sa ilang mga pasaporte, gipanglungkab nang ilang pinuy-anan sa armadong mga tawo ug gipangawat ang ilang pagkaon ug kabtangan.
May sukaranan hinuong pasabot ni Aquino nga lisod ang pagbakwet kay nagkatibuwaag na ang OFWs ug gubot nang Libya.  Apan di unta maapsan ang Malakanyang sa mga panghitabo kon nilihok pa dayon--inay nanghambog nga wa kinahanglana ang pagpabakwet.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 27, 2011

Twitter sa 1986

Nadapit ang akong pagtagad sa pangutana ni Rico Lucena, ang nagduma sa tibuok adlaw namong kalihokan sa Fuente Osmena Rotunda pagtimaan sa ika-25 nga sumad sa Edsa People Power Revolution, ug sa ubang batan-ong mga sakop sa media:  Unsa kahay dagway sa Edsa Uno kon diha pay Facebook, Twitter ug ubang social media networks?
Mas sayon unta ang pagpangita og mga hulagway sa pagsugod sa mga Sugbuanon sa mga protesta batok ni Ferdinand Marcos.  Ang People Power wa magsugod sa Edsa.  Ni sa 1986.  Nibarug batok sa diktadura ang mga Sugbuanon pinaagi sa freedom marches sa Fuente Osmena ug kadalanan sa Sugbo bisan sa wa pa patya si Ninoy Aquino.

-o0o-

Di sab unta ko maglisod pagtuman sa tahas nga akong lindog karong adlawa paghingan sa labing bantogang mga magsisibya sa Sugbo.  Maong pasayloa nga hingpit nakong saligan ang akong panumdoman.  Sa laing pagkasulti, kutob ra gyod ni sa mahinumdoman.
Labing bantogan sa mga magsisibya nga nibarug batok ni Marcos mao si Natalio "Talyux" Bacalso, sakop sa Pusyon Bisaya nga nangharos sa piniliay sa Interim Batasang Pambansa sa 1978.  Kaubanan niyang assemblymen nga nanglingkod hangtod 1984:  Hilario G. Davide Jr., Bartolome C. Cabangbang, Eutiquio C. Cimafranca, Alfonso N. Corominas, Jr., Filemon L. Fernandez, Jorge M. Kintanar, Valentino L. Legaspi, Mariano R. Logarta, Enrique L. Medina, Jr., Dominador M. Pernes, Jesus L. Villegas ug Julian B. Yballe.

-o0o-

Ang magsisibya nga labing makatubag sa pangutana ni Rico ug kaubanan mao si Inday Nita Cortes-Daluz:  Bantogang dramatorga sa 60's ug 70's nga nahimong simbolo sa pagsukol sa diktadurang Marcos sa 80's.  Siya ug ang radyo maoy Facebook ug Twitter niadtong higayona kay daghang Sugbuanon ang magtapok human nilag sibya asa ug kanus-a ang sunod nga protesta.

Niang kaubanan ni Inday Nita sa DYRE (nga gipakandadohan ni Marcos) ug ubang sibyaanan nga iyang gibalhinan:  Tony Avila, Tony Cuenco, Max Andrino, John Manalili, Bobby "J" Juanico, Atty, Maning Paradela, Vic Canoy, Mar Lopez ug uban pa.

-o0o-

Niang uban nga mga magsisibya sa Sugbo nga maisugong nibarug batok ni Marcos:  Atty. Migs Enriquez, Atty. Vic Villordon, Atty. David Ompoc, Roy Ladiona, Pat Sedigo, Jane Carabuena-Paredes ug Rolly Chica.
Duha ka tuig pa lang ko sa radyo dihang niulbo ang Edsa.  Ang among van sa DYLA, nga gipasanginlang itoy ni Marcos, gibalitok sa bagang duot sa katawhan sa Fuente Osmena nga nitambong sa paglusad ni Cory Aquino sa civil disobedience campaign.  Ang among grupo gipangulohan nilang George Carlos ug Cerge Remonde ug gisakpan nilang Boy Kyamko, Art Tariman, Emil Fortuna, Sam Costanilla, Jun Caña, Calvin Alfeche, Eric Labrada, John Felix Adlawan, James Arias, Warly Villasencio, Hermes Suaring, Ruben Carranza Jr., Danny Pobe, Neil Moreno ug Francis Wah.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 26, 2011

                Budhi sa OFWs

 

        Haskang nindota nga paminawon ni Presidente Noynoy Aquino sa iyang pahibawo nga, sukwahi sa mga pasangil sa pagpabaya sa iyang pamunoan, may P100 milyones nga gahin pagpabakwet sa Pinoy nga mga trabahante gikan sa gubat sa Libya, nakigsabot na sa mga kompaniya sa barko ug ayroplano nga kasakyan nila ug nadugangan nang mga kawani sa atong embahada sa Tripoli.

