Arangkada for July 10, 2007

       DUGO SA ILANG KAMOT

 

       Nganong kinahanglan pa mang may mga batang mangamatay tungod sa paak sa lamok?  Mao ni kasagarang tiyabaw sa mga ginikanan sa mga anghel nga nabiktima sa labing uwahing hasmag sa dengue dinhi sa ato ug ubang bahin sa nasud.  May lig-ong sukaranan ang ilang kahibung.

        Lisod tuod sabton nganong ang nasud nga nagpakatakos na pagpakig-indig sa labing gamhanan ug labing malambuong mga kagamhanan sa kalibotan ug pakigdungan sa way kinutobang kiat sa kabag-ohan di pa man diay kamao nga mopuo sa mga lamok nga nagda sa kagaw nga makamatay sa iyang kaugalingong nataran.

        Lain na ba sab ning kamatuoran nga gihatagan og mas dakong importansiya sa atong kadagkoan ang pamostura kay sa pag-atiman sa labing batakang panginahanglan sa atong katawhan?

-o0o-

        Di pa igo ang pagkamatay sa ilang mga minahal sa kinabuhi, ang mga tagtungod sa mga biktima sa dengue gitubag lang sa kadagkoan sa kagamhanan sa ilang naandang pagarpar:  Di pa angayng ikaalarma ang sitwasyon kay mas gamay pang nangamatay kon itandi sa samang higayon sa niaging tuig.  Nahunghongan ba sila sa ilang mga anghel nga way kalainan kon ikapila pa nga biktima ang niligdas kon ang ila pang pinangga nga kaliwat, simbako, maoy natsambahan?

Bugnawng mga numero maoy gipasalipdan sa makauuwaw nilang kapakyasan pagbutang og kinutoban sa tinuig nga epidemiya.  Ang kayano sa suliran sa dengue ug ang kainutil sa kagamhanan pagsulbad ini, kapid-an na ka tuig human ni hingpit nahinginli sa atong kasilinganang kanasuran, maoy usa sa labing makauuwawng bantayog sa padayong pagpabaya ug paglawog sa atong kagamhanan sa makaluluoy natong katawhan ngadto sa kaalaotan.

-o0o-

        Tuguting maghisgot tag kanal nga way lutsanan.  Nga maoy kasagarang pangitlogan sa mga lamok nga may dengue.  Kon matarung lang sa kagamhanan ang tanang kanal, sobra sa katunga sa tinuig nga mga kaso sa dengue di na igkita.  Apan bisan kapila na ta agii og tinguwan, ting-init, tingbagyo, kuwaresma, tinghuwaw, La Nina ug El Nino, ang atong mga kanal di lang gihapon kasuyop sa baha ug mao na hinuoy usa sa mga hulga sa sakit.

        Kapila na magpapili ang atong mga politiko ug kapila na ta nila saari pagtarung sa atong drainage system sa Metro Cebu, apan natuman ba nila?

Wa.  Ang mga kinabuhi nga nakalas sa dengue dugo sa ilang mga kamot.

-o0o-

        Nakapait sa atong kadagkoan kay inay mangayo og pasaylo sa ilang kapakyasan, nakaako pa gyod pagpanulisok sa mga biktima sa dengue nga mao ra say mabasol sa katalagman kay mga hugawan.  Ang mga kalag na lang sa mga anghel nga nangamatay maoy bahala sa ilang kamangtas.

Apan unsaon man intawon pagtarung pagpanlimpiyo sa mga tagbalay kon gilibotan sila sa nagpundo nga mga kanal ug way motarung pagsunod pagkuha sa ilang mga basura?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for July 9, 2007

       PEKENG MGA KASAL

 

       Dakog matabang sa nagpadayong imbestigasyon sa Korte Suprema sa "marriage scam" sa Sugbo kon itandi sa imbentaryo sa mga kasal nga gihimo sa mga hukmanan ngadto sa listahan sa marriage licenses nga giluwatan sa civil registrars sa mga dakbayan ug kalungsoran sa Sugbo:

·         Maklaro kon pila sa mga kasal sa hukmanan ang wa mag-agi sa local civil registrars, kansang mga pirma gidudahang gi-forge sa pipila ka marriage licenses;

·         Maklaro pila sa mga kasal ang gipahigayon sa mga hukmanan bisan wa katuman sa batakang mga panginahanglan, sama sa certificate of capacity to marry ug joint affaidavit of cohabitation; ug

·         Mapalapdan sang imbestigasyon sa posibleng pakigkonsabo sa pipila ka civil registrars sa "fixers" sa mga kasal sa hukmanan.

-o0o-

        Kasal man sa korte o sa Simbahang Katoliko, gitataw nilang Cebu City Civil Registrar Evangeline Abatayo ug Talisay Civil Registrar Gemma Lation nga ang marriage license mao ang nag-unang panginahanglan.  Samtang mas taas ang pagpaabot sa simbahan, nga magkinahanglan pa og upat ka Dominggo nga pagpahibawo sa mga misa sa nag-ung-ong nga kaminyuon, ang mga hukmanan kinahanglan pa sang magpaabot sa siyam ka adlaw nga lugway sa pagpublikar sa civil registrars.

        Sa ato pa, wa gyod masubay sa mga lagda ang mga kasal sa korte nga usa ra ka adlaw nga gihikay.  Nga maoy giapas sa kasagaran sa magpakasal sa korte nga klarong nanglaktod sa pinahimutang nga kalihokan sa simbahan.  Klarong dunay gilaktawan nga mga panginahanglan.  Apan mahimo hinuong ihikling ang marriage license kon nagpuyo nang magtiayon sud sa lima ka tuig.

-o0o-

        Nga segun sa pasiunang imbestigasyon sa Korte Suprema, maoy labing giabusohan sa upat ka hukmanan sa Sugbo kansang mga huwes gisuspenso na.  Dul-an sa katunga sa dul-an sa libo ka mga kasal sa Cebu City MTCC Branches 2,3,4 ug 8 sukad niadtong 2005 way marriage licenses ug gihulipan lag joint affidavit of cohabitation pagmatuod nga nagpuyo nang babaye ug lalaki sud sa lima ka tuig o mas dugay pa. 

Nga lisod tuohan kay kasagaran sa nigamit ini tiguwang nga mga turistang langyaw, kansang tourist visa alang lang sa unom ka buwan, nga gusto dayong magpakasal sa ilang gikaila nga batan-ong Cebuana.

-o0o-

        Kasagaran sa mga langyaw nga nagpakasal sa mga korte dinhi sa Sugbo taga Estados Unidos, Uropa ug Australia.  Apan kasaligan namong tinubdan nagbutyag nga ang labing kulatado mao ang mga Hapones.  Tungod sa pagtuong mas adunahan ug manggihatagon sila, bunalan sila og hangtod P50,000 nga bayranan.

