Arangkada of Leo Lastimosa for July 24, 2011

        Mas dakong Internet

    Tulo ka tuig ang nilabay, ang gidaghanon sa mga butang nga nasumpay sa Internet mas daghan pa kay sa mga tawo sa kalibotan.  Mao ni gibutyag sa Cisco, ang pangu sa kalibotanong networking nga nakausab sa paagi sa komunikasyon tali sa nagkalainlaing kahugpongan ug katawhan.  Sa ato pa, mas daghan ang computers, telepono ug tablets kay sa mga tawo nga nigamit nila.
    Human lang sa duha ka tuig, mas nidaghan pa ang mga butang sa worldwide web.  Hapit tanang kahimanan nga atong gigamit matag adlaw nasumpay na sa Internet.  Sa tuig 2020, gibanabana nga 50 bilyones na ka kahimanan ang mapalihok pinaagi sa Internet.

-o0o-

    Usa ka kompaniyang Dutch, ang Sparked, naggamit na karon og wireless sensors alang sa mga baka sa Netherlands.  Kon masakit o magmabdos ang baka, mopada siya og mensahe ngadto sa mag-uuma pinaagi sa sensor nga gibutang sa iyang dunggan.  Ang matag baka makapada og 20 mb nga data matag tuig.
    Ang mga mananambal naggamit na sab sa susamang teknolohiya.  Ang Corventis, kompaniyang nabantog sa iyang wireless cardiovascular solutions, nakahimo og wireless cardiac monitor nga mopada sa doktor og hingpit nga kasayuran sa kahimtang sa kasingkasing ug panglawas sa pasyente.  Mahimong mas una pa siyang mahibawo sa mga timaan sa mga risgo kay sa pasyente mismo.

-o0o-

    Gipaabot nga mas mapalambo pa ang katakos sa mga makina sa pakigsulti sa usag-usa ug makamugna og ilang kaugalingong sistema.  Gihimong pananglitan sa Cisco:

• Samtang natug ka, nitumaw ang kakulian nga makapalangay sa imong tigom sa sunod buntag baleg 45 minutos;
• Ang imong sakyanan nahibawo nga nagkinahanglan siyag 5 minutos pagpatubil og krudo;
• May aksidente sa imong ruta nga makapugos nimo paghimo og 15 minutos nga detour;
• Ang imong tren nipasidaang daan nga mauwahi og 20 minutos;
• Nakuha ning tanan sa imong alarm clock maong hatagan ka niya og dugang 5 minutos nga katug;
• Ang imong coffee maker magpaabot sab og dugang 5 minutos una moandar.

-o0o-

    Sa kataposan ning tuiga, gibanabana sa Cisco nga duna nay mga panimay nga makamugna og mas dakong Internet traffic kay sa tibuok Internet.  May mga kamera ug computers nga usa ka cubic millimeter na lay gidak-on.  Kon ipunon ang 150 nila sama rag gidak-on sa kuko sa atong kumagko.
    Tungod sa Internet Protocol version 6 (IPv6), nga maoy gipuli sa napuno nang IPv4, makahimo na ta pag-angkon og  340,282,366,920,938,463,463,374,607,431,763,211,456 ka Internet addresses.  O 100 alang sa matag atom sa atong planeta.  Matod sa Cisco kon binilyon ka mga butang ang masumpay, magsultianay ug magkat-onay sa usag usa, ang ato na lang imahinasyon ang nahibilin nga limitasyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 23, 2011

Bag-ong karibal sa FB

Nakasuway ka na ba sa Google+?  Nga sa akong pagsuwat ini, duna nay 18 milyones ka sakop?  Gilusad tulo ka semana ang nilabay, ang Google+ mao karoy labing paspas og tubo nga social media network.  Kini bisan tinak-opan pa sa publiko.  Kay di tanan makasud.  Bisan duna nay Google account, magkinahanglan ka og imbitasyon una makasud.
Gipaabot nga mas mopaspas ang pagdaghan sa mga sakop sa Google+ kon buksan na alang sa tanan, labi na ko i-advertise na sa YouTube, main search box ug ubang Google sites nga giduaw sa gibanabanang usa ka bilyon ka mga tawo sa tibuok kalibotan matag adlaw.

-o0o-

Wa pa hinuon sa kumingking ang mga sakop sa Google+ kon itandi sa 750 milyones ka sakop sa Facebook.  Nga nakuha sa labing dako nga social media network human sa pito ka tuig.  Dunay tulo ka pangagpas sa dangatan sa labing bag-ong eksperimento sa Google pagsud sa social media:

• Nga mahisama ni sa Google Buzz ug Google Wave nga mokagar human sagopa sa mga eksperto sa IT;
• Nga malansang isip ikaupat nga network kay nahigot nang mayoriya sa Facebook, Twitter ug LinkedIn;
• Nga mas makahulga ni sa Twitter kay sa Facebook; ug
• Nga maapsan ini ang Facebook ug mahimong labing dako, labing bukas, labing gawasnon ug labing mahigalaon nga social media network.

-o0o-

Sa pila ka adlaw pa lang nga pagsuway nako sa Google+, namatikdan nako ang mosunod niyang mga bentaha:

• Limitado ang gitas-on sa posts sa Facebook ug Twitter apan makahimo ka pag-post og bisan unsa kataas nga artikulo sa Google+;
• Mahimong padad-an sa imong posts sa Google+ bisan ang imong mga higala nga di pa sakop sa Google+;
• Makapili ka kinsa ray makabasa sa labing pribado nimong posts;
• Makahimo ka pagbutang sa imong mga higala sa nagkalainlaing circles nga di sila maghibaw-anay; ug
• Ikaw ray magbuot kansang posts ang imong mabasahan ug di mahibawo ang mga wa na nimo subaya ug busa di sila masakitan.