        Apan lahi ang kasinatian sa OFWs sa Tripoli ug ubang nagubot nga mga bahin sa Libya.  Wa silang kadawat og bisan unsang tabang gikan sa atong gobyerno.  Hagbay rang nakabakwet ang ubang langyaw nga mga trabahante.  Sila na lay nahibilin sa mga pinuy-anan nga gilungkab na sa armadong mga tawo.

-o0o-

        Samang kahingawa ang gibati sa OFWs human sa makalilisang nga linog sa New Zealand.  Nga mao na lay naningkamot pagtabang sa ilang kaugalingon kay way mga representante sa atong gobyerno nga nipakita nila.  Lahi sa ubang kanasuran nga nagkarakara pag-atiman sa ilang mga molupyo nga naigo ug nakalingkawas sa katalagman, ang atong gobyerno nangiyugpos lang.

        Kini tungod kay ang atong gobyerno nituo sa ilang kaugalingong propaganda.  Nakaingon na sila nga wa kinahanglana ang pagpabakwet sa OFWs sa Libya ug nga way Pinoy nga nabiktima sa linog sa Christchurch sa New Zealand.  Busa nganong maghago pa man tuod pagsusi sa aktuwal nga kahimtang sa atong mga kapamilya sa duha ka nasud?

-o0o-

        Mao ni hinungdan nganong nagpaabot ang atong embahada sa Wellington, New Zealand nagpaabot og duha ka una nagpada og mga representante ngadto sa nahitaboan sa linog sa Christchurch.  Gawas nga uwahi na, wa pa gyoy natabang ang duha ka representante sa OFWs nga nagtinguha pag-ila sa naugkat nga mga patayng lawas ug pagtukaw uban sa mga trabahante sa ubang kanasuran.

        Mao ni hinungdan nga gahapon pa nangabot ang dugang mga kawani sa embahada sa Tripoli, nga way nanubag sa nagbaha nga mga tawag pakitabang sa ilang hotlines ug nga ang DFA ug Dole way kasayuran hain mahimutang ug unsay gidangatan sa OFWs sa Libya.

-o0o-

        Ang pait nga kasinatian sa OFWs sa Libya ug New Zealand mao say nahiagoman sa ubang naapiking mga Pinoy sa ubang kanasuran.  Itom ba diay og kasingkasing ang mga tagduma sa atong mga embahada maong katuman sa batakan nilang tahas pag-atiman sa atong OFWs?

        Mahimong ang mas bantang nga hinungdan mao ang lapad nga pamolitika sa foreign service.  Nga nipalabi sa mga batabata sa mga politiko kay sa mas takos nga mga tagduma sa mga embahada.  Ug ang kapakyas sa pamunoang Aquino pagtapos na sa nangalisbo nga kabilin sa nangaging mga pamunoan nga espeso kaayo og ulug-ulog, apan lasaw kaayo og mga programa pagpanalipod, sa tinuod nga mga bayani nga nagpabiling buhi sa nasudnong ekonomiya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 23, 2011

        Pagkapukan ni Digal

    Ang iyang pagpadailos sa dakong tentasyon pagsulbad sud lang sa pila ka adlaw sa usa sa labing bangis nga krimen sa atong panahon uban ang pag-abiba sa mga nahugno sa trahedya ug sa saad sa makabungog nga pasidungog ug posibleng bituon sa iyang abaga (human siya bugalbugali nga gradwado lang sa ROTC), maoy nakatapos sa malipayon ug masaarong mga adlaw ni Koronel Erson Digal.
    Napugos si Digal pagluwat sa iyang katungdanan.  Di tungod sa kasaba ni Gobernador Gwen Garcia.  Di tungod kay namakak siya sa gobernadora.  Kon dili tungod kay nakalimot si Digal nga di ni mahitungod nilang duha.  Iyang gipakyas ang anghel nga si Ellah Joy Pique.

-o0o-

    Sukad sa sinugdanan sa kaso, nabantang ang pagsuway ni Digal paglambigit ni Garcia, nga maoy nipili ug nipahimutang niya sa katungdanan.  Dihang giisip nang Digal silang Sven Erik Berger ug Karen Castro Esdrelon nga mga suspitsado, nakumbinser dayon niya si Garcia, nga labihang lisorang birahon alang sa kalihokan nga wa maplano tungod sa kadaghan sa iyang mga gimbuhaton, pakighinabi sa mga dinakpan.
    Nagtuo tingali si Digal nga nalingaw ang gobernadora sa kalibotanong atensiyon nga nakuha sa krimen.  Ug masaligon nga sa dinaliang pagsulbad sa kaso, si Garcia ang labing unang mopikpik sa iyang abaga ug mangabogar sa kadagkoan sa kapolisan nga tukma lang nga gantihan siya og promosyon.