        Dakong trabaho ang pagsubli sa legalidad sa tanang kasal nga gihimo sa mga hukmanan sa Sugbo ug sa ubang bahin sa nasud.  Apan ang kaabtik ni Chief Justice Reynato Puno pagsusi sa gipasangil nga kahiwian nagmatuod sa iyang katakos paghusay ini ug mas dagko pang mga kontrobersiya sa atong sistema sa hustisya.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for July 7, 2007

       LIKOY ANG DOH

 

       Daghang nihangop sa kaisog sa kadagkoan sa Department of Health (DOH) pagbadlong sa lokal nga mga opisyal nga nagpatuyang sa ilang gibati pagpasiugda og fogging operations batok sa dengue.  Matod sa DOH labawng makadaot ang fogging.  Kon maluwas ang mga bata gikan sa mga lamok nga nagda sa kagaw sa makamatay nga dengue, kuyaw silang makasingo sa makahilo nga kemikal nga way pupanagang gibugwak sa fogging machines.

        Ang pag-insistir sa DOH nga ang pagpanlimpiyo sa palibot, di fogging, maoy labing epektibong panagang sa mga molupyo gikan sa makahahadlok nga pagkatap sa dengue nakaangkon og dugang gibug-aton tungod sa nitumaw nga pagduda nga ang lokal nga mga opisyal nipahimus sa epidemiya sa dengue aron pagpalusot ug pagpaburot og tambok nga mga komisyon gikan sa fogging chemicals.  Apan sa niagi ra ning tuig.  Nilikoy ang DOH karong tuiga.

-o0o-

        Aron pagbaraw sa dengue outbreak sa Minglanilla ug kasilinganang mga lungsod sa habagatang Sugbo, ang DOH maoy nag-una-una pagpasiugda og fogging operations.  Nakugang ang mga molupyo nga nakakita nga morang nagpiyesta ang mga opisyal sa DOH pagpabulhot ug paghabol sa tibuok kabalayan sa puti nga aso sa fogging machines, aron ba kaha pagtino nga way bisan unsang makaikyas gikan sa makahilong kemikal.

        Nganong nikalit man lag kalami ang DOH?  Nganong sila na may nahimong mga ahente sa makahilong mga kemikal?  Wa na ba silang kasukol sa mas gipaburot nga komisyon gikan sa pagpangompra sa daghang kemikal?  Nganong gi-um-om na man ron ang ilang kaugalingong mga pasidaan nga ang kemikal mas makadaot kay sa dengue?

        Ug karong nangompra nang DOH sa mga kemikal, kinsa na man lay mobadlong sa lokal nga mga opisyal pagtultol sa ilang karaang mga suki nga determinadong mobuhi sa labing makahilo nilang mga kemikal bugti sa pagpaburot sa pribadong mga bolsa sa hakog nga mga politiko?

-o0o-

        Ang labing dakong kadaot nga mahimo sa pinatuyangan nga paggamit sa mga kemikal mao ang paglipat ug paghukas sa mga molupyo sa labing kasaligang alkontra batok sa dengue—ang pagpanlimpiyo sa palibot:

·         Magsige na lang unya og awhag sa lokal nga mga opisyal pagsalida sa way kapuslanan nga fogging operations;

·         Ang mga lamok nga nagda sa dengue maoy maghudyaka kay di man sila mahitabong maapsan sa mga kemikal;

·         Molapad na hinuong mga dapit nga maigo sa dengue kay igo ra mang mamalhin ang mga lamok sa silingang mga barangay gikan sa mga luna nga gihimoan og fogging;

·         Inay manlimpiyo sa ilang palibot, mangyabo sa tanang nagpundo nga tubig sa ilang kabalayan, ang mga molupyo mangiyugpos na lang nga magpaabot sa sunod nga fogging; ug

·         Ang mas daghang mangamatay sa dengue tubagon sa mas daghan ug mas makahilong mga kemikal.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for July 6, 2007

          GIUNAY ILANG AMO

 

          Inay paminawon ang sibaw nang awhag sa Sugbuanong mga magbubuhis alang sa matinud-anong subay sa gasto sa Cebu International Convention Center (CICC), si Gobernador Gwen Garcia padayong nagpapating.   Human nanghambog nga labihang baratoha sa "world class" nga CICC, si Garcia niangkon nga mahimong mas dako pang aktuwal nga gasto kay sa una niyang gitug-an ug nga kinahanglan na diayng ayuhon ang CICC tungod sa nabistong mga depekto, tunga pa lang sa tuig human natukod.

          Ang giluwatan ni Garcia pulos ra numero ug pagarpar, way mga dokumento.   Tungod sa lapad nga pagduda nga tagoan gyod ang gikahadlokang nangalisbong mga transaksiyon, ang mga turutot ni Garcia napugos sa pagpalili sa pinili nga mga dokumento.

-o0o-

          Si Garcia nakadawat sa pormal nga awhag pagpakita sa mga dokumento sa CICC niadto pang Pebrero karong tuiga.   Ubos sa balaod, duna lang siyay 15 ka adlaw pagtuman sa makiangayong awhag sa mga magbubuhis, kay sila man ang tinuod nga tag-iya sa kuwarta nga iyang gigasto.   Hangtod karon, upat na ka buwan ang nilabay, napakyas si Garcia pagpakita sa mga dokumento.

          Kon kasarangan pa lang nga opisyal si Garcia, nasilotan na unta siya.   Apan ambot unsay hinungdan—tungod ba kaha sa kadako sa iyang gahom, o sa gituohang kasikit niya ni Pres. Arroyo, o nahudlat ba lang ang Visayas Ombudsman sa nagsunudsunod niyang pagkiha ug pag-awhag nga suspensuhon ug pulihan og laing imbestigador si Acting Deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago—wa pa gyoy nakatandog niya, bisan pagpahinumdom na lang sa batakan niyang katungdanan isip alagad, suluguon ug sinuholan sa tinuod niyang agawon, ang mga lungsoranon.

-o0o-

          Magpasalamat hinuon ta nga di gyod mosugot ang langit nga magpabiling misteryo hangtod sa hangtod ang gidudahang mga transaksiyon sa CICC.   Labing sinaligang mga opisyal ni Garcia, Bise Gobernador Gregorio Sanchez, Provincial Treasurer Roy Salubre ug Architect Manuel Guanzon, maoy nibisto sa gihimo sa ilang amo—ang pagkumbinser sa mga kontraktor nga nakadaog sa subasta pagpaubos pa sa ilang presyo—nga gitumbok nga dakong kalapasan sa Government Procurement Act ( R.A. 9184).

Segun sa Government Procurement Policy Board (GPBB) ang pagduol sa kontraktor aron paubsan ang iyang presyo makabuong sa kaligdong sa subasta.   Kon ang kontraktor managanang daan nga kumbinsihon siya sa pagsawom bisan human nang subasta, mahimong di siya motanyag sa labing ubos ug makiangayong presyo atol sa subasta.

-o0o-

          Ipanghimakak bang Garcia ang pangangkon nilang Sanchez, Guanzon ug Salubre?   Pahilumon ba sila, pagunahon sa Sudlon, o ilabay sa Camotes?  O angkunon niyang pasangil nga nagpatuyang siya nga morang iyang personal nga kuwarta ang gigasto?