-o0o-

Ang labing dakong bentaha sa Google+ mao ang iyang integration sa nikatap ug nakabuylo nang Google sites.  Pananglitan, makahimo ka pag-post gikan sa Gmail, Google Reader, Google Docs, Google News, Picasaweb, Blogger ug uban pa.
Way limitasyon sa gidaghanon sa mga letrato nga imong ma-upload.  Ang karaang mga letrato nga imo nang na-upload sa Picasaweb, mahimong i-link sa imong account sa Google+.  Mas nindot ang layout sa mga letrato kay sa Facebook.  Ug ang labing dakong alas sa Google+ mao ang Hangout:  Video chat sa hangtod napu nimo ka higala, mas sayon ug mas daghan ang makaapil kay sa Skype ug mas tin-aw ug mas paspas kay sa one-on-one ra nga video chat sa Facebook.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 22, 2011

Mas abtik ang peke
Gipasigarbo sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) nga mas lisod nang pekehon ang bag-ong mga kuwarta nga ilang gipatik ug giluwatan.  Gipagamay dayon nila ang mga reklamo nga nikatap nang peke nga P20, P50 ug P100.  Nipasabot ang mga opisyal sa BSP nga tungod sa kadaghan sa bag-ong security features nga ilang gibutang, mas lisod nang ilaron ang katawhan.
Duna hinuon koy nakit-an nga buslot sa pasalig sa BSP.  Kasagaran nato wa pang kakupot sa bag-ong mga kuwarta.  Bisan gilusad ang bag-ong kuwarta niadto pang Disyembre sa niaging tuig.  Unsaon man intawon nato pag-ila sa peke nga wa pa man ta makalili sa tinuod?

-o0o-

Maayo na lang kay ang mga nagpakatap sa peke nga bag-ong mga kuwarta labaw pang way pagtahud sa katawhan nga gusto nilang biktimahon.  Kon pasikaran ang pasiunang peke nga P20, P50 ug P100 nga nahuptan ug nasusi sa BSP, mora ra og gi-photocopy ug taphaw ang mga kolor, maong dali ra kaayong mailhan.
Apan ang pag-abot sa pekeng mga kuwarta sa BSP nagpasabot nga duna gihapoy nabiktima.  Ang mga biktima mahimong pasanginlan nga nagtanga lang.  Apan mahimo sang nalipat lang kay wa pa gyoy ideya unsay dagway sa bag-ong mga kuwarta, mahimong nakumbinser lang nga tungod sa kalisod na ron sa panahon mora ra og gi-photocopy ug taphaw ang mga kolor sa bag-ong mga kuwarta.

-o0o-

Aron di ikaw ang sunod nga mabiktima, niang pipila sa bag-ong security features nga gibutang sa BSP:

• Ang bag-ong mga kuwarta di hamis kon dili may gagmayng bugdo kay hinimo sa panapton ug abaca;
• Ang serial numbers may usa o duha ka letra ug unom ngadto sa pito ka numero nga di managsama og gidak-on;
• Pinabugdo (embossed) ang pagpatik sa kantidad sa kuwarta (sama sa "Dalawampung Piso") ug sa "Republika ng Pilipinas"; ug
• Daghang watermarks ug security threads nga mabantang kon sihagon ang bag-ong mga kuwarta sa adlaw o suga.

-o0o-

Kutob ra hinuon ta sa paghanduraw sa security features sa bag-ong mga kuwarta hangtod nga ato na silang makuptan.  Kasagaran sa akong nailhan nga nakagamit na sa bag-ong mga kuwarta mao ang mga nagtrabaho o nakabiyahe sa Metro Manila.  Sa ato pa, sama sa naandan, sila gihapoy nag-una ug kita gihapoy iwit.
Kaila nakong mga opisyal sa mga bangko sa Sugbo nitug-an nga ang BSP padayon pang nipagawas sa bag-ong peso bills nga karaan pa ang desinyo.  Nga posibleng maoy hinungdan nga nihit pa kaayo ang giluwatan nga bag-ong mga kuwarta.  Ang nakapait mao nga ang mga sindikato wa pahigot sa naandang kalangay sa burukrasya sa gobyerno.  Hinaot nga mopaspas na ang lihok sa BSP sa di pa makakita ang mga mangingilad og mas maayo nga printers.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 21, 2011

Mga idolo

Dihang niasumir si Chief Inspector Eddie Ricamara isip kasamtangang hepe sa Talisay City Police Office, daghang nihangop sa kausaban nga iyang gisaad nga ipatuman:  Paglahugay sa iyang mga sakop aron nga mapakatap sila sa kabarangayan nga kasagarang mahitaboan sa mga krimen.  Gihulagway siyang sablig sa lab-as nga tubig sa kapolisan sa dakbayan nga gisungog sa sinagop sa mayor nga wa gyod nila mabadlong ug namantsahan sa eskandalo sa kanhi hepe nga gipasanginlang nagbinastos og babayeng sakop sa media.
Si Ricamara, nga tangtangon na sa katungdanan nga nagkinahanglan og mas taas nga ranggo, mas maila hinuon sa iyang kaugalingong eskandalo:  Nangayo siyag plite ni Joavan Fernandez aron pagdakop og suspitsadong mamumuno sa Mindanao.