-o0o-

    Labing dakong sipyat ni Digal mao nga nakalimot siya sa iyang pagka polis.  Wa himoa ang batakan kaayong mga gimbuhaton sa pagsusi sa tanang anggulo sa misteryusong kaso.  Pagkakita niyang Berger ug Esdrelon, nga pulos kaamgid sa police sketch, nahimo siyang kabayo sa Sanciangko nga nag-antipara og bika--wa nay laing nakit-as gawas sa agianan paingon sa Panganiban.
    Mao ra ni bugtong katin-awan nganong bisan sa panagana sa iyang kaubanang mga imbestigador, iyang gitak-opan ang imbestigasyon, gihunong ang pagpangita sa uban pang mga ebidensiya, gideklarar nga nahuman nang trabaho sa kapolisan ug gidalidali pagpasaka ang kaso ngadto sa Cebu Provincial Prosecutor's Office.

-o0o-

    Ang nahitabo ni Digal leksiyon sa ubang mga opisyal sa kapolisan nga way laing gisaligan gawas sa ilang amo nga mga politiko.  Labihan nimong buhonga samtang maggamit pa nila.  Apan kon nahingpit nang imong kapuslanan, o kon magpasiugda og imong kaugalingong salida nga makapaduhig nila, wa kay pupanagana nga ibalibag, morang nuog, ngadto sa suok.
    Nga masulub-on nga komentaryo sa kahimtang sa propesyonalismo sa atong kapolisan.  Dako gihapon kaayo ang tingog sa mga politiko sa pagpahimutang sa ilang mga batabata sa labing mahinungdanon nga mga katungdanan sa kapolisan.  Kanus-a pa man mapatigbabaw ang sistema nga ang labing takos gyong mga opisyal ang moduma sa kapolisan, nga matinud-anong mopatuman sa balaod bisan kinsa ang hingtungdan ug bisan kinsa ang maig-an.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for February 22, 2011

Digal untouchable?

Ambot nganong wa pa siloti si Koronel Erson Digal, hepe sa Cebu Provincial Police Office (CPPO), sa iyang labawng mga opisyal.  O bisan girelibohan na lang sa iyang pagpangu sa imbestigasyon sa bangis nga pagdagit ug pagpatay ni Ellah Joy Pique.  Kay samtang siya pa ang nagduma sa imbestigasyon, nameligro nga makawang ang sibaw nga awhag sa hustisya alang ni Ellah Joy.
Ang iyang laktod nga pagtak-op sa imbestigasyon, bisan wa pa mahipos ang mahinungdanong mga ebidensiya, maoy labing dakong garantiya nga ang tinuoray nga mga kriminal magkalayo gikan sa mga kamot sa balaod.  Ang bugtong niyang gisandigan, ang testimoniya sa mga bata, mas kadudahan na tungod sa pasangil nga iyang giusab ang pamalibad sa unang bata nga nakakita sa mga dinakpan.

-o0o-

Naikog ba lang ang kadagkoan sa Police Regional Office (PRO) 7 ni Gobernador Gwen Garcia?  Nga giilang maoy giganahan ni Digal sa katungdanan?  Puti ba diay og kiting si PRO 7 Director Ager Ontog?  Nga managana diay pagdisiplina sa iyang mga sakop tungod sa pagtuo nga mga itoy sila sa gamhanan ug mahilabtanon nga mga politiko?
Apan klarong nipalayo na si Garcia kang Digal.  Human sa iyang pag-apil-apil og sukit-sukit sa mga dinakpan nga silang Sven Erik Berger ug Karen Castro Esdrelon atubangan sa mga kamera, wa na siya mosikit ni Digal.  Gani, giangkon ni Garcia nga siya ang nagpalihok sa National Bureau of Investigation (NBI) pagsusi sa mga alibi sa mga dinakpan.  Nganong wa pa may nakatandog ni Digal hangtod karon?

-o0o-

Si Digal, nga mas nabantog sa iyang pagpakaon ug pagpainom ug pag-ulug-ulog sa mga sakop sa media kay sa pagsulbad og dagkong mga kaso, di angayng maghuwat sa iyang kadagkoan.  Kay nahuman na man ang kasal nga iyang gipalabi kay sa pagtiwas pagsulbad sa usa sa labing bangis nga krimen sa atong panahon, angay niyang sundon ang kauban niyang opisyal nga nakapakita og talagsaong pasundayag sa kaikog.
Si Koronel Henry Binas ni-resign pagka hepe sa kapolisan sa Talisay human pasanginli nga nagbinastos sa usa ka babayeng reporter.  Mas seryuso ang mga pasangil sa pagpabaya ug pagpataka batok ni Digal.

-o0o-

Kon marelibohan si Digal, mas gawasnon nang iyang mga sakop nga mosusi sa uban pang mga anggulo.  Pagkakaron, ginapos sila kay nagsige na man og deklarar si Digal nga nasulbad nang kaso ug nahuman nang trabaho sa kapolisan ug igo na lang silang magpaabot sa resolusyon sa kaso nga nasang-at sa piskaliya.
Kon wa na si Digal, gawasnon na sang motabi ang imbestigador nga nakabati sa bata nga taga Minglanilla nga niingon, "Di man na sila, Sir," pagkakita niya nilang Berger ug Esdrelon pila ka gutlo human sila pugngi sa Mactan Cebu International Airport.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com