          Magkadugay ang pagdikidiki ni Garcia paghatag sa kuwentada sa CICC, magkadako sang pagduda sa iyang kamatinud-anon.   Ug ang kamatuoran di mahimong pig-otan, di sa iyang kamaginukdanon ni sa naghingapin niyang ambisyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for July 5, 2007

          PATIGAYON SA DUGO

 

          Sa makausa pa, ipahigayon na sang Kapamilya Bloodletting sa labing dagkong shopping malls sa Sugbo karong buwana.  Ang kalihokan matag tulo ka buwan nga gipasiugdahan sa DYAB Abante Bisaya kanunayng makatigom og gatosan ka bags sa dugo ug nakatampo og dako sa pagluwas sa mga kinabuhi sa mga pasyente ug mga biktima sa mga aksidente ug katalagman di lang sa Sugbo kon dili apil na sa kaulohan ug ubang bahin sa nasud.   Ang sunod nga hugna sa paghatag sa gasa sa kinabuhi among gipaningkamotan nga mahimong mas dako pa.

          Nasubo lang hinuon mi nga ang usa sa labing sinaligan namong kaabag ning dako ug mapuslanong kalihokan sa nangaging daghan nang katuigan wa na lugwayi sa ilang lisensiya ug gikatakdang himuon na lang nga kasarangang tighipos og dugo.

-o0o-

          Ang Regional Blood Coordinating Council (RBCC) maoy katimbang ug mao gani naggiya sa labing una namong Kapamilya Bloodletting sud sa TV Newsroom sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City.   Tungod sa kagamay sa luna ug sa kakuwang namo og kasayuran unsaon pagduma ang kalihokan, 38 ra ka bags sa dugo ang nahipos niadtong higayona.  Mas daghan nang among nahipos sa nisunod nga bloodletting sa Caputhaw, Cebu City ug Fatima Parish sa Basak, Mandaue City.  Uban gihapon sa RBCC.

          Nakatigom na mi og kapin sa 600 ka bags sa dugo sud lang sa usa ka adlaw dihang nakigtambayayong na mi sa higanteng shopping malls ug sa ubang mga ahensiya, sama sa Philippine National Red Cross (PNRC), Regional Blood Center (RBC), Cebu City Medical Center (CCMC) ug Cebu Doctors Hospital.   Apan kauban lang gihapon namo ang RBC.

-o0o-

          Maong labihan nakong kuganga pagkahibawo nga wa na lab-asa sa Department of Health (DOH) ang lisensiya sa RBCC isip blood bank nga napupos niadtong Hunyo 30.   Ug nga kon mapirmahan ang bag-ong kauyonan, ang RBCC igo na lang motunol sa ilang makolektang dugo ngadto sa RBC.  Mao ba ni bugti sa kagamhanan ngadto sa dakong tampo sa RBCC pagpalambo sa suplay sa Sugbo?

          Kon unsa kahigpit ang DOH sa RBCC, nganong labihan man nilang lubaya sa kuwestiyonableng pag-operate sa blood banks sa pribadong mga tambalanan nga nipahamtang og mas dagkong bayranan ngadto sa mga pasyente?

-o0o-

          Si Dr. Susana Madarieta, director sa DOH 7, nipasabot sa DYAB Abante Bisaya nga unya na istriktuhon ang pribadong mga tambalanan kon makahupot na silag mas modernong kahimanan pag-centralize sa blood distribution ubos sa RBC.

          Pagkakaron, magpatara ba lang nga padayong (1) pasanginlan sa mga tambalanan ang screening sa dugo sa RBC, sama sa PNRC ug RBCC, nga di kasaligan ug busa pabayron ang mga pasyente sa laing screening ug (2) mamunlot sa nangluspad na nilang donors aron pagbuhi sa ilang patigayon sa dugo?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

--
LEO LASTIMOSA
DYAB Manager
leo_lastimosa@abs-cbn.com
4221958

Arangkada for July 4, 2007

       KARAANG LALIS

 

       Wa pa gyod mahuman ang lalis sa kontrobersiya sa pagpahamtang og dress code sa mga manimbahay nga gipaluyohan sa mga obispo sa Simbahang Katoliko.   Atol sa Kulokabildo.Com sa DYAB Abante Bisaya sa Ayala Entertainment Center, nagkatinubagay silang Msgr. Achiles Dakay, ang media liaison officer sa Artsidyosesis sa Sugbo, kinsa nitugyan sa panginahanglan pagsul-ob og tukma nga sinina alang sa simbahan ngadto sa tanlag sa mga parokyano, ug ang mga nanambong nga niinsistir nga di sila angayng but-an unsay isul-ob kay mas mahinungdanon nga limpiyo ang ilang kasingkasing nga niatubang sa Labawng Makagagahom.

       Sa iyang bahin, si Atty. Marcelo Bacalso sa Catholic Faith Defenders, nitataw nga di katuohan silang Dakay ug ubang kaparian kay utro sab silang nakalapas sa mga lagda nga gibalikbalik na pagpahamtang sa Vatican sa tukmang bulok sa ilang isul-ob atol sa misa ug sa ilang isul-ob gawas sa simbahan.

-o0o-

       Ang lalis sa dress code sa simbahan unang niulbo dinhi sa Pilipinas gatosan na ka tuig ang nilabay.   Niadtong 1770, usa ka obispong Dominican niluwat og taas nga listahan sa iyang giingong kasal-anan sa mga Pilipino.  Giapil niya ang "di tukma" nga sininaan sa kababayen-an atol sa misa.   Usa sa iyang gibuyag mao ang pagsul-ob sa kababayen-an og mga sinina nga ubos og liab nga nakapabantang sa kabahin sa ilang dughan.

       Nasuwat ni sa librong "The Roots of the Filipino Nation" ni O.D. Corpuz, nga gipahuwaman ni Col. Sol Dalid nako.   Tinuod gyod diay nga magbalikbalik rang kasaysayan.  Kay ang gidili sa obispong Dominican 237 ka tuig nang nilabay, mao say usa sa gibadlong sa mga lagda sa Artsidyosesis sa Manila (plunging neckline) duha ka semana ang nilabay.   Ang daotang balita alang sa kadagkoan sa simbahan sa atong panahon, ang pangasaba sa Obispo niadtong 1770 wa kausab sa sininaan sa mga Pinay sa sud sa simbahan.

-o0o-

       Dakong opisyal sa kagamhanan nga mamugos gyong patokaron ang iyang kinaham nga awit matag abot niya sa mga programa nga iyang tambongan (demalas lang kon dunay magdiskurso inig abot niya kay seguro gyong maputol), nipahamtang pa gyod og laing duha ka lagda:

·         Una, di na siya patawag sa iyang ngan, kinahanglang tawgon na sa iyang posisyon; ug

·         Ikaduha, kinahanglang mangayo og katahuran ang mga kawani niya nga ikasugat niya.

-o0o-

       Nasugamak sa unang lagda mao ang iyang karaang mga higala nga wa kahibawo sa iyang kalit nga kausaban.   Kay dugay nang wa magkita, mainiton nilang gitawag ang iyang ngan sa ilang paghangpanay.  Kuwang na lang silag dyutay nga gitud ug gipahinumdoman sa iyang posisyon.