-o0o-

Ang sipyat ni Ricamara mao ang pag-idolo og di maong mga tawo.  Una niyang gi-idolo si Cebu City Police Director Melvin Ramon Buenafe.  Kansang kawsa, nga mas gihingusgan kay sa pagbadlong sa ilegal nga drugas, ilegal nga sugal ug ubang krimen sa dakbayan, mao ang pagsabak-sabak ni Joavan.
Samang Buenafe, nikalit si Ricamara og kahimong eksperto sa rehabilitation.  Nahukman niya nga ang labing epektibong paagi pagbadlong ni Joavan dili ang taktika sa kanhi hepe nga si Supt. Henry Biñas, nga paggamit sa tanang aspeto sa balaod aron pag-apiki ni Joavan, kon dili ang pag-ulug-ulog niya.

-o0o-

Ug dihang nitumaw ang kahigayonan, nahukman sang Ricamara nga laing epektibong paagi pagpasubay ni Joavan sa tul-id nga agianan mao ang pagpangayo og plite niya.  Matod ni Ricamara naikog siyang manghangyo ni Talisay City Mayor Soc Fernandez nga nagkinahanglan sila og kuwarta pag-adto sa Mindanao aron pagsikop sa suspitsadong nipatay sa batan-ong polis sa Talisay.  Maong si Joavan ang iyang gidangpan.
Sa kinatibuk-ang pagduma ni Ricamara sa kapolisan sa Talisay, labing menos duha ka bench warrants ang naluwatan batok ni Joavan.  Apan way bisan usa nilang gi-serve ni Ricamara.  Klarong di ang kakuwang og kasayuran sa gitagoan ni Joavan ang hinungdan.  Kay natultolan man dayon dihang nangayo na og plite.

-o0o-

Laing sayop nga gi-idolo ni Ricamara maong pito ka obispo nga gipangulohan ni Butuan Bishop Juan de Dios Pueblos, nga nangayo ug nidawat og minilyon ka pesos nga igpapalit og mga sakyanan gikan ni kanhi presidente Gloria Arroyo ug sa Philippine Charity Sweepstakes Office.
Ang kalainan lang mao nga P1.7 milyones para sa brand new nga 4x4 nga Mitsubishi Montero Sport ang bugti sa paglingiw ni Pueblos sa daghang eskandalo ni Arroyo; apan plite ra para Mindanao ang presyo ni Ricamara.  Kinsa human sa malampusong operasyon sa Mindanao nipahibawo dayon nga iyang pasidunggan si Joavan.
Nga, sama sa lain niyang idolo nga si Cebu City Mayor Mike Rama, iyang himuon sa personal nga kapasidad, di isip hepe sa kapolisan sa Talisay.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 20, 2011

Way layasay

Bisan wa pang katudlo si Presidente Noynoy Aquino og bag-ong Ombudsman, nga gitakdang iyang himuon unya o sa di pang Agosto 4, ug pila lang ka adlaw human nipahawa si kanhi Ombudsman Merceditas Gutierrez, nakairog dayon ang mga kasong pagpangawkaw.  Nga, salamat sa kasipsip ni Gutierrez ngadtong kanhi presidente Gloria Arroyo ug sa iyang mga alyado sa Sugbo ug ubang bahin sa nasud, gilawalawaan na sud sa daghan uyamot nga katuigan.
Ambot nagpabilib ba lang sa Malakanyang, o tinuorayng nakalingkawas sa lagda ni Gutierrez pagyaka sa mga kaso batok sa iyang mga padrino, angayng dasigon ang Ombudsman pagpadayon pagtuman sa ilang tahas.

-o0o-

Usa sa makahuloganong lakang nga gihimo ni Acting Ombudsman Orlando Casimiro mao ang pagtukod og "superbody" nga mosusi sa mga kontrata ug transaksiyon sa gobyerno.  Gidasig niya sa pag-apil ang Commission on Audit (COA), Department of Justice (DOJ), National Bureau of Investigation (NBI), Anti-Money Laundering Council (AMLC) ug Bureau of Internal Revenue (BIR).

Igo lang gigamit ni Casimiro ang gahom sa Ombudsman pagmando sa mga buhatan sa gobyerno pagtugyan og kopya sa mga dokumento sa ilang gisudlan nga mga transaksiyon.  Wa ni mahunahunai ni Gutierrez kay ang labing dako niyang tagas mao man ang pagdupa sa nangalisbong mga transaksiyon nilang Arroyo ug kaubanan.

-o0o-

Si Casimiro, sama ni Visayas Ombudsman Pelagio Apostol, wa maapil sa upat ka nominees sa Judicial and Bar Council (JBC) nga pilian ni Aquino.  Apan igo na kaayong konsuylo nga wa sila maduhig sa pakauwaw sa karaang liderato bisan kon igo ra silang nagyangu-yango ug wa gyod mopakita og bisan gamay nga pagsupak sa salida ni Gutierrez.

Kinsa nihatag og mas dakong importansiya pagpangita sa makasul-ob sa labing nindot nga Filipiniana atol sa sinemana nga flag raising ceremonies sa ilang ulohang buhatan ug paghatag og bonus sa tanang kawani sa ulohang buhatan sa matag higayon nga nabasura sa Kongreso ang impeachment complaints batok niya.

-o0o-

Ang pilian ni Aquino nga ipuli ni Gutierrez, nga maoy gilaoman nga makapabuylo sa dugay nang nalansang nga kampanya batok sa pangurakot, mao silang retiradong Supreme Court Justice Conchita Carpio-Morales, Justice Undersecretary Leah Armamento, Presidential Commission on Good Government (PCGG) Ccommissioner Gerard Mosquera, ug kanhi DOJ Secretary Artemio Tuquero.
Nilang upat, si Morales maoy labing gikahadlokan nilang Arroyo ug sa iyang mga alyado.  Mao nga dihang nidawat sa nominasyon, gipakauwaw dayon siya sa mga turutot ni Arroyo.  Kinsa may sukaranan nga di nang katug nga maghayang.  Labi na nga human nabanhaw ang Hello Garci scandal, gilambigit sa PCSO scandal ug gikiha og plunder, gihulga na karon si Justice Secretary Leila de Lima nga ipaubos sa watchlist sa Buro sa Imigrasyon pagtino nga di makalayas paglikay sa mga pasangil batok niya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 19, 2011

Kaligdong sa tabang

Ang pagsulti usa ka butang, ang pagtuman sa sulti laing butang.  Ang pahibawo ni Arsobispo Jose Palma sa Sugbo nga susihon na nila unsay tuyo ug diin gikan ang mga donasyon alang sa mga proyekto sa Simbahang Katoliko pagtabang sa labing kabos, nga nakakuha sa pasidungog sa nagpakabana nga mga sektor, mao ang sayon nga bahin sa kausaban.  Ang pagpatuman ini mas lisod.
Ang kamatinud-anon nilang Palma ug ubang mga obispo pagpatuman sa kausaban human sila naduhig sa eskandalo sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) makasukod sa katinuod sa panultihon sa atong katiguwangan:  Kon ang pagbuhat sama pa kasayon sa pagsulti, ang tanang payag palasyo na karon.

-o0o-

Mabantang ang kalisod sa pagsusi unsay katuyoan ug diin gikan ang hinabang kay ang Simbahang Katoliko way gahom pagsupina sa mga saksi ug mga dokumento, gawas nga wa mabantog sa ilang katakos sa pagpangimbestigar, ni sa pagsubli sa kaligdong sa mga transaksiyon nga ilang sudlan.
Labing sayon nilang mapangayo, apan makamugna og di tiaw nga kabakikaw sa tanang hingtungdan, mao ang pagpangayo sa mosunod nga mga dokumento:

• Certification gikan sa Ombudsman nga way nag-ung-ong nga kasong pagpangawkaw batok nila;
• Certification gikan sa BIR nga matinud-anon silang nagbayad og tukmang buhis; ug
• Certification gikan sa Customs nga wa sila mahilambigit sa bisan unsang kaso sa smuggling.

-o0o-

Nagkasungi ang mga panglantaw kon ang limpiyo ba lang nga mga tinubdan ang kuhaan og hinabang nga kuwarta.  O dawatan sab og kuwarta bisan ang mga tinubdan nga kadudahan ang kaligdong, kansang kalihokan nasukwahi sa katuyoan sa proyekto.
Alang ni General William Booth, ang nagtukod sa Salvation Army:  "Akong dawaton ang tanang kuwarta nga akong makuha, ug ako silang waswasan sa mapasalamaton nga mga luna sa mga biyuda ug mga ilong tuwapos."

Apan wa say makalalis sa panagana nga maduhig ang proyekto, bisan unsa katarung sa katuyoan, sa kahugaw sa katuyoan sa mga tinubdan sa tabang.  Ang eskandalo sa PCSO nga nakapauwaw sa mga obispo ang labing uwahing ebidensiya.

-o0o-

Niay makahasol nga kasayuran nga akong nadawat:  Ang pito ka obispo nga nangayo ug gihatagan og mga sakyanan sa PCSO di ra maoy nakadawat og pabor gikan ni kanhi presidente Gloria Arroyo.  Kasaligang mga tinubdan nagbutyag nga ang kinabag-an sa mga obispo nakadawat og hangtod P500,000 matag usa sa matag tigom nga gipatawag sa Malakanyang nga ilang natambongan.  Pipila gani ka obispo giingon nga nahigam kay naneguro gyod pagpada og mga representante sa mga tigom nga di nila katambongan aron may makadawat sa ilang bahin.
Ang pito ka obispo gihulagway nga igo lang namentaha sa ilang kaubanan.  Masaligon nga makapangayo sila og dugang, patong sa abundang hinabang nga gituohang gikan sa panudlanan sa PCSO.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 18, 2011

Giduhig ang CBCP

Ang pundok nga gipangulohan ni kanhi Manila City Mayor Lito Atienza nga nangolekta karon og kuwarta aron ipamalit og mga sakyanan alang sa mga obispo nga niuli sa ilang mga sakyanan ngadto sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) ug ang laing pundok nga niinsistir nga wa unta mangayo og pasaylo ni niuli sa mga sakyanan ang mga obispo, nalipat sa tinuod nga isyu.
Nga nasabtan sa ligdong nga mga sakop sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP), nga salamat na lang nga mas daghan kay sa pipila ka obispo nga susama kahiktin og panghunahuna nilang Atienza ug kaubanan.

-o0o-

Ang tinuod nga isyu nga nakapaulbo sa kinabag-an sa mabuot nga mga Katoliko ug nakatay-og sa kaligdong sa Simbahang Katoliko, nga nabatyagan sa mga obispo ug kaparian ug maoy nakapaaghat nila pagpangayo og pasaylo ug pag-uli sa mga sakyanan ngadto sa PCSO, way labot sa matang ug presyo sa mga sakyanan ni sa legalidad sa pagpangayo ug pagdawat sa mga obispo.
Ang tinuod nga isyu mao ang katuyoan ni kanhi presidente Gloria Arroyo ug sa karaang liderato sa PCSO pagpanghatag sa minilyon ka pesos nga gipamalit sa mga sakyanan ug ang epekto sa mga gasa ngadto sa mga obispo nga nahatagan ug sa CBCP sa kinatibuk-an.