       Kawani sa iyang kaubang opisyal ang nasugamak karong bag-o sa ikaduhang lagda.   Tungod sa kapakyas pag-ingon og "good morning," gipatawag ang kawani sa iyang buhatan, gipakuyog ang opisyal, ug gisabonan og kasaba.  [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for July 3, 2007

       DAMGO SA PATIGAYON

 

       Unsa ba gyod kalisod ang pagnegosyo?  Unsaon pagpili sa patigayon nga labing tukma sa imong katakos?  Unsay mga pangandam nga gikinahanglan aron nga di langawon lang ang napilian nga patigayon?   Unsaon paghingan, pagputos ug pagbaligya ang produkto aron nga makadani sa mga konsumidor ug makabarug sa mas nag-una nga susamang mga produkto?  May garantiya ba nga ang pagsud og patigayon makapalambo ug di makapaunlod na hinuon sa mga damgo sa tingusbawan sa imong pamilya?

Unsa bay katakos nga gikinahanglan aron pagtino nga ang halin di mahurot og panukli?   Makaayo ba ang pagpangutang aron makasugod o makapalapad sa patigayon?  Pila ba ka buwan o tuig ang naandan nga pag-utong ug pag-um-om sa tanang gasto una mosugod pagkita ang patigayon?

-o0o-

Kini ug uban pang mga pangutana ang among gilaoman nga matubag sa mosunod nga mga adlaw.   Karong pormal nang gilusad ang ikaduhang season sa Kapamilya Negosyo Na! (KNN), ang tulomanon sa DYAB Abante Bisaya nga modasig, mogiya ug motabang sa labing kabos nga mga Sugbuanon sa pagbarug sa ilang kaugalingong mga tiil pinaagi sa patigayon.

Ang hinugpong proyekto sa DYAB ug University of San Carlos College of Commerce Alumni Association (USC-COCAI) mobalik sa kahanginan karong Sabado.   Sa niaging duha ka semana, napahigayon nang livelihood skills training ug workshop paghimo og business plan.  Ang makasumiter sa labing masaarong business plans, sama sa unang season, makadawat og libreng puhonan, apan ning higayona mas dagko na.   Agakon sila pagpatuman sa ilang patigayon pinaagi sa mga giya sa resource persons sa USC ug DYAB ug tabangan sa ilang mga panginahanglan sa mga tinun-an ug malampusong mga magpapatigayon nga makigsawo sa adunahan nilang kasinatian.

-o0o-

       Nikumpisal na ko sa mga tigpasiugda sa KNN nga wa pa gyod mabuntog ang nagbuntaog nakong kahadlok sa alkanse nga maoy nakagapos sa dugay nang damgo sa pagnegosyo.   Maong tuguting pakisaw-an na lang nako nimo ang duha ka talagsaong tambag nga akong nadawat mahitungod sa patigayon nga, nakatag-an mo, wa gyod nako pangahasi pagpatuman:

·         TexTsilog (gikang JT Benz):  Mamaligyag rice, tapa, itlog ug softdrink (P30 ra aron nga makaribal sa mas dagkong fast food chain), ihatod sa pakyawon nga habal-habal, ngadto sa mga suki nga mo-order pinaagi sa text (kaldero, kaha ug stove ray puhonan, ug aron di moburot og kinaon sa sobra, mahimong unya na magluto kon duna nay orders); ug

·         Formula paghimo og plano sa negosyo nga garantisadong molampos (gikang kanhi agriculture secretary Cito Lorenzo, dihang nahimo nako siyang dinapit sa Arangkada):   Susiha ang usa ka labing himalitan nga produkto, subaya ang kinatibuk-ang proseso nga giagian ini sa wa pa moabot sa mga estante sa mga tindahan, ug pangitaa ang bahin sa proseso nga imong kasudlan ug kapanginabuhian.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for July 2, 2007

       KABILIN NI GLO

 

       Si Pres. Arroyo nihulagway sa kataposang tulo ka tuig sa iyang termino nga "legacy phase."  Mao ni nahimong sukaranan sa mga panghinaot nga mausab nang dagan sa iyang pamunoan.  Nga ang nahibiling mga adlaw ni Arroyo sa Malakanyang hangtod sa iyang pagkanaog sa 2010, igahin sa pagmugna og dagkong mga kabilin nga makapapas sa nangaging mga eskandalo ug makapatuyhakaw og mas maayong bantayog pagsimbolo sa iyang siyam ka tuig nga pagduma sa nasud.

        Ang iyang state of the nation address (SONA) karong buwana gipaabot nga molatid sa mga programa pagpalambo sa ekonomiya, pagmugna og dugang kahigayonan sa panarbaho, paghaw-as sa kinabag-an sa katawhan gikan sa kakabos, pagpalambo sa sistema sa edukasyon, modernisasyon sa kapolisan ug armadong kusog ug pag-iban sa pangurakot sa burukrasya.

-o0o-

        Sa di pa mangambisyon paghimo og higanteng kabilin, si Arroyo angayng molingkawas una gikan sa mga higot nga gigapos sa iyang kaugalingon tungod sa desperado niyang maniobra pagpabilin sa gahom bisan sa sibaw apan nagkatibuwaag nga awhag sa politikanhong oposisyon ug nagkalainlaing hut-ong sa pagpalagpot niya sa katungdanan.  Kay di siyang kapasiugda og bisan unsang makahuloganong kausaban kon padayong magkinto sa tanan niyang nautangan sa paglugway sa iyang politikanhong kinabuhi.

        Ang nalangay ug puno sa pag-ukun-ukon nga lahugay sa gabinete di maayong timaan sa iyang determinasyon paglingkawas gikan sa lang-og niyang kagahapon.  Ang pagbalik ni Hermogenes Ebdane sa DPWH human tangtanga sa DND gikahadlokan nga mao lay pasiuna sa naandang pagtuyuktuyok lang gihapon sa iyang mga sinaligan, apil na ang mga gilambigit sa labing nangalisbong mga anomaliya.

-o0o-

        Bisan unsa pa kamakiangayon, ang mga programa nga ipatuman ni Arroyo maglisod sa pagtunhay.  Kay lisod nga magkatakdo ang interes sa labing kabos sa katawhan, nga iyang gisaaran og pagkaon sa matag lamesa, ug sa gamhanang mga politiko ug dagkong mga negosyante, nga di mahitabong molugak sa pagpaningil og bayad sa ilang pagsapupo sa diriyot na mahugno niyang pamunoan.

        Ang labing mahinungdanong kabilin ni Arroyo mao ang iyang talagsaong pagpug-ok sa kabubut-on sa kinabag-an sa katawhan sa pagpalayas na unta niya gikan sa palasyo.  Ang kamalampuson niya pagbuakbuak sa mga politiko, nga hastang iyang higpit nga mga kaatbang niangkon na nga ang pag-impeach niya karon magkahulogan lang nga mas lig-on si Noli de Castro ilang ikabangga pagka presidente sa 2010.

-o0o-

        Mahimong mapupos na lang ang termino ni Arroyo apan di lang gihapon matubag ang mga pangutana sa kaligdong sa iyang pagsakmit og lab-as nga mandato niadtong 2004.  Apan ang gitipigan niyang sekreto di mahitabong matago niya hangtod sa hangtod.