-o0o-

Nahilom ang mga obispo sa nangalisbo nga mga eskandalo nga gipasangil batok sa pamunoang Arroyo, sama sa Hello Garci, Fertilizer fund, paggamit sa kuwarta sa PCSO alang sa mga kandidato sa administrasyon sa piniliay sa 2001, misteryusong kabtangan sa mga Arroyo sa San Francsico, California, Jose Pidal, Northrail ug NBN-ZTE, nga wa matarung pag-imbestigar kay gilugpitan sa Malakanyang ang Kongreso ug ubang mga institusyon nga nagtinguha pagtugkad sa kamatuoran.
Aron ba kaha pagpapas sa bisan unsang nahibilin nga pagduda diin kapusta ang CBCP, ilang gipili isip presidente ang obispo nga giila nga labing suod sa Malakanyang, si Bishop Nereo Odchimar sa Tandag.  Nga ambot tungod ba kaha sa kaikog o napugos gyod, wa na magpapili alang sa ikaduhang termino ug pulihan nang Arsosbispo Jose Palma sa Sugbo karong Disyembre.

-o0o-

Di mabasol ang kinabag-an sa mga obispo nga nangayo og pasaylo sa ilang pagpangayo ug pagdawat og mga sakyanan gikan sa PCSO, nangisog pag-uli sa mga sakyanan, nanumpa pagsubli sa ilang relasyon uban sa PCSO ug ubang mga buhatan sa gobyerno nga gipasanginlan og mga anomaliya ug nagdumili pagdawat sa mga sakyanan nga gitanyag nilang Atienza ug kaubanan.
Maong klaro na nga ang katuyoan nilang Atienza ug kaubanan pagdupadupa kunohay sa mga obispo di ang pagpanalipod sa kaligdong sa simbahan.  Kon dili ang pagduhig na sab sa mga obispo sa laing papating nga kampanya pagbaraw sa mga pakisusi sa nangalisbong nilang mga transaksiyon sa niaging pamunoan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 17, 2011

          Tipigang mga awit

Bisan di takos, mangahas ko pagdapit nimo sa labing bag-o nakong proyekto.  Dugay kong naghinuktok unsaon ni pagpatuman:  Kinsay palihugon, kinsay konsultahon, kinsay patabangon, o kon ibasura na ba lang samtang wa pay daghang tawo nga nahasol.  Apan samtang nagsige og langay-langay, nag-anam sab kasibaw ang hagawgaw sa pagpadayon.

Maong nia ko, sa usa pa ka bakikaw nga higayon, mohangyo nimo sa pagtabang.  Kay wa koy laing kapaingnan.  Way laing madangpan.  Tuohi nga puno sa kaikog ning akong pagsamuksamok.  Apan nagpaugat lang gyod pagsuway.  Basin diay og imong limsan og kaluoy.  Gawas pa, ikaw ray makapatinuod ning damgoha.

-o0o-

Mosugyot ko nga mosuway ta pagtigom sa tanang awit nga Sugbuanon, gikan sa kinakaraanan ngadto sa kinabag-ohan.   Di nako masungko ang tanang pinuy-anan nga nagtipig sa kinaham nga mga awit sa atong kaugalingong dila.  Apan kon magtinabangay ta pagpangita, wa tingali awit, bisan ang labing nataligam-an, nga di nato matultolan.

Tigumon nato ang mga awit bisan unsay ilang bayanan, plaka o tape.  Mapaubsanon kong mosugyot nga ato silang i-digitize ngadto sa CD, DVD, o hard disk.  Kay alang nako, ang digitized nga Sugbuanong mga awit maoy dunay labing dakong kahigayonan sa paglahutay hangtod sa umaabot nga kaliwatan.  Mahimong mamalihug ta og recording studio pagpabilin sa labing maayong kalidad sa mga awit.  O mag-iyahay ta pag-usab sa mga plaka ug tapes ngadto sa MP3 files.  Apan ang labing una ug dinaliang gimbuhaton mao ang pagpangita ug pagtigom sa dugay nang wa madunggi nga Sugbuanong mga awit.  Sa di pa uwahi ang tanan.

-o0o-

Nananghid (ug nanghasol na sab) ko ni Dr. Jose "Sir Dodong" Gullas nga moggamit sa usa sa mga suok sa JRG Halad Museum aron maoy butangan sa matigom natong mga awit.  Giingnan ko sa akong maguwang sa Hong Kong nga sa di madugay may baligya nang 2 terabytes nga hard disk nga mora na lang kadako sa cellphone.  Ang usa ka terabyte kasudlan na sa tanang awit sa music library sa usa ka FM station.

Magpatabang ta og IT expert pag-configure sa hard disk aron ma-access sa digital listening stations nga napahimutang na karon sa Halad Museum ug mohikap na lang ang mga maminaw sa ulohan sa awit nga gusto nilang paminawon.

-o0o-

        Atong pabutangan og panagang ang hard disk aron nga di masudlan og virus ni makuhaan og files.  Tigumon nato ang mga awit aron matipigan sa museum, di aron kawaton ni negosyuhon sa mga way lingaw.