        Ang pagkabisto sa kamatuoran giunsa niya pagpilde silang FPJ ug uban niyang mga kaatbang maoy garantiya nga ang kabilin ni Arroyo mao ang magbuntaog nga bantayog sa mga paugat ug pagpahimus sa gahom.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for July 1, 2007

       HALAD SA KAPAMILYA

 

Ang dakong piyesta sa mga serbisyo, ang way kinutobang pangalagad, ang tinuig nga Halad sa Kapamilya sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu, nahinayon ug, sa makausa pa, nakahikap og daghang kinabuhi.  Di lang ang kaliboan nga natabangan, nga kasamtangang nakalingkawas gikan sa labing batakan ug labing dinalian nilang kahimtang, kon dili hasta na sa gatosan ka mga indibiduwal ug kahugpongan nga wa managana pagtanyag sa ilang katakos sa pagtabang.
       Salamat sa tanang nakatampo sa Halad sa Kapamilya nga tibuok adlaw nga gipahigayon sa Mabolo Elem. School grounds, nga maoy usa sa labing hapsay ug malampuson sukad sa pagsugod ning higanteng kalihokan nga nahimo nang hingpit nga bantayog sa pagtinabangay sa mga Sugbuanon.
               -o0o-

Dakong opisyal sa kapolisan nga nakalili sa Halad sa Kapamilya nibanabana nga niabot og 6,000 ka mga tawo ang nagpunsisok sa nagkalainlaing mga sentro sa serbisyo nga giladlad sa dakong wanang sa Mabolo Elem. School.  Apil sa mga pangalagad nga gikuninitan pag-ayo:

·         Ang Medical Mission nga giduma sa 100 ka mga doktor ug nurses nakahatag og libreng konsultasyon ug mga tambal ngadto sa 2,000 ka pasyente;

·         Ang local ug overseas job fair nga nagtanyag og kaliboan ka trabaho sa Sugbo ug sa ubang kanasuran gidagsa sa kaliboan ka mga aplikante, niabot og 90 ang hired on-the-spot (HOTS);

·         Ang Dental Mission uban sa mga dentista ug dental van sa Cebu City Health Department nakaibot ug nakapasta sa mga ngipon sa 150 ka pasyente;

·         Ang Cebu City Veterinarian's Office ug Southwestern University nakabakuna, nakakapon ug nakahatag og shampoo ug bitamina ngadto sa 300 ka mga iro ug iring; ug

·         Mas daghan pa ang nakapahimus sa serbisyong legal sa mga abogado ug abogada sa YLAC, IBP Cebu Chapter ug UV Gullas Law School, mass feeding sa Bantay Bata 163 Cebu, masahe sa Bright Path Blind Association, reflex sa San Nicolas de Tolentino Reflexologists ug one-stop shop sa mga serbisyo sa NSO, NBI, LTO, OWWA, SSS, NLRC, Pagibig, Philhealth ug Cebu City Treasurer's Office.

-o0o-

Wa sab papiri ang pribadong mga kompaniya nga maoy nanghatag sa mga tambal, ECG ug blood sugar screening ug chest x-ray alang sa mga pasyente, pagkaon ug tubig alang sa mga boluntaryo, ug mga tolda, lamesa ug lingkoranan.  Ang kinabag-an sa mga doktor gikan sa Cebu City Medical Center ug ang nurses gikan sa UV College of Nursing.  Gipanalipdan sang mga nangapil gikan sa mga mapahimuslanon sa mga polis ug mga tanod sa Mabolo.

Labihang bunok sa uwan sa bisperas ug pagkahuman apan atol sa kalihokan labihang nindota sa kahimtang sa panahon, inabagan sa bugnawng huyuhoy ug dagkong mga punoan sa kahoy.  May nagtan-aw gyod sa ibabaw sa talagsaong pagtinabangay sa iyang mga linalang.  Hangtod sa sunod Halad!  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 30, 2007

          PAUGAT SA KAPITOLYO
 

 

        Di na mosalir ang kampanya sa lipatlipat sa Kapitolyo.    Nabayran o wa ang WT Construction sa ilang gipaningil nga P261 milyones sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC), di na malimod ni Gobernador Gwen Garcia ang pait nga kamatuoran nga moburot nang gasto ngadto sa kapin sa P800 milyones.   Ug di na katabonan sa iyang mga turutot ang mas makahasol nga kamatuoran nga sayop ang pangugat ni Garcia niadtong Mayo nga P581 milyones ray kinatibuk-ang naggasto sa CICC.

        Gawas lang kon ilang pasanginlan ang WT nga mangingilad ug bakakon.   Makaipsot lang si Garcia sa makauuwaw nga pagkabitik sa iyang nangalisbong kasaypanan (tinuyo man o dili) kon tulisukon niya si Willy Ty nga nagbuutbuot sa iyang gipangayo nga dugang bayad.   Apan di mahitabong magpatara ug mangiyugpos lang si Ty hangtod sa hangtod kay upat na ka buwan nga giyak-an ni Garcia ang iyang billing nga gisumiter niadto pang Pebrero.

-o0o-

        Di gyod diay maayong magpalabilabi og sulti.  Gawas sa panghambog ni Garcia nga mahimo silang makiha og "underpricing" tungod sa "kabarato" sa CICC, mas lisod bakwion ang iyang panganti nga di niya tugotan nga moabot ang gasto sa CICC sa makalilisang ("horrendous) nga gidak-on.   Nipasidaan pa si Garcia nga siyay unang moprotesta ug kusganong mobabag kon moabot ang gasto og P800 milyones.

        Protestahan ba ni Garcia ang pagburot pag-ayo sa gasto sa CICC ngadto sa P841 milyones?   Kusganon ba niyang babagan ang paggahin sa iyang lunod-patay nga mga alalay sa Cebu Provincial Board og dugang kuwarta aron pag-apas sa sa way kinutobang pag-inat-inat sa iyang gasto?   O modangop na sab sa pag-insulto sa iyang mga kaatbang, pagkiha sa mga nangahas pagbarug batok niya, pagpangita og laing kontrobersiya nga kahilabtan, paghakgom og laing lapok nga malabay, ug pagpanggukod ug paglisudlisod sa wa magustohing mga kawani sa Kapitolyo aron pagtabon sa iyang pagpanlipaghong?

                    -o0o-

          Samtang wa pa kapamatud-i ang mga pasangil sa kahiwian sa pagtukod sa CICC, sama sa pagpaburot sa presyo, paglaktaw sa subasta ug pagbuakbuak sa mga kontrata aron paglusot sa mga lagda, ang labing nangalisbong eskandalo mao ang kapakyas ni Garcia hangtod karon, unom na ka buwan human napabarug ang CICC, paghatag og matinud-anong subay sa kinatibuk-ang gasto sa labing dakong proyekto nga napatuman sa niaging 12th Asean Summit.  Ug si Garcia way kukaikog nga nagpabungulbungol sa sibaw na kaayong awhag nga, sa ngan sa tanang santos sa kalangitan, ipakita na palihug ang mga dokumento sa iyang kinaham nga transaksiyon.

          Nagtuo ba diay siya nga human napahilom ang Visayas Ombudsman tungod sa ilang paggukod ni Acting Deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago, magpuyo ug motak-om na lang sang Sugbuanong mga magbubuhis nga maoy tinuod nga mga tag-iya sa dakong kuwarta nga way pupanagana niyang gigasto?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 29, 2007

        SI DOLING KAWATAN

 

        Si Doling lab-asera.  Kansang kinabuhi kalit lang nausab.   Kalit lang nidako ang iyang bay.  Kalit lang nidaghan ang iyang mga sakyanan.  Kalit lang nanguhong ang iyang kabtangan.   Kalit lang nilapad ang iyang mga patigayon.  Sa laktod, mora siyang nakadaog og lotto.

        Nga maoy iyang gisulti sa nanguryusong mga silingan.   Apan way nituo niya.  Way gidungog nga nakadaog og lotto sa ilang dapit.  Bisan ang labing ungo sa sugal wa kapanimaho nga may silingan silang nakatsamba, o bisan nakapingis na lang og pila ka digits.

        Maong si Doling gihabolan sa sibaw nga mga pagduda.   Diin man gyod gikan ang dako niyang kuwarta?

-o0o-

        Tungod sa iyang katigayonan, si Doling sayon rang nakadaog pagka barangay kapitan.   Bisan giprotestahang iyang kadaogan, way nakapugong sa iyang paglingkod sa katungdanan.  Nga maoy nakapatumaw sa tinuod niyang batasan.

        Daan nang gikaintapan ang iyang kayawyawan sa lab-asera pa.   Apan way nakapangandam sa kapintas niyang mamanghag dihang nakatumpi nag kuwarta.  Labaw nang way nakahibawo unsaon pagsagang ang binaboy niyang kasaba, nga di makaon bisan sa irong buang, dihang nakahupot na og gahom sa politika.

        Maong dihang nipasumbingay ang usa niya ka silingan nga kinawat ang iyang katigayonan, morang kilat sa udtong tutok ang kabangis sa pag-ulbo ni Doling.

-o0o-

        Gikunis-kunis dayon niya ang nangahas sa pagpadayag og pagduda sa iyang kaligdong:   Ginganlan niya og mga ngan, sa makantalitahong mga pung gipakauwawan, gipalihok ang tanang mga turutot aron mabuong ang kadungganan ug masuk-anong nipasaka pa gyod og kaso sa hukmanan.

        Ang iyang mga saop ug mga binatonan, nga maoy iyang gidudahang nanabi sa gipanghimaraot nga silingan, wa pasayloa sa iyang kabagis:   Gipanglungkab ang ilang personal nga kabtangan, gihulgang ipanglabay ngadto sa labing layo niyang mga baboyan ug gawas nga tangtangon sa trabaho bahala na kon ang ilang mga pamilya malunosan sa gutom taralon pa gyod sa hukmanan aron hingpit nga motagam.

-o0o-

        Ang nasugamak nga silingan nagkapuliki og panagang sa iyang pagpanggukod.   Inay pasidunggan sa iyang pagpangita sa kamatuoran, ang iyang pribadong mga negosyo giapil pag-utingkay kon duna bay bisan gamay na lang lama sa kahiwian.  Mas makaluluoy hinuon ang wa intawoy mga nahot niyang mga saop ug mga binatonan.

        Ang tibuok kasilinganan gibati og kalisang.  Nangahadlok bisan sa pagpalandong na lang sa kalbaryo nga ilang tugpahan kon simbako sila say maduhig sa iyang kalampingasan.  Maong bisan duna silay nahibaw-an ug bisan sa kamapalabilabihon na sa iyang binuhatan, tak-om nga nangiyugpos ang kadaghanan.

-o0o-

        Dihang natino nga nagkuray na sa kahadlok ang kinabag-an sa kasilinganan, nga wa nay mangisog pagtabang sa pipila nga nibarug nga iya nang napiangan, si Doling, sa labing mapahitas-ong tingog nga hinukad sa nagdagtom niyang galamhan, niangkon:

"Kawatan bitaw ko!  May mahimo diay mo?"   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 22, 2007

MAS DAKONG KRIMEN

 

Unsa man ang mas dakong krimen:  Ang pagbutyag sa mga dokumento sa mga transaksiyon sa kagamhanan nga angayng panginlabotan sa publiko?; o ang pagtago sa maong mga dokumento?

Unsa man ang angayng silotan:  Ang pagpatigbabaw sa katungod sa publiko pagkuha ug pagtan-aw sa mga dokumento sa mga transaksiyon nga gigastohan sa ilang siningtan ug hinagoan nga buhis?; o ang pagluok sa
ilang katungod?

Unsa man ang angayng panghimarauton:  Ang pagpangisog ug pagbarug pagtug-an sa kamatuoran?; o ang pagtago ini?

Unsa man ang angayng gukdon:  Ang pagpakabana ug pagpakigbisog alang sa kaligdong?; o ang paglugpit ug pagyatak sa lehitimong katungod sa pagpanginlabot?
               -o0o-

Ang katungod sa pagpangayo sa mga dokumento sa kagamhanan gimando, gipatigbabaw ug gipanalipdan sa batakang balaod.  Kabalibaran lang kining maong katungod kon ang mga dokumento maglambigit ug makapahimutang sa kakuyaw sa nasudnong seguridad.

Sa kataposan namong pakisusi, ang mga dokumento sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC) wa maglambigit ug di makapahimutang sa kakuyaw sa nasudnong seguridad.  Hinunoa, ang padayong pagtago sa mga dokumento, atubangan sa sibaw nga awhag sa matinud-anong subay sa makalilisang nga gasto, gawas nga mosukwahi sa interes sa kinabag-an, makapahuyang pa gyod sa demokratikanhong mga institusyon nga gisandig sa determinasyon sa haring lungsod pagpahamtang sa ilang kabubut-on aron nga ang mga nagtungkawo sa gahom way laing kapilian gawas sa pagpaminaw ug pagtahud nila.

-o0o-

Sa ato pa, kon ang kaangayan pay mopatigbabaw batok sa pagpanghawod ug pangabuso, ang mga kawani ug mga opisyal sa Kapitolyo nga gipasanginlang maoy mga tinubdan sa nanggawas nga mga dokumento sa CICC di maoy angayng ilabay ngadto sa umahan sa Sudlon o sa isla sa Camotes.

Kon dili ang kadagkoan sa Kapitolyo nga nagmaniobra pagluok sa mahinungdanong mga kasayuran pinaagi sa pagkiha ug pagpanggukod sa mga nagpakabana nga mga magbubuhis maoy angayng palayason gikan sa ilang mga buhatan ug pulihan sa mas ligdong ug mas matinud-anong mga tagduma, aron ikabalhog sa mas tukmang destinasyon, ang lang-og nga bilanggoan.

-o0o-

Ang mosunod nga mga adlaw maoy motino sa katakos ang mga ahensiya pagtuman sa ilang tahas pagpanalipod sa tawhanong mga katungod batok sa mga opisyal nga hubog sa gahom:

·         Makahimo ba ang Civil Service Commission (CSC) pagpanalipod sa inosenteng mga kawani ug mga opisyal sa Kapitolyo gikan sa bangis nga panghasi sa ilang mga labaw nga inay mopasidungog nahulga sa ilang pagpakabana, o masuwawan sab sa dakong gahom ug kangil-ad sa taras sa mga politiko nga may abundang kasaysayan pagsalikway sa ilang mga lagda?; ug

·         Mangisog na bang Visayas Ombudsman pag-imbestigar sa mga pasangil sa panglaktod ug overpricing sa CICC, o padayong mahudlat sa mga kasong gipasaka batok sa ilang pangu nga si Acting Deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 28, 2007

       SANTIAGO TAKTAKON?