        Wa hinuoy makapugong sa mga tagtungod sa mga kompositor ug mga mag-aawit ug mga tagduma sa museum pag-apud-apod og mga kopya sa labing pinangita nga mga awit.  Busa, palihug lang, sugdi na, ug dasiga sang imong mga kaila, pag-utingkay sa gilawalawaang tapes ug plaka.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 15, 2011

Ligoy nga Kongreso

Sa unang tuig sa pangatungdanan sa mga kongresista ug mga senador nga napili niadtong Mayo 10 sa niaging tuig, 70 ra ka adlaw nga duna silay sesyon.  Sa ato pa, sa niaging 12 ka buwan, duha ra ka buwan ug 10 ka adlaw ang tinuod nilang trabaho.  Kapin sa siyam ka buwan ang ilang bakasyon.
Asa ka makakita og mas hayahay nga trabaho?  Nga mas taas ang bakasyon kay sa aktuwal nga trabaho?  Mas hayahay sila kay sa mga kongresista ug mga senador sa Estados Unidos nga, depende sa ilang mga hilisgutanan, mag-sesyon og gikan sa 130 ngadto sa 160 ka adlaw matag tuig.  Di pa gyod na mao.  Sa mga adlaw nga duna silay sesyon, ang atong mga kongresista ug mga senador motrabaho lang og pila ka oras.

-o0o-

Ang sesyon sa Kongreso magsugod sa alas-4 sa hapon ug mahuman sa alas-7 sa gabii.  Tagsa ra silang magtukaw sa lawom nang gabii.  Mahitabo lang kon may mahinungdanon ug dinalian nga kontrobersiyal nga mga kaso o mga balaodnon nga ilang tukion.  Nga gikinahanglan ang nominal voting.  Ug nga makahatag sab nila og kahigayonan pagsalida atubangan sa mga kamera sa nasudnon ug kalibotanong telebisyon.
May mga magbabalaod pa gani nga igo lang motubag sa roll call ug modayon og biya kon duna nay quorum.  Sa ato pa, sa 8,765 ka oras sa usa ka tuig, 210 ka oras ra ang labing taas nga matrabahoan sa mga kongresista ug mga senador ug 8,555 ka oras ang ilang bakasyon!  Maayo gani buhi pa sila.

-o0o-

Maong niulbo ang mga magbubuhis pagkabisto sa listahan sa mga kongresista nga ligoy.  Silang Kongresista Mikey Arroyo ug Kongresista Iggy Arroyo, kamaguwangang anak ug bayaw ni kanhi presidente Gloria Arroyo, nag-una sa listahan.
Dul-an sa katunga sa daginutong session days ang wa nila tungaha.  Apan nakadawat sa naandang suholan og mga benepisyo:  P70 milyones nga pork barrel; P420,000 nga suholan; P1.2 milyones nga allowances; P220,867 sa foreign travel; P650,000 nga district staff allocation; P120,000 sa consultants; P396,000 sa research; P788,763 sa consultative local travel; P129,600 sa communication; P120,000 sa supplies; P308,400 sa public affairs; P1.9 milyones sa central office staff; ug P600,000 sa ubang maintenance ug operating expenses.

-o0o-

Ang kinaham nga panagang sa mga kongresista mao nga ang pagtambong sa sesyon maoy labing sayon nilang trabaho.  Nga mas mahinungdanon ang pagkonsulta sa mga molupyo sa ilang distrito ug pag-apura sa pagpatuman sa mga proyekto.
Kanus-a ka nakonsulta sa imong kongresista?  Gawas pa, mas dako ang komisyon sa mga proyekto.  Maong busluton nang daan ang mga balaod, mas dagko pang gahong sa kadalanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 14, 2011

          28 ka Multicab

        Ang pag-uli sa mga obispo sa mga sakyanan nga ilang gipangayo ug nadawat gikan sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO), usa ka adlaw human sila nangayo og pasaylo sa publiko tungod sa ilang pagkalambigit sa eskandalo, makaiban apan di makapapas sa kauwawan nga nahiagoman sa Simbahang Katoliko.  Mahimo silang kapasanginlan nga uwahi na.  Apan makahimo sab pagsandig sa panultihon sa mga bugoy nga, "better late than later."

        Mahimong sawayon gihapon ang mga obispo, kay di na man gyod tuod mabawi ang ilang bulilyaso, apan mas maayo na lang kay sa wa silay gihimo.  O gitabonan ang salida sa ilang kaubanan ug magpapating ug magpa-bungul-bungol na lang sa sibaw nga mga komentaryo.

-o0o-

        Ang pagsuway ni Senador Miriam Defensor Santiago pag-ilog sa salida, pinaagi sa hingpit nga pag-absuwelto sa mga obispo sa bisan unsang responsibilidad sa mga pasangil nga ilang gigamit ang kuwarta sa PCSO alang sa personal ug relihiyusong katuyoan, gibaraw sa iya ra sang giduphan.

        Human putla ni Senate President Juan Ponce Enrile ang naandang emosyonal nga diskurso ni Santiago, si Arsobispo Orlando Quevedo sa Cotabato nibasa sa opisyal nga pamahayag sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP) nga nangayo og pasaylo ug sa pamahayag sa pito ka gipasanginlang mga obispo nga nipahibawo sa ilang pag-uli sa mga sakyanan.

-o0o-

Pila ka adlaw sa wa pa moduko ang mga obispo sa sibaw nga awhag pag-uli sa mga sakyanan, si Engr. Nigel Paul Villarete, General Manager sa Mactan-Cebu International Airport (MCIA), nisukwahi nang daan ug nipasabot nga di ni makiangayon alang sa mga magbubuhis kay:

1. Una, ang mga sakyanan naggamit na sa mga obispo sud sa pila ka katuigan busa nitidlom na pag-ayo ang bili kon itandi sa orihinal nga presyo sa ilang pagpalit; ug
2. Ikaduha, kuwarta ug dili mga sakyanan ang gihatag sa PCSO ngadto sa mga obispo (sa kaso ni Obispo Juan de Dios Pueblos sa Butuan, P1.7 milyones ang iyang nadawat gikan sa PCSO) ug busa angayng samang kantidad sa kuwarta ang ilang iuli.

-o0o-

        Human nangayo og pasaylo ug human iuli ang mga sakyanan, pipila ka obispo nagpakita og timaan nga wa pa gyod diay hingpit nga maghinulsol.  Kay padayong nitiyabaw nga nauwawan sila pag-ayo sa mga pasangil nga mga Pajero ang ilang nadawat.  Mora gyod og mawagtang ang eskandalo kay mas baratong mga sakyanan ang ilang nadawat.

        Apan way kalainan ang Pajero ug Montero sa panan-aw sa kinabag-an.  Tinuod nga labaw og P1 milyon ang presyo sa Pajero (P2.7M) kay sa Montero Sport.  Apan ang P1.7 milyones nga gigamit ni Pueblos pagpalit og Montero makapalit na unta og 28 ka multicab.  Nga bisan sa Caraga mas kapuslan sa mas daghang kabos.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 13, 2011

Bugti sa tabang

Bisan sa ilang pagpangayo og pasaylo sa publiko, ug bisan sa pasalig sa mga senador nga hatagan sila og tukmang pagtahud, ang mga obispo kinahanglan gihapong mohatag sa Senate Blue Ribbon Committee og dugang detalye sa resulta sa ilang imbestigasyon sa eskandalo sa pagpangayo ug pagdawat og mga sakyanan sa pipila nila ka obispo gikan sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) ug ni kanhi presidente Gloria Arroyo.
Di tang kapaabot nga binastuson og sukitsukit sa mga senador ang kadagkoan sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP) aron mapalig-on ang kaso batok sa mga obispo nga ginganlang nakadawat og pabor gikan sa PCSO.  Apan dunay mas mahinungdanong ipasabot ang CBCP.

-o0o-

Mas mahinungdanon kay sa pagpanubag sa mga ebidensiya nga nahipos sa Commission on Audit (COA) ug gibisto sa bag-ong liderato sa PCSO, mao ang pagpasabot sa CBCP sa usa sa labing mubo nga linya sa opisyal nilang pamahayag nga nangayo og pasaylo sa publiko tungod sa nitumaw nga kalibog sa managlahi nilang mga wali ug mga buhat.
Gipasabot ba ang ilang mga wali batok sa sugal, sa usa ka bahin, ug pagadawat og kuwarta gikan sa PCSO, sa pikas nga bahin?  Gipasabot ba ang ilang pagsaway sa pangurakot ug pag-apil sa kadudahang mga transaksiyon uban ni Arroyo ug sa ubang gipasanginlan nga mga kawatan?  O, sama sa naandan, motherhood statement ra ang ilang giluwatan?

-o0o-

May sukaranan ang awhag sa nagpakabana nga mga magbubuhis nga di makiangayon nga ang pito ra ka nanganlan nga mga obispo, ni ang pagpanghatag ra og mga sakyanan, ang imbestigahon.  Angay sab nga pakumpisalon ang ubang mga obispo ug kaparian nga nakapangayo sab og kuwarta ug ubang pabor di lang gikan sa PCSO ug ni Arroyo kon dili sa ubang mga politiko ug kadudahang mga tinubdan.
Nganong nanawat man silag hinabang gikan sa political warlords nga nagtuong mawaswasan ang dugo sa iyang mga gipapatay pinaagi sa pagtukod og mga simbahan?  Nganong nanawat man sa dagkong amot sa gikaintapan nga smugglers ug drug lords?

-o0o-

Lisod lalison ang naandan nga pangangkon sa mga obispo ug kaparian nga wa sila sa posisyon pagtino sa kaligdong sa mga tinubdan sa nadawat nga mga hinabang.  Nga ang mahinungdanon mao nga ang mga hinabang, bisan diin pa gikan, nakatabang sa labing nagkinahanglan sa katawhan.
Mas mapuslanon tingali alang sa tanang hingtungdan kon apilon pagsusi sa mga imbestigador unsay nahitabo human nadawat sa mga obispo ug kaparian ang mga hinabang.  Nakaako pa ba sila pagpanaway sa pangabuso sa nasuod na nila nga warlords?  Nagpadayon pa ba pagtunglo sa bangis nga mga krimen sa nagluhud-luhod ug nag-amen-amen na nilang smugglers ug drug lords?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 12, 2011

Abiba sa CBCP

Sa labing unang higayon, ang Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP) nangayo og pasaylo sa publiko alang sa mga obispo nga nangayo ug nanawat og luho nga mga sakyanan gikan sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) atol sa pamunoan ni kanhi presidente Gloria Arroyo.
Apan klarong nanagana ang CBCP pag-angkon og kasaypanan.  Ni sa pag-detalye unsay kasaypanan nga nahimo sa mga obispo.  Sa sinuwat nga pamahayag nga gibasa sa gumagawas nga presidente nga si Obispo Nereo Odchimar, ang CBCP igo lang nipasabot nga nangayo sila og pasaylo tungod sa kalibog nga napahamtang nila sa katawhan kay nisukwahi sa ilang mga wali ang mga binuhatan sa pipila sa ilang kaubanan.

-o0o-

Nagdumili si Odchimar pagpanubag og mga pangutana maong wa mapatin-aw unsa ang ilang mga wali nga nasukwahi sa unsa nga mga binuhatan ni kinsa nga mga obispo. Wa sab makahatag og dugang kasayuran sa pagsaad sa CBCP nga sublion ang ilang pakiglambigit sa nagkalainlaing mga buhatan sa gobyerno.