 

       Nakadawat mi og makahasol nga kasayuran nga mahimong mahinayon ang gikahadlokan sa ligdong nga mga Sugbuanon:  Ang pagkatangtang ni Acting Visayas Ombudsman Virginia Palanca-Santiago gikan sa katungdanan.  Nakatag-an mo, tungod ni sa iyang pagpangahas pag-imbestigar sa mga pasangil sa overpricing ug pagpanglaktod sa pagtukod sa Cebu International Convention Center (CICC).

        Gamhanang politiko sa Sugbo, nga wa malingaw sa kaligdong ug kaisog ni Santiago, gikatahong nirekomendar na ngadtong Pres. Arroyo sa pagtudlo og bag-ong deputy Ombudsman alang sa Kabisay-an puli sa niretiro na nga si Primo Miro.  Nga di lisod nga palutson sa Malakanyang kay si Santiago wa pa man matudlo sa katungdanan nga kasamtangan lang niyang gihuptan.  Gani, usa ra man siya sa daghang mga aplikante sa katungdanan nga mohabol unta niya og lig-on nga panagang batok sa politikanhong mga pagpanggukod.  Kay di na man siyang kapasakaan og kaso ug matangtang lang pinaagi sa impeachment.

-o0o-

        Mao ba ni hinungdan nga nikalit lang og kaungot ug kamingaw ang imbestigasyon sa Visayas Ombudsman sa kontrobersiya sa CICC?  Nga kon unsa kapaspas ang ilang pagsusi, pagpugong sa kuwarta ug pagsuspenso sa nahilambigit nga mga opisyal sa nahaunang mga eskandalo sa surveillance cameras ug decorative lampposts sa 12^th Asean Summit, mao sab kaluya, mas hinay pa gani sa umang, ang irog sa ilang pakisusi sa makalilisang nga gasto ni Gobernador Gwen Garcia sa iyang gipamugos nga labing dakong proyekto sa summit.

        Nadutlan ba gyod diay si Santiago sa pagpanghasi ni Garcia niya ug sa iyang mga sakop, pinaagi sa pag-awhag nga suspensuhon siya sa katungdanan, ilisan og bag-ong imbestigador ug pasakaan pa gyod og mga kasong kriminal ug administratiba?  Kay mag-unsa man tinuod ang katakos ug determinasyon nilang Santiago pagtuman sa ilang mga gimbuhaton kon nakakita na og mga tilimad-on nga ang ilang kadagkoan, nga gipasanginlang pahoy ni First Gentleman Mike Arroyo, nga giingon sang maoy gisandigan ron sa mga Garcia, klarong tua na kapusta sa pikas?

-o0o-

        Atong atangan kon unsay himuon ni Pres. Arroyo.  Paminawon ba niya, sama sa naandan, ang mga naglibot niyang mga opisyal nga way laing gitinguha gawas sa pagpaburot sa ilang hinakog nga mga interes?  Ang pagtangtang niyang Santiago di lang makapilde sa imbestigasyon sa CICC kon dili makaduhig sab sa nakabuylo na untang pakisusi sa ubang nangalisbong mga eskandalo sa summit.

        O magsugod na pagtikad sa iyang kabilin karong tulo ka tuig na lay nahibilin sa iyang pamunoan?  Pinaagi sa pagmatuod nga pasagdan niya ang mga institusyon sama sa Ombudsman sa pagtuman sa ilang mga gimbuhaton, bahala na kon kinsay maig-an.  Bisan maapil pang mga politiko nga nagpatuong sikit sa luwag ug way kukaikog nga niuran-uran sa iyang ngan aron pagbaraw sa bisan unsang pagsuway paglili sa ilang kahiwian.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 27, 2007

        CARLO v. JONAS?

 

        Nahadlok ko nga ang kaswal nga mga kawani sa Mandaue City Hall wa pa mahuwasi sa ilang pamaol tungod sa makabungog nilang pagpakpak ni Vice Mayor-elect Carlo Pontico Fortuna.   Kinsa maisugong nibarug pagpanalipod nila.  Gihangop nila pag-ayo ang pagsupak ni Fortuna sa gikatahong laraw ni Mayor-elect Jonas Cortes sa di na paglab-as sa ilang mga kontrata nga mapupos karong Hunyo 30, dungan sa pagkapupos sa termino sa suspendido pa hangtod karon nga si Mayor Teddy Ouano.

        Human sa iyang pasidaan nga, gawas nga makulban sa kaldero ang kaliboan ka mga sakop sa pamilya kansang inadlawng mga panginahanglan nagsalig sa suholan sa 2,000 ka kaswal nga mga kawani nga tangtangunon, mahimong masakripisyo ang batakan nga mga pangalagad sa City Hall ngadto sa mas daghang mga Mandauehanon, mahimo bang ipasabot ni Fortuna:

·         Nagdugo ba gyod ang iyang kasingkasing alang sa kabos nga mga kawani?; o

·         Igo lang nagtuman sa sugo sa iyang mga padrino sa politika?

-o0o-

        Kon si Fortuna makabuwag kadiyot sa alingugngog niyang mga dumadapig, hinaot nga makahinumdom nga suluguon siya sa tanang Mandauehanon ug di itoy sa pamilyang hingpit nang gipalagpot sa gahom.   Makahigayon sab unta siya pagpaminaw ni Atty. Magno Dionson, tsirman sa Bando Mandaue-Anak Bisaya nga nidagan sab pagka mayor niadtong Mayo 14, maayo sab tingaling iyang ipasabot nganong nagkatuiris ang ilang mga numero sa kaswal nga mga kawani sa Mandaue.   Ang 2,000 ka kaswal nga mga kawani nga gi-kampeyon ni Fortuna labihang dako og labaw kon itandi sa gidaghanon sa kaswal nga mga kawani nga giangkon ni kanhi mayor Ouano.

        Si Dionson nakapakita og suwat nga pinirmahan nila ni Ouano ug Mandaue City Human Resource Management Officer Janet Trinidad niadtong Marso 7 karong tuiga, nga nisukwahi sa sibaw nga mga pasangil sa pagpaburot sa burukrasya sa ilang way pus nga mga dumadapig ug nipahibawo nga wa rang kaabot og libo ang mga kawani sa City Hall (372 ra ang tukma nilang ihap):

·         488 ang mga kawani nga may plantilla positions; ug

·         282 ang kaswal nga mga kawani.

-o0o-

        Gipaburot ba diay ni Fortuna ang iyang mga numero aron lang paghimo sa iyang pasidaan nga mas kahadlokan?   O si Ouano maoy nisuway pagpahiyos sa gidaghanon sa iyang mga dumadapig nga gipahimutang sa City Hall aron lang pagpahilom sa pagsukitsukit ni Dionson?

        May sukaranan ang awhag nilang Dionson ug ubang nagpakabanang mga Mandauehanon ngadtong Fortuna sa pagpangayo og pasaylo sa iyang pagdupa sa gipasangil nga kahiwian sa pamunoang Ouano sa niaging siyam na ka tuig, inay nga magsugod na og supaksupak ni Cortes bisan wa pang kaasumir sa liderato sa dakbayan.

        Kon matinud-anon sa iyang pasalig pagtabang sa bag-ong mayor, di maayong magsugod si Fortuna pinaagi sa pagpanghudlat.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 26, 2007

UGMA SA BOGO

 

Bisan nabasura ang ilang gisugyot nga pagmugna sa bag-ong lalawigan sa Sugbo del Norte, gihangop ni Celestino Martinez Jr. ang pagkatuman sa lain niyang damgo, nga iyang giduso niadtong sakop pa siya sa Kongreso, atol sa pag-umol sa makasaysayanon nga
Local Government Code, ang pagkahimong dakbayan sa Bogo.  Ug samtang ang iyang anak nga si Celestino "Tining" Martinez III maoy makapangangkon nga labing unang mayor sa Bogo City, naa sa mga abaga ni Junnie gisangon ang dakong tahas sa pagmatuod nga makaayo ang pagkaumol sa ikapitong dakbayan sa Sugbo.

Nitataw hinuon si Martinez nga mas daling mapalambo ang Bogo kon magpabilin ang ilang liderato sa ikaupat nga distrito.  Nga wa pay naproklamar nga kongresista kay
nabara pang iskutenyo.  Bisan sa pag-angkon ni Salimbangon nga pilde unta siya kon si Junnie pay nidagan, si Junnie nitataw nga nagpasubli siya pagkamayor aron mangunay pag-agak sa batan-ong dakbayan.

-o0o-

Atol sa iyang pagtambong sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya, gibatbat ni Martinez ang mosunod nga kaayuhan sa pagkahimong dakbayan sa Bogo:

·         Ang kita sa Bogo moburot og hangtod kaupat tungod sa mas dako nilang bahin sa internal revenue allotment (IRA);

·         Mas dako na og gahom ang mga opisyal ug mga molupyo sa Bogo sa pagpasiugda og mga proyekto nga makatubag sa ilang labing mahinungdanon ug dinaliang mga panginahanglan;

·         Ang Kapitolyo di nang kapanghilabot unsaon paggasto ang kuwarta sa Bogo, gawas lang sa pagsubli sa provincial board sa ilang budget;

·         Way suukaranan ang kahadlok nga moburot ang mga buhis kay ang motakda sa buluhisan di nang Kapitolyo kon dili ang lokal nga mga opisyal nga mas duol ug mas daling kasultihan sa taga Bogo; ug

·         Kon mapalambo nang Bogo isip sentro sa patigayon sa amihanang Sugbo ug kasilinganang mga lalawigan sa Luzon ug Kabisay-an, mas daghan nang
kahigayonan sa panginabuhi bisan sa labing gagmay nga mga Bogohanon.

-o0o-

Kon ang pagbuhat sama pa lang kasayon sa pagsulti, mahimo na untang palasyo ang tanang payag-payag.  Maong kinahanglang pamatud-an ni Martinez nga di siya kutob lang sa pasalig.  May ikapakita na hinuon siya.  Ang Bogo di na malalis nga mas malambuon pa kay sa ubang nag-unang mga dakbayan sa Sugbo.

Nakahukom na si Martinez nga ang unahon niya pagpalambo mao ang pagka trading center sa Bogo ug ang masaaron ining industriya sa turismo.  Nga katabangan pag-ayo kon mapalapdan ang ilang pantalan, matukod nang tugpahanan sa ilang silingang lungsod sa Medellin ug mosanong ang pribadong sektor sa iyang pagdapit sa lab-as nga puhonan.

Hinaot nga mahimong sentro sa bisan unsay buhaton ni Martinez ang labing kabos nga Bogohanon.  Hinaot nga samtang sayo pa di niya sundon ang kasaypanan sa nag-unang mga dakbayan pagpadaplin sa mga timawa aron magpaabot kanus-a mapiskan sa mumho sa kalamboan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for June 21, 2007

ABUSO SA JOB FAIR

 

Ang local job fair karong Sabado, Hunyo 23, gipaabot nga makadani na sab sa kaliboan ka mga Sugbuanon nga nangita og trabaho ug sa labing dagkong mga kompaniya nga nagkinahanglan og mga kawani sa kaliboan ka kahigayonan sa panarbaho sa Sugbo, Kabisay-an ug Mindanao.  Ipahigayon ni gikan sa alas-8 sa buntag
hangtod sa alas-5 sa hapon sa Abellana National School.

Pasiugdahan ni sa Cebu Chamber of Commerce and Industry (CCCI), nga nagtimaan sa Cebu Business Month, sa Department of Manpower Development and Placement (DMDP) sa Cebu City government ug sa DYAB Abante Bisaya, nga padayong nagsaulog sa ika-12 nga sumad sa iyang pagkatukod karong buwana.

               -o0o-

Ang job fair nga unang nahimugso sa Dakbayan sa Sugbo, ubos sa liderato nilang Mayor Tomas Osmena, Bise Mayor Michael Rama ug Labor Employment Officer Fidel Magno, karon gisunod na sa hapit tanang local government units (GUs) sa tibuok nasud ug bisan sa pribadong sektor.  Nagpabilin ni nga labing haom nga abutanan sa mga
magpapatigayon nga nagkinahanglan og mga trabahante ug sa mga aplikante nga nagkinahanglan og trabaho kay:

·         Ang mga magpapatigayon garantisadong maka-ila-ila sa gatosan ka mga aplikante nga kasagaran mas takos kay sa pipila lang ka aplikante nga makatubag sa ilang binayran nga wanted advertisements;

·         Ang mga aplikante makasumiter sa ilang mga dokumento ngadto sa mangapil nga employers nga di mahimong ilang maabot sa naandang paagi nga di mahilis ang tikod sa ilang mga sapatos; ug

·         Way bisan usa ka dako nga bayranan ang mga magpapatigayon
ug mga aplikante.

-o0o-

Ang talagsaong kalamposan sa lehitimong mga job fair nakapadasig sab sa pipila ka indibiduwal ug pundok, sa sud ug sa gawas sa kagamhanan, pagpahimus sa sitwasyon.  Gikabay-an nila ang job fair nga ang tuyo dili ang pagtabang sa mga nagkinahanglan og trabaho ug trabahante kon dili ang pagpaburot sa ilang pribadong mga bolsa.

Gawas sa pribadong mga kompaniya nga nagpabayad sa employers nga nailad sa gipagawal nga mas hi-tech apan taphaw diay nga sistema sa pagpahibawo sa ilang mga kahigayonan sa trabaho, may pipila sab ka labor employment officers sa LGUs nga nangilkil sa local employers ug placement agencies ug nagpabayad pa gyod sa kabos nga mga aplikante.

-o0o-

Ang Department of Labor and Employment ug ang Philippine Overseas Employment Administration nidasig sa mga nabiktima sa panguwarta sa job fair sa pagreklamo aron kasilotan ang mga abusado.  Apan wa pay biktima nga nakabaton og kaisog hangtod sa akong pagsuwat ini.

Silang Magno, Dicdic Reuyan sa Liloan ug ubang ligdong nga labor employment officers nasubo sa pangabuso sa pipila nila ka kauban.  Nanghinaot sila nga mas higpitan sa DOLE ang pagbantay sa mga job fair aron sa kataposan masakpan ug masilotan na gyod ang mga mapahimuslanon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com