Inabogado na ang mosunod nga bahin sa pamahayag sa CBCP:  Andam ang hingtungdan nga mga obispo sa pagpanubag sa responsibilidad kon mapamatud-an nga nahisupak sa mga balaod ang ilang pagpangayo ug pagpanawat og sports utility vehicles (SUVs) gikan sa PCSO ug ubang mga pabor gikan sa gobyerno.

-o0o-

Kay hanig nang daan sa depensa sa mga obispo.  Nga ang SUVs nga gikan sa PCSO wa nila gamita alang sa personal nga katuyoan.  Kon dili alang sa pagtabang sa labing masakiton ug labing kabos nilang mga parokyano sa labing hilit nga mga bahin sa ilang mga diyosesis.
Nga mahimong makalusot apan lisod kalawaton.  Labi na sa kaso ni Butuan Bishop Juan de Dios Pueblos nga nangayo og brand new nga 4x4 nga awto.  Kay kon paghatag pa og transportasyon sa katawhan ang katuyoan, ang P1.7 milyones nga gihatag sa PCSO gipamalit unta og 28 ka multicab, inay Mitsubishi Montero.

-o0o-

Apan nalipay gihapon ko sa pamahayag sa CBCP.  Kay nalikayan sa mga obispo ang dakong tentasyon sa hingpit nga pagdupa sa pakauwaw nilang Pueblos ug kaubanan.  Kay may sukaranan ang mga hulhog nga, sama sa nangaging mga eskandalo, maayo lang ni sa sugod apan di gihapon makalahutay ang bisan unsang ipasakang mga kaso batok sa mga obispo.
Timaan ni nga nidaog ang mga obispo nga nauwaw, batok sa pipila ka gikublan ug nagpapating na, sa kontrobersiya nga nahiagoman sa ilang kaubanan.  Napatigbabaw ang ilang argumento nga inay pasagdan nga maduhig ang Simbahang Katoliko sa pagpabadlong sa pipila ka obispo, mas makiangayon nga mobarug ang CBCP alang sa katarung.  Bahala na kon di nila masabonan ang badlungon nilang mga sakop atubangan sa na-eskandalo nila nga mga parokyano.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 11, 2011

Vidal ug Palma

Duha ka prinsipe sa Simbahang Katoliko nga pulos nagbase sa Sugbo ang mamahimong sentro sa labing dagkong mga kontrobersiya nga naghamok sa Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP):

• Si kanhi arsobispo Ricardo Kardinal Vidal maoy gitahasan pagpangu sa imbestigasyon sa eskandalo sa pagpangayo ug pagdawat sa pipila ka obispo sa luho nga mga sakyanan gikan ni kanhi presidente Gloria Arroyo ug sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO); ug
• Si Arsobispo Jose Palma maoy molingkod nga bag-ong presidente sa CBCP sugod karong Disyembre, kanus-a gipaabot nga mosulbong pag-ayo ang kontrobersiya sa Reproductive Health (RH) bills nga gilalisan sa duha ka bay balaoranan sa Kongreso.

-o0o-

Si Kardinal Vidal nga nipili pagpuyo sa Sugbo human dawata sa Vatican ang iyang pagretiro gisabot nang daan sa CBCP nga maoy moatiman sa labing lisod nga mga gimbuhaton sa simbahan nga nagkinahanglan sa iyang taas nga kasinatian ug mas taas nga pailob.  Gipaabot nga ipagawas nang Vidal ang sangpotanan sa iyang imbestigasyon sa SUVs (sports utility vehicles) sa mga obispo gikan sa PCSO karong semanaha.
Si Vidal mismo wa motago sa iyang pagdawat og mga hinabang gikan ni Arroyo ug sa PCSO.  Nasuod sab siya pag-ayo, ug nakadawat sab og daghang hinabang, gikan sa gipulihang Arroyo nga si kanhi presidente Joseph Estrada.  Apan way makatulisok ni Vidal nga maoy nangayo.

-o0o-

Nga maoy katin-awan nga gihatag ni Vidal sa ubang mga obispo nga nakaduaw ug nakadayeg sa kaluho sa iyang bag-ong pinuy-anan sa Sto. Niño Village sa Banilad, Dakbayan sa Sugbo.  Ang duha ka andana nga mansion nga dunay swimming pool hinatag sa Pamilyang Cusi.
Matod sa kardinal nasunod niya ang taras sa mga Sugbuanon sa duha ka dekada niyang pagduma sa artsidyosesis nga maghuwat lang nga hatagan.  Ambot gamiton bang samang lagda paghubad sa suwat ni Butuan Bishop Juan de Dios Pueblos nga nidemanda nga hatagan siyang Arroyo og brand new, mas maayo kon 4x4, nga sakyanan isip birthday gift.

-o0o-

Mas dako ang gimbuhaton ni Palma pagpanimon sa CBCP atubangan sa agresibong paghagit sa Malakanyang ug sa Kongreso sa ilang baruganan batok sa RH.  Kusganong gisupak ni Palma ang RH apan wa dasoni ang binuang nga mga pasidaan sa ex-communication batok ni Presidente Noynoy Aquino ni sa paghulagway nga ngil-ad ang mga Katoliko nagpaluyo sa balaodnon.
Ang pulihan ni Palma, si Tandag Bishop Nereo Odchimar, gipasanginlan nga itoy ni Arroyo.  Kinsa gipasanginlang nipadaog ni Odchimar pinaagi sa pagpabaha og pabor sa mga obispo.  Nga posibleng maoy hinungdan nga si Odchimar wa na magpapili pag-usab.  Si Palma di itoy ni Aquino.  Unsaon niya pakiglambigit sa presidente nga, lahi sa namatay niyang inahan, wa mabantog sa iyang kasuod ug kamatinahuron sa simbahan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com